بحران مالی در مزارع نیشکر

تولید و فرآوری نیشکر در هند

نفیسه آفرین‌زاد- در سال ۲۰۰۹ حجم تولید شکر، ۵/۱۵۸ میلیون تن، حجم مبادلات ۲/۵۰ میلیون تن، حجم مصرف ۲/۱۶۲ میلیون تن و حجم ذخایر این محصول ۳/۷۶ میلیون تن بوده است. حجم تولید شکر در سال ۲۰۰۸، نسبت به سال پیش از آن، ۴/۵ درصد یا ۹ میلیون تن کاهش یافت که بخش عمده‌ای از این کاهش، به کاهش ۴۵ درصدی تولید در هند به عنوان یکی از بزرگ‌ترین کشورهای تولیدکننده شکر برمی‌گردد که این اتفاق به دلیل جایگزینی ذرت و دانه سویا به جای شکر در سطوح زیر کشت توسط تولیدکنندگان رخ داده است.

علاوه بر هندوستان، تولید شکر در سایر کشورهای تولیدکننده از جمله استرالیا، اتحادیه اروپا، پاکستان، ایالات متحده و تایلند نیز کاهش داشته و این در حالی است که در کشورهایی چون برزیل، آمریکای لاتین و حوزه دریای کارائیب، ۶/۳۹ میلیون تن افزایش (۲۹ درصد افزایش نسبت به سال پیش از آن) مشاهده می‌شود.

در عین حال، تولید نیشکر نیز با ۱۵ درصد افزایش نسبت به دوره ۸-۲۰۰۷، به ۵۶۶ میلیون تن رسیده است.

در این میان فائو اعلام کرده، در صورت ادامه روند افزایش بهای شکر در سال جاری میلادی، طبق تخمین کارشناسان، حجم تولید نیشکر افزایش خواهد یافت.

براساس این گزارش، تولید شکر در کلمبیا، از افزایش ۳ درصدی برخوردار بوده است؛ اگرچه حجم تولید این محصولات در آرژانتین و پرو به‌عنوان دیگر کشورهای بزرگ تولیدکننده شکر، به ترتیب کاهش نشان داده و ثابت مانده است.

همچنین در مکزیک، تولید شکر تا ۸/۵ میلیون تن نیز افزایش داشته است.

حجم تولید شکر در گواتمالا نیز به علت افزایش سطح زیرکشت این محصول افزایش نشان می‌دهد و این در حالی است که کارشناسان، از کاهش حجم تولید این محصول در کوبا به سبب وقوع توفان‌های شدید و تخریب مزارع نیشکر خبر می‌دهند.همچنین، افزایش ۳/۸ درصدی و ۱۱ میلیون تنی تولید شکر در آفریقا، افزایش ۹/۱ میلیون تنی تولید در مصر، افزایش ۶/۳ درصدی تولید در سودان، افزایش ۸ درصدی تولید در کنیا ونیز افزایش حجم تولید در سوئیس و تانزانیا پیش‌بینی شده است.

براساس گزارش فائو، متوسط قیمت شکر در سال گذشته ۷۸/۱۳ سنت به ازای هر پوند اعلام شده است.

سازمان خوار و بار جهانی همچنین اعلام کرده است که گروه ۵۰ عضوی کشورهای کمتر توسعه‌یافته جهان (LDC) حجم صادرات شکر خود به کشورهای عضو اتحادیه اروپا را به ۴۰۰ هزار تن رسانده‌اند که این میزان ۶/۳۳ درصد افزایش نسبت به سال ۲۰۰۸ گذشته نشان می‌دهد.

این روند افزایشی صادرات در عمده مناطق جهان در حالی است که چشم‌انداز تولید شکر در آسیا، کاهش شدید سطح تولید را نشان می‌دهد که این پیش‌بینی عمدتا به سبب کاهش سطح تولید شکر در هندوستان و پاکستان است که اولی، کاهش ۴۵ درصدی (۸/۱۵ میلیون تنی) و دومی کاهش ۲۳ درصدی در حجم تولید شکر داشته‌اند.

همچنین حجم تولید شکر در تایلند نیز ۲ درصد کاهش نشان می‌دهد که این روند کاهشی در چین نیز مشاهده می‌شود.

براساس این گزارش، تنها در دو کشور اندونزی و ترکیه، احتمال افزایش حجم تولید شکر مطرح شده است.

