بهار آینده و سرنوشت صادرات

سارا صفاری

در روزهایی که لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها در مجلس در حال بررسی است هر یک از بخش‌های مختلف اقتصاد از تولید گرفته تا صادرات که همه در زنجیره‌ای به هم پیوسته‌اند نگران تاثیر این اقدام دولت بر عاقبت کارشان هستند، از همین رو بدون قضاوت و پیش داوری سراغ اظهار نظرهای بخش خصوصی و راهکارهای دولتی‌ها در بخش صادرات رفتیم تا تاثیرات هدفمند‌سازی یارانه‌ها بر صادرات و همچنین اقدامات پیشگیرانه بخش‌های دولتی حامی صادرات برای جلوگیری از اثرات منفی احتمالی بر صادرات را بررسی کنیم که شرح این اظهارات از نظرتان می‌گذرد.

از طرح تحول عقب نمانیم

معاون کمک‌های تجاری سازمان توسعه تجارت ایران در این خصوص می‌گوید: باید توجه داشت که در شرایط عادی صادرات نیازمند حمایت است و ما در شرایطی هستیم که صادرات کشور علاوه‌بر بحران مالی جهانی، شرایط تحریم را نیز متحمل است و بحث هدفمند کردن یارانه‌ها نیز در پیش است. با توجه به اینکه سازمان توسعه تجارت سازمانی حمایتی است، حمایت‌های خاص خود را در این شرایط ارائه می‌دهیم، زیرا اگر موضوع اجرای هدفمند کردن یارانه‌ها و حذف یارانه حامل‌های انرژی با دقت و کار کارشناسی انجام نشود صادرات کشورمان دچار مشکل خواهد شد. کرمانشاهی از تصمیم گیری برای ایجاد کمیته‌ای جهت بررسی تاثیر هدفمند‌سازی یارانه‌ها خبر می‌دهد و بیان می‌کند: شورای طرح تحول اقتصادی در وزارت بازرگانی، کمیسیون حمایت از صادرات و سیاست‌های تعرفه‌ای را متشکل از ۷ کمیته پیش‌بینی کرده که این کمیته‌ها عبارتند از: کمیته‌های اصلاح نظام توزیع با مسوولیت معاونت توسعه بازرگانی داخلی، ایجاد سیستم پشتیبان نظام توزیع با مسوولیت معاونت برنامه‌ریزی، مدیریت ذخیره‌سازی کالاهای اساسی با مسوولیت معاونت توسعه بازرگانی داخلی، کمیسیون حمایت از صادرات و سیاست‌های تعرفه‌ای با مسوولیت سازمان توسعه تجارت، کمیسیون هدفمند کردن یارانه‌ها و مقابله با تورم با معاونت بازرگانی داخلی، تعامل با سایر طرح‌های تحول اقتصادی دولت با مسوولیت معاونت برنامه‌ریزی، کمیته اطلاع‌رسانی طرح تحول با مسوولیت اداره‌کل روابط عمومی وزارت بازرگانی مجموع کمیته‌هایی هستند که برای بررسی تاثیرات طرح تحول در وزارت بازرگانی تشکیل شده است.

