انتقاد از رابطه بانک‌ها و بنگاه‌های اقتصادی

نفیسه آفرین‌زاد - جلسه سی و هفتم هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران پر‌حاشیه‌تر از همیشه و در شرایطی برگزار شد که پیکان انتقادات برخی فعالان این بخش، «اتاق بازرگانی ایران» را نشانه رفته بود؛ اتاقی که به اعتقاد آنان، به جای اینکه محلی برای تامین مطالبات بخش خصوصی باشد، به اتاقی برای «دلدادگی دولت» تبدیل شده است! محمد نهاوندیان، رییس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران در این جلسه، باز هم موضوع «تحریم‌ها» و روند مقابله با آنها را کانون سخن خود قرار داد و تصریح کرد: تحریم‌ها هزینه‌های غیرقابل قبولی را به تولید و تجارت در اقتصاد ایران تحمیل می‌کند و از این رو، وظیفه ما این است که در شاخه و ریشه با تحریم‌ها مقابله کنیم.

او با اعتقاد به اینکه ریشه تحریم‌ها سیاسی، اما آثار و هزینه‌های آن، عمدتا اقتصادی است، به اینکه «ندیدن واقعیت‌های تحریم‌های اقتصادی ما را برای مقابله با آنها ناتوان می‌کند»، «‌دولت» را مسوول این دانست که هزینه‌های تحریم‌ها را متقبل شود.

رییس اتاق بازرگانی ایران به موضوع «فشار بیش از حد بانک‌ها به بخش خصوصی کشور» نیز پرداخت و با تاکید بر لزوم «اصلاح رابطه بنگاه‌ها و بانک‌ها» با نگاه «حمایت از تولید» اظهار کرد: امروز آمار بی‌سابقه چک‌های برگشتی نشانگر یک مشکل کلان اقتصادی در کشور است.

این فعال اقتصادی در این رابطه یادآوری کرد که روز گذشته موضوعی در مجمع تشخیص مصلحت مطرح شد مبنی بر اینکه «بدهی بانکی نیز در لیست سیاه قرار داده شود.»

او برای پر‌رنگ‌تر کردن انتقادش نسبت به رابطه کنونی «بانک‌ها و بنگاه‌ها»، به یک گزارش از وزارت صنایع اشاره کرد که بر اساس آن که از بررسی سه هزار و ۵۳۳ واحد تولیدی در ۱۶ استان حاصل شده، «۶۸ درصد مشکلات کنونی واحدهای تولیدی کشور مربوط به بانک‌ها است».

نهاوندیان همچنین با تصریح اینکه «نمی‌توان برای بانک حق ممنوع‌الخروج کردن بدهکاران را در شرایطی قائل شد که طلبکاران دیگر نسبت به بدهکاران این حق را ندارند»، گفت: وقتی مشکل کلانی در اقتصاد کشورهای پیشرفته ایجاد می‌شود، آنها از طریق به گردش درآوردن چرخ‌ واحدهای تولیدی به داد این مشکل می‌رسند، اما در ایران ضربه ابتدایی به واحدهای تولیدی وارد می‌شود.

شورای رقابت مجازات می‌کند

در ادامه جلسه هیات نمایندگان اتاق ایران، عباس آخوندی، نماینده اتاق در شورای رقابت نیز گزارشی از عملکرد این شورا که دارای ۱۵ عضو است، ارائه کرد و با بیان اینکه این شورا تمامی «انحصارهای طبیعی» را نیز پوشش می‌دهد، وظیفه اصلی آن را رصد کردن بازار و مقابله با رویه‌های ضد رقابتی خواند.

وظیفه‌ای که به گفته او، حق «مجازات» از حوزه جرائم مالی گرفته تا شکستن درب یک شرکت و لغو معاملات آن را در اختیار شورای رقابت قرار می‌دهد.

بانک‌ها کمر تولید را شکسته‌اند

سخنران دیگر این جلسه، محمود اسلامیان، رییس اتاق بازرگانی اصفهان بود که از «هدف قرار گرفتن اقتصاد و معیشت مردم» سخن گفت و خاطرنشان کرد که «موضوع کم شدن قدرت رقابت بنگاه‌های اقتصادی و نیز چالش ثابت بودن نرخ ارز» از مسائل مهمی است که باید برای آنها تدبیر کرد.

او همچنین با بیان اینکه «نقدینگی برای صنعت مانند «خون در بدن» است، اما صنایع از حمایت‌های لازم جا مانده‌اند»، در ادامه، عملکرد بانک‌ها که به‌زعم او، «به انحصار در بخش تولید و تعیین بهره‌های غیرمعقول» منجر شده را مورد انتقاد قرار داد.

