امیرعلی یزدانی

هدفمند‌سازی یارانه‌ها به‌دلیل حساسیت، پیچیدگی و دامنه وسیع تاثیراتش به یکی از چالش‌های مهم بین مسوولان و کارشناسان اقتصادی تبدیل شده است اقدامی که از گذشته‌های دور نیز مورد توجه دولت‌های قبلی بوده، اما... به دلایل مختلف به اجرا در نیامد. این در حالی است که هیچ گاه بحث یارانه‌ها در میان مردم عادی به این اندازه مورد توجه نبوده است و در حال حاضر مردم با دقت فراوان بحث هدفمند کردن یارانه‌ها را به دلیل تاثیرگذاری‌اش بر زندگی روزمره شان دنبال می‌کنند. بنابراین پر بیراه نیست که به تجربه ۲ سال گذشته در خصوص سهمیه‌بندی بنزین گریزی بزنیم، یکی از پرسش‌های کلیدی که در سهمیه‌بندی بنزین نیز مطرح شد تاثیر هدفمند کردن یارانه‌ها بر توسعه پایدار کشور بود که در تیرماه سال ۸۶ مسوولان دولت از طریق رسانه‌ها به کرات در خصوص مزایای سهمیه‌بندی بنزین و استفاده‌های حاصل از صرفه‌جویی آن در پروژه‌های راه‌سازی و غیره به مردم اطلاع‌رسانی کرده و به پرسش‌های مردم پاسخ قانع‌کننده دادند و موجبات همراهی مصرف‌کنندگان را فراهم کردند. قبل و همزمان با سهمیه‌بندی بنزین مسوولان و کارشناسان موافق طرح، آنقدر امکان احداث سالانه هزار کیلومتر خط آهن از محل صرفه‌جویی سهمیه‌بندی بنزین از کانال رسانه‌ها را تکرار کردند که حتی مخالفان سرسخت طرح جیره‌بندی بنزین به مدافعان محکم اجرای آن تبدیل شدند. از سوی دیگر به دلیل اطلاع‌رسانی‌های گسترده، مردم به این باور رسیدند که با تحمل مشکلات ناشی از سهمیه‌بندی بنزین در آینده‌ای نه چندان دور، کشورمان از محل اعتبارات صرفه‌جویی ناشی از سهمیه‌بندی، به پالایشگاه‌های تولید بنزین مجهز شده و از وارد‌کننده بنزین به صادرکننده این محصول تبدیل می‌شود. هم‌اکنون با گذشت دو سال از سهمیه‌بندی بنزین، طرح هدفمند کردن یارانه‌ها در حال اجرا شدن است. صرف‌نظر از انگیزه‌ها، تاثیرات و نحوه اجرای هدفمند کردن یارانه‌ها که در مورد آنها به اندازه کافی اطلاع‌رسانی شده، اما یکی از موارد اساسی و کلیدی که می‌تواند به تسریع و تسهیل اجرای این سیاست کمک کند نحوه همراهی مردم با اجرای هدفمند کردن یارانه‌هاست. موردی که در زمینه بنزین کارساز بود.هر مصرف‌کننده‌ای که یکسری از کالاها را سالیان سال با یارانه مصرف کرده اکنون اگر قرار باشد به قیمت آزاد دریافت کند حتما این سوال در ذهنش به وجود خواهد آمد که مبالغ حاصل از صرفه‌جویی از هدفمند کردن یارانه‌ها به چه نحوی در جهت توسعه، رشد و ارتقای سطح زندگیش اثربخش خواهد بود. مصرف‌کننده‌ای که تجربه سهمیه‌بندی بنزین و وعده‌های توسعه حمل‌ونقل ریلی و تبدیل ایران به صادرکننده بنزین را از محل جیره‌بندی این محصول توسط دولت در ذهن دارد.

به همین خاطر به نظر می‌رسد دولت در مقطع کنونی باید حداکثر توان خود را در جهت اطلاع‌رسانی در خصوص طرح‌های اجرایی از محل صرفه‌جویی سهمیه‌بندی بنزین در دو سال گذشته بدون احتساب طرح‌های پیش‌بینی شده در برنامه‌های چهارم توسعه و سند ۲۰ ساله به‌کار برد. به‌عنوان مثال دولت برای مصرف‌کننده مشخص کند از ۸‌میلیارد دلار اعتبار از محل صرفه‌جویی واردات بنزین در دو سال گذشته بطور مشخص چه طرح‌هایی به بهره‌برداری رسیده است. اگر این موضوع محقق شود و مصرف‌کننده به این یقین برسد که هدفمند کردن یارانه‌ها در نهایت به توسعه کشور کمک می‌کند با آغوش باز از آن استقبال خواهد کرد. بنابراین برای اجرایی هدفمند کردن یارانه‌ها چند نکته مهم را باید مدنظر داشت، ابتدا اینکه با اطلاع‌رسانی شفاف مردم را از طرح‌های معینی که از محل سهمیه‌بندی بنزین به بهره‌برداری رسیده آگاه کنند تا مردم با داشتن یک مثال عینی به این نتیجه برسند که اگر چند سالی سختی‌های ناشی از هدفمند کردن یارانه‌ها را تحمل کنند شاهد توسعه در کشور خواهند شد. از سوی دیگر بدون در نظر گرفتن سایر شرایط اقتصادی کشورمان با سایر کشورها فقط در زمینه یارانه‌ها ایران را با سایر کشورها مقایسه نکنیم و اساسا در مورد نحوه ارائه یارانه‌ها در کشور‌های مختلف، اطلاعات صحیح و همه جانبه در اختیار مردم قرار گیرد و در نهایت دولت به‌طور شفاف، مشخص کند با اجرای هدفمند کردن یارانه‌ها در چند سال آینده چه نتایج مطلوب و عینی نصیب کشور خواهد شد تا مردم بدون اکراه و با امید به آینده دولت را در اجرای هدفمند کردن یارانه‌ها کمک کنند.