وی در خصوص کمیسیون حمایت از صادرات و سیاست‌های تعرفه‌ای که مسوولیت آن با سازمان توسعه تجارت و به ریاست وی است، اظهار می‌کند: مطالعه و پیش‌بینی اثرات اجرایی طرح‌های تحول اقتصادی بر صادرات کشور، ارائه برنامه جامع حمایت از صادرات همگام با طرح تحول اقتصادی، مطالعه پیش‌بینی افزایش هزینه بنگاه‌ها، افزایش قیمت کالا، خدمات و دستمزد، مطالعه و پیش‌بینی افزایش واردات و آسیب پذیری برخی بنگاه‌ها، مطالعه و تعیین نرخ‌های موثر تعرفه برای کالاهای متاثر از اجرای سیاست‌های تحول اقتصادی و نهایتا بررسی پیشنهادهای تعرفه‌ای سایر دستگاه‌ها با توجه به شرایط جدید از موارد مطالعاتی برای بررسی اثرات ناشی از طرح تحول است و ما باید با استفاده از این مطالعات در کمیسیونی که متشکل از سازمان توسعه تجارت، معاونت امور بین‌الملل وزارت بازرگانی، معاونت برنامه‌ریزی و امور اقتصادی، معاونت توسعه بازرگانی داخلی، سازمان حمایت، نمایندگان سایر دستگاه‌ها و ۲ نفر کارشناس صاحب نظر است پیشنهاد نرخ‌های تعرفه برای کالاهای متاثر از اجرای سیاست تحول اقتصادی را ارائه دهیم.کرمانشاهی از کار مطالعاتی مشترک سازمان توسعه تجارت و مرکز پژوهش‌های وزارت بازرگانی برای حمایت از صادرات و سیاست‌های تعرفه‌ای خبر داد و اشاره می‌کند: منتظریم مرکز پژوهش‌های وزارت بازرگانی نتیجه مطالعاتش را بر اساس قرارداد با سازمان توسعه تجارت ارائه دهد و بعد از آن جلسه‌ای با حضور تمام اعضا برگزار می‌شود و در آن جلسه با بیان نقطه نظرات و جمع‌بندی، حاصل کار باید نحوه حمایت ما از صادرات در شرایط طرح تحول خصوصا با تنظیم سیاست‌های تعرفه‌ای خاص و ویژه باشد. معاون کمک‌های تجاری سازمان توسعه تجارت معتقد است: باید به نحوی مدیریت کنیم که متناسب با پیشرفت طرح تحول، از این طرح عقب نمانیم و در هر مرحله حمایت‌های لازم را از صادرات داشته باشیم.

افزایش قیمت بدون تورم!

همچنین محمود دودانگه رییس مرکز پژوهش‌های وزارت بازرگانی تاثیر اجرای هدفمند کردن یارانه‌ها را اینگونه بیان کرد: طبیعتا با اجرای هدفمند کردن یارانه‌ها افزایش قیمت، نه تورم را به صورت مقطعی خواهیم داشت و بخش‌های مختلفی متاثر از افزایش قیمت خواهد بود. وی می‌گوید: در بخش‌هایی که حامل‌های انرژی موارد استفاده بیشتری دارد قطعا تاثیر هدفمند کردن یارانه‌ها بیشتر خواهد بود و به طور مقطعی دچار چالش خواهند شد، اما در طولانی مدت این چالش برطرف خواهد شد، از همین رو مطالعه‌ای را در بخش‌های مختلف، از سوی مرکز پژوهش‌های وزارت بازرگانی در حال انجام است.

وی ابراز عقیده می‌کند: تمام تلاش دولت این است که به نحوی یارانه‌های انرژی را هدفمند کند تا کمترین آسیب به بخش‌های صنعت و صادرات وارد شود و ۳۰‌درصد از آورده از محل

صرفه جویی یارانه‌ها به بنگاه‌هایی که شرایط خاصی دارند و نیازمند حمایت هستند اختصاص می‌یابد تا متحمل آسیب کمتری شوند و این ۳۰‌درصد به منظور پوشش آثاری است که از طریق هدفمند کردن یارانه‌ها متحمل بنگاه‌ها می‌شود.

نفع هدفمند‌سازی برای صادرات

در همین راستا رییس اتاق تهران اظهار می‌کند: حتما هدفمند کردن یارانه‌ها بر صادرات تاثیرگذار است و باعث افزایش قیمت کالاهای صادراتی می‌شود، لذا ممکن است این امر در هدفمند کردن یارانه‌ها اثر مثبت نداشته باشد، اما در مقابل به دلیل شفاف‌سازی وضعیت اقتصادی و ضرورت تغییر و تحول در تولید، واحدهای تولیدی موظف به بالا بردن کیفیت محصولاتشان می‌شوند، بنابراین هدفمند کردن یارانه‌ها در نهایت به نفع صادرات است. وی می‌گوید: هدفمند کردن یارانه‌ها هم فرصت است و هم هزینه دارد، اما در نهایت به کیفیت محصول منجر می‌شود و باعث افزایش بهره‌وری و افزایش کیفیت کالا مطابق با سلیقه مشتری می‌شود.

