چینی‌ها 30 میلیارد دلار بیشتر از آلمانی‌ها کالا صادر کردند

نمایی از مرکز تجارت جهانی چین در پکن

گروه بازرگانی - ارزش کل صادرات چین در سال ۲۰۰۹ به بیش از یک‌تریلیون و ۲۰۰ میلیارد دلار رسید که از یک‌تریلیون و ۱۷۰ میلیارد دلار صادرات آلمان که از سوی مقامات تجاری این کشور اعلام شده، بیشتر است؛ بنابراین چینی‌ها برای نخستین بار عنوان بزرگ‌ترین صادر‌کننده جهانی را به نام خود ثبت کردند. اتاق بازرگانی آلمان پیش‌تر پیش‌بینی کرده بود که امسال، جایگاه برتر خود در عرصه صادرات جهانی را از دست خواهد داد.نشریه اکونومیست در گزارشی به بررسی وضعیت تجارت خارجی چین در سال ۲۰۰۹ پرداخته و از این کشور به عنوان اژدهای صادرات دنیا نام برده است؛ اگرچه میزان صادرات چین طی سال ۲۰۰۹ بیش از ۱۷ درصد کاهش یافت ولی این کشور در نهایت با پیشی گرفتن از آلمان به بزرگ‌ترین صادر‌کننده جهان تبدیل شد و سهم این کشور از کل صادرات جهان از ۳ درصد در سال ۱۹۹۹ به بیش از ۱۰ درصد افزایش یافت.

گزارش‌ها حاکی از آن است که چین سهم بیشتری از بازار آمریکا را نیز در اختیار گرفته است، گرچه میزان واردات آمریکا از چین طی ۱۰ ماه نخست سال ۲۰۰۹ نسبت به مدت مشابه ۲۰۰۸ بیش از ۱۵ درصد کاهش داشته، ولی میزان واردات آمریکا از سایر مناطق جهان در این مدت نیز ۳۳ درصد کاهش داشته است؛ بنابراین سهم چین در واردات آمریکا بیش از ۱۹ درصد افزایش یافته است.

از سوی دیگر میزان کسری تجاری آمریکا با چین طی سال ۲۰۰۹ کاهش داشته، اما همچنان حدود نیمی از کسری تجاری آمریکا در سال ۲۰۰۹ در برابر چین رقم خورده است. در حالی که این رقم در سال ۲۰۰۸ تنها یک سوم بوده است. کارشناسان بین‌المللی بر این باورند که علت اصلی افزایش صادرات چین و افزایش سهم این کشور در بازار صادرات جهان، تلاش دولت پکن برای پایین نگه داشتن ارزش یوآن است. البته دلایل دیگری را نیز می‌توان برای افزایش سهم صادرات چین و رقابت‌پذیری بیشتر این کشور برشمرد.

کشورهای کم‌درآمد جهان مصرف‌کنندگان خود را به مصرف کالاهای ارزان قیمت تشویق می‌کنند. از بین رفتن نظام سهمیه‌بندی منسوجات جهان در ژانویه ۲۰۰۹ به چین اجازه داد تا سهم خود را در بازارهای جهانی افزایش دهد، ولی واقعا سهم چین در بازار جهانی صادرات تا چه حد افزایش خواهد یافت؟ طی ده سال منتهی به ۲۰۰۸ میزان صادرات چین بر مبنای دلار هر سال ۲۳ درصد افزایش داشته است که این رقم دو برابر میانگین رشد تجارت جهانی بوده است.

اگر این روند ادامه یابد چین تا ده سال آینده بیش از ۲۵ درصد صادرات جهان را در اختیار خواهد داشت که به معنای پشت سر گذاشتن سهم ۱۸ درصدی آمریکا از صادرات جهانی در دهه ۱۹۵۰ میلادی است که سهم این کشور هم‌اکنون به کمتر از ده درصد رسیده است. البته پیش‌بینی می‌شود به علت کاهش تقاضا در کشورهای ثروتمند نرخ رشد صادرات چین طی ده سال روند کندی داشته باشد.

