در گفت‌و‌گو با رییس کمیته ملی کاهش قیمت تمام شده کالا و خدمات بررسی شد
چالش‌های نهضت کاهش قیمت تمام شده
سارا صفاری- بالابودن قیمت تمام شده کالاها و خدمات تولید داخل در مقایسه با محصولات مشابه خارجی زمینه ساز پرورش ایده‌ای بود که امروز به عنوان نهضت کاهش قیمت تمام شده کالا و خدمات مطرح است، طرحی که وزارت بازرگانی داعیه دار آن است و از سوی موسسه مطالعات و پژوهش‌های این وزارتخانه، مطالعات این طرح پیگیری و اجرا می‌شود.
عکس: متین‌نیا
سارا صفاری- بالابودن قیمت تمام شده کالاها و خدمات تولید داخل در مقایسه با محصولات مشابه خارجی زمینه ساز پرورش ایده‌ای بود که امروز به عنوان نهضت کاهش قیمت تمام شده کالا و خدمات مطرح است، طرحی که وزارت بازرگانی داعیه دار آن است و از سوی موسسه مطالعات و پژوهش‌های این وزارتخانه، مطالعات این طرح پیگیری و اجرا می‌شود. با توجه به اینکه پیش از این در خصوص معرفی و اهداف نهضت کاهش قیمت تمام شده صحبت‌ها و مصاحبه‌های فراوانی شده، آنچه در این مصاحبه مدنظر است، مهمترین چالش‌هایی است که در بازار ایران وجود دارد و راهکارهای نهضت کاهش قیمت تمام شده کالا و خدمات برای برون رفت از این مسائل است که محمود دودانگه، رییس موسسه مطالعات و پژوهش‌های وزارت بازرگانی و رییس کمیته ملی کاهش قیمت تمام شده کالا و خدمات در گفت‌وگویی با دنیای اقتصاد به طور خلاصه به توضیح برخی از آن طرح‌ها پرداخته است.
دلال‌ها از مهمترین مسائل در بازار ایران هستند چه راهکاری در نهضت کاهش قیمت تمام شده در این خصوص پیش‌بینی شده است ؟
نظام توزیع در کشورمان به دلیل ساختار سنتی حاکم، نظام کارآمدی نیست. در ۷ محور طرح تحول اقتصادی حلقه آخر اصلاح نظام توزیع است؛ به گونه‌ای که تمام تلاش‌ها که در حلقه‌های قبلی کشیده می‌شود در حلقه آخر با اتلاف‌ها و راهکارهای غیرشفاف و روابط نادرست به هدر نرود. ما می‌دانیم که این نظام توزیع، نظام کارآمدی نیست و از چند سال گذشته شروع به ایجاد تحول در این نظام کردیم و طبیعتا به کارگیری ابزار IT یکی از این راه‌ها است. اگر بستر توزیع در کشور بر اساس ITشکل گیرد بسیاری از ناکارآمدی‌ها از بین می‌رود.
مشکلی که در نظام توزیع وجود دارد غیر شفاف بودن آن است، آیا با اجرای طرح‌هایی نظیر ایران کد نظام‌های توزیع غیرشفاف از بین می‌رود ؟
ما به کانال توزیع نیاز داریم و با زیر ساخت IT دلال با مفهوم بد آن را اگر شناسنامه‌دار کنیم دلال‌ها کاملا از بین می‌روند، اگر در واقع نظام توزیع را متحول کنیم و براساس زیرساخت‌های IT تمام کسانی که در نظام توزیع فعال هستند ساماندهی و شناسنامه‌دار کنیم عملا مفهوم بد دلال موضوعیتی پیدا نمی‌کند.
یعنی با این راهکار دلال‌ها کاملا از بین می‌روند ؟
بله، بله دلال‌ها کاملا از بین می‌روند و یک نظام شفاف، اثر بخش و تعریف شده ایجاد می‌شود.
