دنیای اقتصاد - گزارش‌ها حاکی از آن است که انتقاد بخش خصوصی از وضعیت فعلی نرخ ارز و سیاست ارزی روی میز کمیته‌ای تحت‌عنوان صادرات غیرنفتی قرار گرفته و موضوع با حضور وزیر بازرگانی و نمایندگان سازمان توسعه تجارت، وزارت صنایع و بانک مرکزی به صورت جدی تحت‌بررسی قرار گرفته است.گزارش خبرنگار دنیای اقتصاد حاکی از آن است که در این نشست، وزیر بازرگانی از ضرورت تعامل محافل اقتصادی به منظور بررسی جامع تاثیرات تغییر نرخ ارز بر اقتصاد سخن گفته و سپس گزارش مفصل موسسه پژوهش‌های بازرگانی با موضوع نرخ ارز مورد بررسی قرار گرفته است.عموم تولیدکنندگانی که اتکای کمی به واردات دارند، معتقدند که وضعیت فعلی نرخ ارز به تولید داخلی و صادرات ضربه می‌زند؛ اما از سوی دیگر واردکنندگان و تولیدکنندگان متکی بر واردات از وضعیت فعلی دفاع می‌کنند. گفته می‌شود رییس اتاق ایران از سوی برخی مقامات ارشد اجرایی مسوول پیگیری موضوع نرخ ارز و سیاست ارزی شده است. تصمیم دولت برای واقعی شدن نرخ ارز

زمزمه اصلاح سیاست‌های ارزی

گروه بازرگانی - صادر‌کنندگان کشور طی سالیان گذشته همواره از تثبیت نرخ ارز به عنوان مانع بزرگ و چالشی عمیق بر سر راه صادرات نام برده‌اند.

هفته گذشته در نشست کمیته صادرات غیرنفتی، این موضوع بار دیگر با حضور وزیر بازرگانی، نمایندگان سازمان توسعه تجارت، بانک مرکزی، صنایع و ... مطرح شد و مهدی غضنفری از ضرورت تعامل و تعاطی اندیشه‌ها به منظور بررسی جامع تاثیرات افزایش یا کاهش نرخ ارز بر اقتصاد کشور سخن گفت. از قرار معلوم در این نشست گزارش مفصل موسسه پژوهش‌های بازرگانی با موضوعیت نرخ ارز ارائه شده که هنوز جزئیات آن به دلایلی منتشر نشده است؛ اما در جلسه شورای عالی صادرات معاون اول رییس‌جمهور اعلام کرده است که موضوع نرخ ارز، باید از سوی محمد نهاوندیان، رییس اتاق بازرگانی پیگیری و تعیین تکلیف شود.

باید و نباید‌های موافقان و مخالفان

محمود دودانگه، معاون برنامه‌ریزی وزیر بازرگانی در گفت‌و‌گو با «دنیای‌اقتصاد» با اشاره به اینکه نرخ ارز یک نهاده در صنعت و اقتصاد است و طبیعتا قیمت هر نهاده‌ای باید واقعی باشد، خاطرنشان کرد: واقعی شدن قیمت‌ها به رشد اقتصاد کمک می‌کند و مطالعات گسترده در این خصوص نشان می‌دهد که یک واحد درصد افزایش در نرخ ارز می‌تواند ۷ دهم درصد در صادرات غیرنفتی جهش ایجاد کند.

وی ضمن تاکید بر واقعی شدن نرخ ارز اظهار داشت: واقعی شدن نرخ ارز لزوما افزایش یا کاهش نیست و باید بر اساس متغیرهای مختلفی که بر نرخ ارز تاثیر می‌گذارند یا از آن تاثیر می‌گیرند، به واقعی شدن نرخ ارز توجه کنیم، زیرا افزایش و کاهش نرخ ارز مخالفان و موافقانی دارد. تا جایی که موافقان کاهش نرخ ارز معتقدند که قیمت واقعی ارز هزار تومان نیست نرخ ارز باید پایین‌تر باشد و ارزش پول داخلی ما خیلی بیشتر است.

دودانگه در پاسخ به سوالی در خصوص اینکه نرخ واقعی ارز با توجه به بررسی‌های کارشناسانه موسسه پژوهش‌های وزارت بازرگانی، چقدر باید باشد؟ گفت: بر اساس مطالعه‌ای که انجام دادیم، افزایش نرخ ارز می‌تواند در صادرات اثر مثبت داشته باشد؛ اما تعیین پایه نرخ ارز مقوله‌ای دیگر است. اگر نرخ ارز ۱۰۰ تومان هم باشد اثر مثبت دارد و اگر ۵۰۰ تومان هم باشد اثر مثبت دارد. ما در این زمینه که قیمت واقعی نرخ ارز چقدر باید باشد تحقیق نکردیم؛ ولی بررسی‌ها نشان داد که افزایش نرخ ارز در کل روی صادرات اثر مثبت دارد.

وی با تاکید بر اینکه «من بر اساس مدل حرف می‌زنم»، گفت: ما ۵۰ میلیارد دلار واردات و حدود ۲۳ میلیارد دلار صادرات داریم؛ یعنی اختلاف واردات و صادرات ما حدود ۲۷ میلیارد دلار است. بانک مرکزی باید فقط ۲۷ میلیارد دلار ارز نفتی، نه بیشتر و نه کمتر را وارد کشور کند. در آن زمان است که نرخ واقعی ارز به دلیل یکی شدن عرضه و تقاضا پیدا می‌شود.