بر اساس گزارش چشم‌انداز اقتصادی صندوق بین‌المللی پول، چین تا سال ۲۰۱۴ میلادی بیش از ۱۲ درصد کل صادرات جهان را در اختیار خواهد داشت. ژاپن نیز در سال ۱۹۸۶ میلادی توانست ۱۰ درصد صادرات جهان را در اختیار بگیرد، ولی این رقم هم‌اکنون به کمتر از ۵ درصد رسیده است. افزایش شدید ارزش ین موجب شده تا صادر‌کنندگان ژاپنی به شدت آسیب ببینند. ارزش ین طی سال‌های ۱۹۸۵ تا ۱۹۸۸ بیش از ۱۰۰ درصد در برابر دلار افزایش یافت که به نفع اقتصاد چین بوده است. به نظر می‌رسد چین استراتژی بلند مدت صادراتی خود را بر روی صادرات کالاهایی با ارزش افزوده بالا مثل قطعات رایانه و خودرو متمرکز کرده است. البته سیاست‌های ارزی چین نیز تاثیر زیادی در افزایش صادرات این کشور خواهد داشت. پل کروگمن برنده نوبل اقتصاد در سال ۲۰۰۸ طی مقاله‌ای در روزنامه نیویورک تایمز نوشت، چین با پایین نگه داشتن مصنوعی ارزش یوآن، تقاضای جهانی برای کالاهای خود را بالا برده است. وی به کشورهایی که قربانی سیاست‌های تجاری چین شده‌اند، این حق را می‌دهد که برای دفاع از صنایع خود سیاست‌های حمایتی اتخاذ کنند. البته این مساله از سوی چین بعد دیگری دارد. سهم صادرات در تولید ناخالص داخلی چین از ۳۶ درصد در سال ۲۰۰۷ به ۲۴ درصد در سال ۲۰۰۹ رسیده است. مازاد تراز جاری چین از ۱۱ درصد تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۰۷ به کمتر از ۶ درصد رسیده است. در سال ۲۰۰۷ خالص صادرات بیش از ۳ درصد رشد واقعی اقتصاد چین را تشکیل می‌داد و این رقم طی سال گذشته نیز بدون تغییر باقی مانده است.

به عبارت دیگر چین کمک زیادی به اقتصاد جهانی برای خروج از بحران و رکود کرده است. البته کارشناسان خارجی تنها یک روی سکه را می‌بینند. میزان واردات چین رشد بیشتری نسبت به صادرات داشته است. میزان رشد واردات چین تا نوامبر ۲۰۰۹ بیش از ۲۷ درصد بوده است. به دلیل بحران جهانی اقتصادی، سال گذشته از میزان تقاضا برای کالاهای چینی کاسته شد، ولی در هفته‌های اخیر میزان افزایش تقاضا از آنچه قبلا تصور می‌شد، به مراتب بیشتر بوده است.مقامات چینی می‌گویند این افزایش تقاضا نقطه عطف بسیار مهمی برای چین محسوب می‌شود و به طور قطع می‌توان گفت که صادرکنندگان این کشور یک دوره رکود را پشت سر گذاشته‌اند. این آمار همچنین نشان می‌دهد که برنامه مشوق‌های اقتصادی چین موفقیت‌آمیز بوده است.کریس‌هاگ، خبرنگار بی‌بی‌سی در شانگهای می‌گوید بسیاری از تولیدکنندگان چینی کارخانه‌دارانی هستند که با استفاده از قطعات خارجی، با هزینه بسیار کم دستگاه‌هایی مانند آی‌پاد تولید و صادر می‌کنند و انتشار آمار جدید مبین این است که متقاضیان دوباره برای تکمیل موجودی انبارهای خود، به خرید این‌گونه کالاها از چین رو آورده‌اند. انتشار این آمار سبب خواهد شد که یک بار دیگر رقبای بازرگانی چین این کشور را برای افزایش ارزش برابری یوآن، واحد پول چین، تحت فشار قرار دهند. این کشورها که در راس آنها آمریکا قرار دارد، می‌گویند چین با پایین نگاه داشتن ارزش یوآن توانسته کالاهای خود را ارزان‌تر تمام کند، ولی نخست وزیر چین گفته است که تسلیم فشارهای خارجی برای افزایش ارزش برابری یوآن نخواهد شد.