بخش خصوصی نبود فضای رقابتی و بازار انحصاری را یکی از دلایل افزایش قیمت تمام شده کالا می‌داند برای از بین بردن این مشکل راهکاری در نهضت کاهش قیمت تمام شده پیش‌بینی شده است؟
در نظام بازار ۲ نوع انحصار داریم، یکی انحصار طبیعی است که بر اساس مزیت رقابتی، بنگاه، صنعت و فرد شکل گرفته، این انحصار مثبت است و ایرادی ندارد، اما آنچه از آن به عنوان انحصار و رانت یاد می‌کنیم بیشتر به فضایی که یک فرد، بنگاه و صنعت بدون وجود مزیت به لحاظ رانتی که وجود داشته موفق به تصاحب بازار شده است، این طبیعتا آسیبی است که در بخش‌هایی از بازار می‌بینیم.
برای انحصار رانتی، راهکاری پیش‌بینی شده است؟
اتفاقا یکی از تم‌های نهضت کاهش قیمت تمام شده این موضوع است، ما گفتیم که می‌خواهیم حلقه‌های مختلف تامین، تولید، توزیع و حمل و نقل را با ابزار و تکنیک‌ها طوری مدیریت کنیم که منجر به کم شدن هزینه‌هایمان شود. منتها فضای حاکم بر این برنامه‌ها توسعه فضای رقابتی و بهبود فضای کسب و کار است که به عنوان یک اصل در کل این جریان حاکم است. به طور مثال در موضوعات پولی و بانکی از بین بردن انحصار با ایجاد فضای رقابتی در فضای پولی و بانکی راهکاری است که مطرح شده و مورد قبول بانک مرکزی نیز قرار گرفته است. بنابراین باید دقت کنیم انحصاری شکل نگیرد و فضای رقابتی ایجاد کنیم که اگر بنگاهی می‌خواهد کار کند بر اساس مزیت‌هایش در بازار بماند و اگر بنگاهی توانمند نیست از بازار خارج شود.
در خصوص نرخ ارز، ثبات، افزایش و کاهش آن پیش‌بینی شده است ؟
ببینید، نرخ ارز یک نهاده در صنعت و اقتصاد است طبیعتا قیمت هر نهاده‌ای باید واقعی باشد، همین که اعتقاد داریم قیمت انرژی یا نان پایین است و باید واقعی شود و این واقعی شدن قیمت‌ها به اقتصاد کمک می‌کند، طبیعتا واقعی شدن نرخ ارز اهمیت بسیاری دارد. موسسه، مطالعات گسترده‌ای در این خصوص انجام داده و نشان داده شده که یک واحد درصد افزایش در نرخ ارز می‌تواند ۷ دهم درصد در صادرات غیر نفتی جهش ایجاد کند. این به عنوان یک اصل کلی وجود دارد. منتها ما اعتقاد داریم قیمت ارز باید واقعی باشد، واقعی شدن ارز لزوما افزایش یا کاهش نیست و طبیعتا براساس متغیرهای مختلفی که بر نرخ ارز تاثیر می‌گذارند یا از آن تاثیر می‌گیرند به واقعی شدن نرخ ارز توجه کنیم. چون افزایش و کاهش نرخ ارز مخالفین و موافقینی دارد و مخالفین افزایش نرخ ارز و موافقین کاهش نرخ ارز اعتقاد دارند که قیمت واقعی ارز هزار تومان نیست نرخ ارز باید پایین تر باشد و ارزش پول داخلی ما خیلی بیشتر است.
بالاخره مرکز مطالعه‌ای را در خصوص نرخ واقعی ارز انجام داده؟
بله.
نرخ واقعی ارز بر اساس مطالعات موسسه پژوهش‌های وزارت بازرگانی چقدر باید باشد؟
عرض کردم که در مطالعه‌ای که انجام دادیم، افزایش نرخ ارز می‌تواند در صادرات اثر مثبت داشته باشد، اما من پایه نرخ ارز را خدمت شما نگفتم، شما هر نرخی داشته باشید اگر نرخ ارز ۱۰۰ تومان هم باشد اثر مثبت دارد و اگر ۵۰۰ تومان هم باشد اثر مثبت دارد . ما روی اینکه قیمت واقعی نرخ ارز چقدر باید باشد مطالعه انجام ندادیم، ولی بررسی ما این بود که افزایش نرخ ارز سرجمع روی صادرات اثر مثبت دارد.
