بخش‌خصوصی هنوز محدودیت دارد

سارا صفاری

معاون کمک‌های تجاری سازمان توسعه تجارت ایران با بیان اینکه «به‌رغم تحریم‌ها و تهدیدها جایگاه کشور در شاخص تجارت فرامرزی ۳ رتبه بهبود یافته است»، گفت: بنا به گزارش بانک جهانی در سال میلادی جدید رتبه ایران در شاخص تجارت فرامرزی ۱۳۱ اعلام شده است که نسبت به رتبه بندی سال گذشته (۱۳۳)، ۳ رتبه ارتقا یافته است، اگرچه از دیدگاه فعالان اقتصادی رتبه اکتسابی ایران شایسته کشورمان نیست و این میزان بهبود هم مرهون رشد صادرات نفتی به مدد جنگ ارزی در جهان است. کیومرث فتح‌اله کرمانشاهی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با بیان اینکه هر ابزاری که فرآیند تجاری را آسان می‌کند و آن را به سوی کاهش زمان و هزینه در چرخه انتقال(تجارت) سوق می‌دهد در طبقه بندی تسهیل تجاری مد نظر قرار می‌گیرد، اظهار داشت: شاخص تجارت فرامرزی پروژه کسب و کار، زمان، هزینه و تعداد اسناد مورد نیاز برای واردات و صادرات محموله استاندارد کالا را در قالب حمل و نقل دریایی مورد مطالعه قرار می‌دهد.

وی در ادامه در توضیح بیشتر این شاخص افزود: این شاخص کلیه فرآیندهای مربوط به واردات و صادرات کالا شامل توافقات قراردادی، اخذ اسناد اعتباری و خروج کالاها از بندر را نیز در بر می‌گیرد.

کرمانشاهی عواملی نظیر کاهش زمان تجارت از ۳۸ روز به ۳۲ روز و بهبود میزان هزینه تجارت نسبت به سال گذشته را در ارتقای رتبه تجارت فرامرزی کشورمان موثر دانست.

معاون کمک‌های تجاری سازمان توسعه تجارت ایران کاهش زمان فرآیندهای لجستیک (بارگیری، تخلیه، انبارداری) در کلیه بنادر و مرزهای زمینی به ویژه بندر شهیدرجایی و تسهیل فرآیندهای بازرسی، ارزیابی و ترخیص کالا در گمرکات کشور را از عواملی عنوان کرد که می‌تواند در بهبود شاخص تجارت فرامرزی کشور موثر باشد. کرمانشاهی ادامه داد: انتقال عملیات اداری ترخیص مواد اولیه، تجهیزات و ماشین‌آلات وارداتی واحدهای تولیدی از گمرک شهید رجایی به محل کارخانه تولیدی، پیگیری رفع موانع قانونی مرتبط با تجارت فرامرزی، بررسی تجربیات سایر کشورها و همکاری و همراهی بخش‌خصوصی از دیگر عوامل موثر برای ارتقای تجارت کشور است که باید برای پیدایی این موارد و رفع برخی مشکلات تلاش بیشتری صورت گیرد.

کرمانشاهی در ادامه به توسعه زیرساخت‌های الکترونیکی و IT اشاره کرد و گفت: کاهش بوروکراسی غیرضروری از طریق استفاده از IT وارتباطات الکترونیکی در سازمان‌های دخیل، اجرای سیستم پنجره واحد الکترونیکی در کشور و کاهش مکاتبات اداری به روش سنتی و کاغذی و استفاده از امضای الکترونیکی از جمله مواردی است که باید در این راستا توسعه یابد.

وی همچنین به طرح‌های اجرایی در بنادر جنوبی کشور به ویژه در بندر شهید رجایی به عنوان بزرگ‌ترین بندر تجاری کشور اشاره کرد و افزود: اجرای ترانزیت داخلی از گمرک شهید رجایی به سایر گمرکات اجرایی، تسریع در تعریض گلوگاه تنگه زاغ در مسیر سیرجان بندرعباس از طریق تکمیل تونل دوم تنگه زاغ و ارتقا و توسعه ظرفیت بندر شهید رجایی و تسریع در بهره‌برداری از حوضچه سوم در این بندر باید عملیاتی شود.