این فعال اقتصادی با اعتقاد به اینکه «واحدهای تولیدی به عمله بی‌جیره و مواجب بانک‌ها تبدیل شده‌اند!»، پرسید: در کجای دنیا، بانک‌ها برای اقتصاد کشورها تصمیم‌گیرنده هستند که در ایران این گونه است؟! یکی پاسخ دهد که چرا «بانک‌ها کمر تولید را شکسته‌اند؟!»

اسلامیان که معتقد است، «دولت باید میان تولید‌کنندگان و بانک‌ها حَکَم باشد»، اظهار کرد: همان طور که رهبر معظم انقلاب گفته‌اند؛ «تقویت فضای کسب و کار وظیفه همگان است»، حال اگر ما خودمان هم این وظیفه را انجام ندهیم، مثل این است که عده‌ای سرباز را به جبهه فرستاده‌ایم و خودمان از پشت به آنها تیر می‌زنیم!

او در ادامه سخنانش از مفهوم «اقتصاد آزاد» سخن گفت و به کنایه عنوان کرد: متاسفانه ما از آزادی به هر شکلش و در هر مفهومی، «بی‌بند و باری» را برداشت کرده‌ایم!

اتاق بازرگانی ایران، اتاق دلدادگان دولت!

اما سخنران حاشیه ساز سی و هفتمین نشست هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، مهدی پورقاضی، عضو هیات نمایندگان اتاق بود که پرسید «اساسا اتاق بازرگانی ایران تا چه اندازه توانسته است نماینده اعضای خود باشد؟» و پس از طرح این پرسش، انتقادات شدیدی را به روند عملکرد این اتاق وارد کرد.

او که بر لزوم «متحد شدن بخش خصوصی» تاکید داشت، شاهد مثال این گفته خود را «موفقیت رهبران اصناف در موضوع چالش مالیاتی امسال اصناف و دولت و کاهش مالیات تعیین شده این گروه از ۷۵ درصد به ۱۵ درصد» عنوان کرد و از این رخداد، این نتیجه را گرفت که اگر مدیران بخش خصوصی برای خواسته‌ها و مطالبات این بخش، «سفت و سخت» بایستند و بر تشکل‌های بخش خصوصی تکیه کنند، در تامین مطالبات فعالان اقتصادی موفق خواهند بود. مدیرانی که به‌زعم وی، نسبت به رهبران بازار ناموفق‌تر بوده‌اند.

پورقاضی با عنوان این مطلب که اگر نمایندگان بازار که همگی از تاجران و فعالان اقتصادی هستند، فضای اتاق بازرگانی را فضای سفت و سخت ایستادن در برابر مطالبات می‌دیدند، قطعا خواسته‌هایشان را به اتاق انتقال می‌دادند، وی فضای کنونی اتاق بازرگانی ایران را «فضای عذرخواهی‌های متعدد برای بیان یک مطلب انتقادی و در لفافه پیچیدن انتقادها و صرفا سخنرانی کردن» توصیف کرد.

او در ادامه چند مثال برای تایید این گفته‌های خود زد و گفت: دولت در تیرماه برق صنایع را به نفع عوام قطع کرد، زیرا برای دولت عوام مهم است نه صنعت و اشتغال، اما اتاق بازرگانی ایران چه کرد؟ تقریبا هیچ. دولت بدهی سنگین به بخش خصوصی دارد، در حالی که به جای تسویه این بدهی، بودجه‌ای برای پرداخت یک میلیون تومان به نوزادان تخصیص می‌دهد؛ چرا که باز هم عوام برایش اهمیت دارد، اما اتاق بازرگانی در این زمینه چه کرد؟ باز هم تقریبا هیچ. اکنون دولت میلیاردها دلار بدهی به سیستم بانکی دارد که البته به گفته رییس کل بانک مرکزی، ۱۷ درصد نیز افزایش داشته است؛ حال این موضوع نشان از این دارد که به جای بخش خصوصی، دولت از تسهیلات بانکی بهره برده، اما اتاق بازرگانی در این زمینه چه نظری دارد؟ باز هم تقریبا هیچ.

عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران که خود را عضو این هیات برای دومین دوره متوالی معرفی کرد، ادامه داد: همه این موارد نشان می‌دهد که ما فقط نق زده‌ایم و شکایت کرده‌ایم و عمل نکرده‌ایم، در حالی که نباید همواره به دولت لبخند زد، بلکه باید گاهی نیز با اخم سخن گفت.

او با تاکید بر اینکه لیاقت بخش خصوصی که در عین «دموکراتیک شدن، منفعل‌تر شده»، بیش از این حرف‌ها است و باید از این وضعیت بیرون آید، وی سخنش را با این مصراع که «به عمل کار برآید، به سخنرانی نیست»، به پایان برد.