شما به عنوان محقق اعتقاد دارید نرخ فعلی ارز چقدر باید باشد؟
من بر اساس مدل حرف می‌زنم، من ایده‌ای دارم و آن را می‌توانم مطرح کنم، ما ۵۰ میلیارد دلار واردات و حدود ۲۳ میلیارد دلار صادرات داریم و اختلاف واردات و صادرات ما حدود ۲۷ میلیارد دلار می‌شود، بانک مرکزی بیاید فقط ۲۷ میلیارد دلار ارز نفتی، نه بیشتر و نه کمتر را وارد کشور کند. در آن زمان است که نرخ واقعی ارز به دلیل یکی شدن عرضه و تقاضا پیدا می‌شود و بازار نرخ واقعی ارز را پیدا می‌کند. در یک نظام اقتصادی بازار باید نرخ یک نهاده را تعیین کند.
بخش‌خصوصی به دلیل عاقبت نه چندان خوب چنین طرح‌هایی از سوی دولت، در اظهاراتشان عنوان کرده‌اند که چندان اعتقادی به این طرح ندارد، دلیل این عدم اطمینان چیست؟
بخش‌خصوصی، نظرشان آنطور که شما می‌فرمایید نیست، حداقل شخص بنده با تعداد زیادی از مدیران بنگاه های اقتصادی در ستاد کاهش قیمت تمام شده که با حضور نمایندگان اتاق‌های بازرگانی برگزار شده، جلسه داشتم و این افراد به این کار صددرصد معتقدند و گله یا سوء تفاهمی که ابتدای طرح نهضت از سوی برخی اعضای اتاق بازرگانی اتفاق افتاده بود و برخی فکر می‌کردند این ایده شدنی نیست و قرار است با فشار، اجبار و الزام قانونی برای کاهش قیمت‌ها اقدام شود، اکنون وجود ندارد و الان تصور بخش خصوصی این است که برنامه‌ای در حال تدوین است تا مشکلات بخش‌خصوصی را حل کند.
برای اجرای نهضت کاهش قیمت تمام شده چه مسائلی پیش‌رو دارید ؟
در همین چند ماه اخیر که ما این طرح را مطرح کردیم الان دیگر به سطحی از بلوغ رسیده که اسم نهضت را به آن بدهیم. وقتی می‌گوییم نهضت ، معنای آن با یک برنامه فرق می‌کند، یعنی دارای ارکان مشخصی است ، مستمر و پیوسته است، باید بتواند تبدیل به عزم ملی شود و آن زمان است که می‌توانیم بگوییم این موضوع تبدیل به نهضت شده، من اعتقادم این است که هنوز فاصله داریم که این چارچوب فکری و برنامه‌های تدوین شده و راهکارهای ارائه شده تبدیل به دغدغه شود، الان تمام تلاش‌های من و همکارانم این است که طرح کاهش قیمت تمام شده با راه‌های مختلف تبدیل به دغدغه فعالان اقتصادی شود.
در اولین جلسه ای که در اتاق بازرگانی طرح کاهش قیمت تمام شده مطرح شد، خیلی‌ها دیدگاه مثبتی نسبت به این موضوع نداشتند و کم کم با جلسات توجیهی که برگزار شد، دیدند که برای هر یک از بخش‌های دولتی و خصوصی جایگاهی تعیین شده و بخش خصوصی نیز نباید جایگاه خود را نادیده بگیرد و اشکالی که وجود دارد دو جبهه‌ای شدن (بخش خصوصی و دولت) موضوع است که این بدترین چالش برای هر طرحی است. دولت بگوید بخش خصوصی مشکل دارد و باید مشکلاتش را حل کند و بخش‌خصوصی بگوید تا زمانی که دولت سیاست‌هایش را اصلاح نکرده من نمی‌توانم کاری کنم، این بدترین چالش نهضت کاهش قیمت تمام شده است و در تلاشیم تا این هماهنگی انجام شود و دیدگاه جبهه‌ای شدن به نهضت کاهش قیمت تمام شده از بین برود.
ارسال نظر