به گفته دودانگه در یک نظام اقتصادی، بازار باید نرخ هر نهاده را تعیین کند.

درست در روزی که این گفت‌و‌گو را با معاون برنامه‌ریزی وزیر بازرگانی انجام دادیم، فعالان بخش خصوصی در کمیسیون صادرات اتاق ایران مصرا خواستار اصلاح نرخ ارز شدند و اسدا... عسگراولادی نرخ فعلی ارز را «نامناسب» ارزیابی کرد.

رییس سازمان توسعه تجارت ایران نیز در گفت‌و‌گو با «دنیای‌اقتصاد» با بیان اینکه تعیین نرخ ارز به مولفه‌های مختلفی بستگی دارد، توضیح داد: در تعیین نرخ واقعی ارز باید به صادرات، واردات، تولید داخلی و سایر مولفه‌های اقتصاد کلان توجه کرد و هرگونه اظهارنظر در خصوص سیاست‌های ارزی باید کارشناسی و بر پایه پارامترهای منطقی و شرایط اقتصادی جامعه باشد.

برخورد احساسی، نه!

بابک افقهی، تلویحا به این مساله اشاره کرد که «برخی کارشناسان معتقدند تثبیت نرخ ارز تاثیر منفی بر صادرات گذاشته است»، اما وی بحث خود را این چنین ادامه داد: باید به این موضوع توجه کرد که هرگونه برخورد احساسی با نرخ ارز چه آثار و تبعاتی بر تولید خواهد داشت. این مقام مسوول خاطرنشان کرد: آسیب به تولید همان آسیب به صادرات است، بنابراین در کنار هدف حضور در بازارهای رقابتی باید به بحث اقتضائات اقتصاد داخلی نیز توجه کرد.

و اما کیومرث کرمانشاهی، معاون کمک‌های تجاری سازمان توسعه تجارت ایران که عضو کمیته بررسی نرخ واقعی ارز است هرگونه اظهارنظر در این خصوص را منوط به اجماع نظر اعضای کمیته مذکور دانست.

لنگر ارزی غیر قابل اتکا

نظر نمایندگان بخش خصوصی و صادرکنندگان برجسته کشور در ارتباط با نرخ ارز، بر همگان روشن است. آنها بنا به استدلال‌های منطقی همواره از افزایش نرخ ارز دفاع می‌کنند هر چند که در سمت دیگر ارکستر ناموزون تجارت خارجی کشور، واردکنندگان ساز مخالف را به صدا درمی‌آورند.

رییس اتاق ایران، سیاست تثبیت نرخ ارز را به مثابه «یارانه به واردات قلمداد می‌کند و معتقد است اگر می‌خواهیم یارانه‌ها را هدفمند کنیم باید به یارانه واردات که به دلیل اصلاح نشدن نرخ ارز کماکان ادامه دارد نیز توجه کنیم؛ چراکه سیاست‌های ارزی کشور باید متناسب با هدف‌گیری توسعه ملی باشد.» نهاوندیان اصلاح نرخ ارز را حتی از جنبه و زاویه سیاسی نیز حائز اهمیت می‌داند و آن را مصداق سیاست ضدغربی برمی‌شمارد.

محمد بحرینیان، رییس کمیسیون اقتصاد کلان، بیمه و بانک اتاق بازرگانی از دیگر کارشناسان بخش خصوصی است که سیاست پولی دولت را به باد انتقاد می‌گیرد و به‌کارگیری لنگر نرخ اسمی ارز برای کنترل تورم را ناکارآمد می‌داند. به گفته بحرینیان لنگر ارزی بدون کنترل مالی و پولی، قابل اتکا و استمرار نیست؛ چراکه در این صورت نه تنها تورم داخلی بالاتر از نرخ‌های جهانی خواهد ماند؛ بلکه عواقب نامطلوبی مانند کاهش نرخ واقعی ارز و وخیم تر شدن تراز تجاری را به دنبال خواهد داشت.

نرخ ارز صادراتی احیا شود

مجتبی رحمانی، مدیرعامل شرکت فرآورد‌ه‌های غذایی مانی خاورمیانه و صادرکننده نمونه کشوری در چهار دوره نیز از جمله فعالان بخش خصوصی است که معتقد است تثبیت نرخ ارز به سود واردات و به زیان صادرات رقم خورده است.

رحمانی می‌گوید: سیاست نادرست ارزی موجب شده که در سال‌های اخیر به‌رغم اینکه ایران یکی از تولید‌کنندگان بزرگ میوه و محصولات کشاورزی در جهان است به یکی از وارد‌کنندگان عمده این گونه محصولات همچون مغز گردو، مغز بادام، زردآلو، قیسی، آلو و .... تبدیل شود.

به گفته وی، حتی تولیدکنندگان انواع کنسانتره میوه که سال‌ها به عنوان صادرکننده نمونه فعالیت کرده‌اند اکنون در رقابت با رقبای خارجی که رقیب بازار داخلی شده‌اند، بازمانده‌اند.

به اعتقاد رحمانی در وضعیت موجود بهترین گزینه احیای ارز صادراتی و واردات در مقابل صادرات غیرنفتی است. وی پیشنهاد می‌کند که دولت تا تعیین سرنوشت نرخ ارز، ارز صادراتی را به نرخ روز محاسبه کند.