جنگ ارزی به سود تجارت دولتی

اما محسن بهرامی ارض اقدس، رییس کمیسیون بازرگانی اتاق تهران با تاکید بر اینکه متاسفانه در شرایط تحریم وضعیت تجارت خارجی ما بسیار مشکل شده، اظهار داشت: ما کاری به تجارت دولت نداریم دولت چون نفت می‌فروشد و قیمت این کالا سیر صعودی داشته تجارتش بیشتر شده است. ارض اقدس دلیل افزایش صادرات نفت را تلاش آمریکا برای پایین نگهداشتن نرخ دلار یا همان جنگ ارزی به منظور تقویت صادرات و حل مشکلات داخلی کشورش اعلام کرد و افزود: زمانی که این اتفاق می‌افتد قیمت کالاهای اساسی و نفت افزایش می‌یابد و ارتقای رتبه فرامرزی ایران بیشتر به دلیل تلاش آمریکا برای کاهش نرخ دلار رخ داده است. بهرامی تاکید کرد: حجم تجارت خارجی کشور به دلیل بالا بودن سهم صادرات نفت افزایش داشته است.

وی با تاکید بر این موضوع که از سال گذشته تاکنون تسهیلی در تجارت خارجی کشور احساس نکردیم، گفت: الان حواله کردن پول برای واردات و دریافت پول برای صادرات سخت است. این فعال اقتصادی در پایان تاکید کرد: ما در شرایط مسابقه‌ای حرکت نکردیم، سایر رقبای ما ایستاده بودند و ما پیاده حرکت کردیم. تنها قیمت نفت و فروش این محصول زیاد شده است.

حمایت نمی‌خواهیم

در همین راستا فاروق کیخسروی، رییس کمیسیون تجارت اتاق ایران با این عنوان که رتبه ۱۳۱ برای ایران زیاد قابل توجه و موجد دلخوشی نیست، گفت: قطعا در برخی موارد نظیر تجارت با عراق روند صعودی طی سال‌های گذشته داشتیم؛ اما هر ارتقایی به معنای رضایت کامل نیست و در شرایط فعلی ما نتوانستیم مانند ترکیه که امکانات کشورش با ما قابل مقایسه نیست، رقابت کنیم.

این فعال اقتصادی با تاکید بر اینکه ارتقای شاخص فرامرزی کشور خوب است؛ اما جایگاه حقیقی و متناسب با پتانسیل‌های کشور ما نیست، اظهار داشت: در حال حاضر مشکلات تولید زنگ خطری برای کشور است و نرخ ارز و تثبیت آن در سطح پایین عرصه را بر تجارت ما تنگ می‌کند که جای نگرانی دارد و این در حالی است که این مسائل به راحتی قابل حل است.

کیخسروی افزود: اقتصاد دولتی حرکت ما را کند کرده و گام‌های تجارت ما کوتاه‌تر شده است ما انتظار جهش صادراتی را داریم و وضعیت فعلی رضایت بخش نیست. به گفته کیخسروی، اقتصاد دولتی نمی‌تواند کشتی اقتصاد ما را از توفان حفظ کند، بخش‌خصوصی باید وارد میدان شود و فقط برطرف کردن موانع برای این بخش از حمایت دولتی مهم‌تر است.

همچنین غلامحسین آرام، کارشناس مسائل گمرکی با طرح این موضوع که تحریم‌ها بر کالاهای خاصی موثر بوده، تصریح کرد: برای تعیین شاخص‌های تجارت فرامرزی و رشد و توسعه هر بخشی باید آمار و ارقام وجود داشته باشد و اگر تحریم‌ها بی‌تاثیر است، چرا قبل از شروع هدفمندی یارانه‌ها رسما قیمت برخی کالاها روند صعودی داشته است؟