در اروپا نیز، حجم تولید شکر در کشورهای عضو اتحادیه اروپا، روند کاهشی داشته و به ۴/۱۴ میلیون تن رسیده و این در حالی است که اتحادیه اروپا از سال ۲۰۰۶ میلادی، اقدام به اجرای برنامه‌ای برای افزایش حجم تولید شکر در کشورهای عضو خود کرده است.

حجم تولید شکر در روسیه نیز افزایش داشته و به بالاترین سطوح خود رسیده است.در ایالات متحده نیز روند افزایشی در تولید شکر (۲۸ درصد افزایش تولید) نسبت به سال گذشته میلادی مشاهده می‌شود.

از سوی دیگر در استرالیا، تولید شکر به دلیل بدی آب‌و‌هوا با کاهش ۴/۶ درصدی (۷/۴ میلیون تنی) مواجه شده است.

بالا و پایین رفتن قیمت‌ها

بررسی وضعیت بهای شکر طبق گزارش سازمان‌ خواروبار جهانی نشان می‌دهد که به طور کلی در پی افزایش تقاضای جهانی، بهای شکر نیز، روند افزایشی خود را ادامه داده؛ به گونه‌ای که این قیمت از ۱۰/۱۲ سنت آمریکا (یک صدم دلار) به ازای هر پوند (۳۷۳/۰ کیلوگرم) در سال ۲۰۰۸ به ۶۵/۱۳ سنت به ازای هر پوند در ابتدای سال ۲۰۰۹ و به ۰۶/۱۶ سنت به ازای هر پوند در اواسط سال ۲۰۰۹ رسیده است.

اگر چه این الگوی افزایش خود منجر به کاهش حجم صادرات جهانی (به تبع کاهش شدید تولید شکر درهند) شده است، در این میان تاثیرات بحران اقتصادی جهان و کاهش نرخ ارزش دلار آمریکا، بر کاهش حجم صادرات شکر از کشورهای بزرگ تولیدکننده همچون برزیل که بزرگ‌ترین صادرکننده شکر دنیا نیز محسوب می‌شود، نباید از نظر دور بماند.سازمان خوار‌بار جهانی در عین حال پیش‌بینی کرده است که قیمت‌های جهانی شکر، ناپایداری شدیدی از خود نشان دهد که این پیش‌بینی نیز، از نگرانی‌های موجود در مورد توانمندی هندوستان به عنوان یکی از مراجع تولید شکر در بازگرداندن بازار تولیدش به وضعیت مطلوب ناشی می‌شود.به عنوان جمع‌بندی کلی از بهای شکر در سال ۲۰۱۰، کارشناسان برزیلی نیز پیش‌بینی کرده‌اند که بهای شکر در سال جاری میلادی به ۳ دلیل عمده؛ افزایش فشار شرکت‌های بزرگ سرمایه‌گذار در تولید شکر، کاهش تولید در هندوستان به عنوان دومین تولیدکننده بزرگ شکر دنیا و بی‌ثباتی قیمت دلار، به روند افزایشی خود ادامه خواهد داد و طبق ارزیابی‌ها از قیمت پایه ۱۰ سنت به ازای هر پوند، پایین‌تر نخواهد آمد.

این کارشناسان تخمین‌زده‌اند که کمترین قیمت شکر بین ۵۰/۱۲ و ۵۰/۱۳ سنت به ازای هر پوند و بیشترین قیمت آن بین ۵۰/۱۳ و ۱۵ سنت به ازای هر پوند خواهد بود.

در عین حال عنوان شده که تثبیت قیمت شکر در بازار جهانی حداقل در یکسال و نیم آینده، به نفع بازار تولید، مصرف و تجارت این محصول خواهد بود البته شرکت‌های سرمایه‌گذار از افت قیمت شکر نسبت به بالاترین قیمت ثبت شده در هفته‌های گذشته ناراضی بوده و با تثبیت قیمت‌ها مخالفند.

اگر چه به گفته کارشناسان، پایین آمدن قیمت شکر به کمتر از ۱۲ سنت به نفع تولیدکنندگان نیست در عین حال تقاضای جهانی برای اتانول تولیدی از شکر و نیز استفاده از این نوع سوخت به عنوان سوخت اتومبیل در برزیل از پایین آمدن ارزش آن نسبت به حداقل قیمت جلوگیری خواهد کرد.