کاهش ۲۰‌درصدی صادرات در بهار

اسدالله عسگراولادی رییس کمیسیون صادرات اتاق ایران ضمن تاکید بر رشد ۵ تا ۱۵‌درصدی قیمت تمام شده کالاهای صادراتی با حذف یارانه‌های انرژی می‌گوید: این آمار بدون احتساب اجرت نیروی کار است و چنانچه دستمزد نیروی کار نیز بالا برود، قطعا قیمت تمام شده کالا بیش از ۱۰‌درصد افزایش خواهد داشت. وی ادامه می‌دهد: دولت حاضر نیست که این مساله را با نرخ ارز جبران کند، به جایزه‌های صادراتی هم اعتقاد نداریم، زیرا از پایه و اساس دچار اشکال است، لذا بخش خصوصی در نظر دارد به تصمیم جامع و هماهنگی برای ارائه پیشنهادات و راهکارهای حل تاثیرات اجرای هدفمند کردن یارانه‌ها روی صادرات رسیده و نظرات خود را به مجلس ارائه کند. به گفته عسگراولادی، چنانچه طرح هدفمند کردن یارانه‌ها با همین شکل فعلی تصویب شود و شورای نگهبان نیز به آن ایراد نگیرد، سالی ۲۰‌هزار میلیارد تومان یارانه حذف خواهد شد و باید دید این رقم چه تاثیری در صادرات کشور خواهد داشت. وی با اشاره به تاثیرات حذف یارانه حامل‌های انرژی خاطرنشان می‌کند: وقتی یارانه‌ها حذف شود، برق کشاورزی حداقل ۱۰ برابر می‌شود که این مساله روی محصولات کشاورزی اثر می‌گذارد، در بخش حمل‌ونقل و نیروی کار نیز قطعا اثرات منفی به دنبال خواهد داشت. وی این سوال را مطرح کرد که چنانچه حقوق نیروی کار تغییر نکند و قیمت‌ها بالا برود، چطور می‌توان با این وضعیت اقتصادی زندگی کرد؟ رییس کمیسیون صادرات اتاق ایران معتقد است، بهار آینده صادرات ایران ۲۰‌درصد کاهش خواهد داشت. وی گفت: اگر بخواهیم صادرات کشور باقی بماند و حتی اگر از جهش صادراتی هم بگذریم باید چهار راه‌حل اصلاحی برای برون‌رفت از تاثیرات اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها ارائه کنیم. وی این راه‌حل‌ها را در بخش‌های نرخ ارز، نرخ‌ترجیحی، جایزه‌های صادراتی و گره‌زدن‌های وارداتی اعلام کرد.

خطر در کمین دوام اقتصاد

در همین حال مسعود دانشمند، عضو هیات‌رییسه و خزانه‌دار اتاق بازرگانی ایران با ابراز نگرانی از هدفمند کردن یارانه‌ها می‌گوید: با هدفمند کردن یارانه‌ها، قیمت حامل‌های انرژی افزایش می‌یابد و این امر بر قیمت نهایی تولید و هزینه‌های حمل‌ونقل تاثیر می‌گذارد و در نهایت افزایش دستمزد را در پی دارد و در نتیجه قیمت تمام شده کالاهای صادراتی افزایش می‌یابد و این اقدام رقابت در بازار صادراتی را سخت‌تر می‌کند. وی بیان می‌کند: رقبای ما به نحوی در حال استفاده از سوبسید‌های دولتی و تسهیلات ویژه هستند و این در حالی است در مقطع کنونی صادرات کشورمان به سختی می‌تواند ادامه حیات دهد و با افزایش قیمت‌ها رقابت نیز سخت‌تر خواهد شد. دانشمند ضمن اشاره به مثالی در خصوص فرش ابریشم بافت یکی از کشورهای آسیای جنوب شرقی خاطر نشان می‌کند: فرش ابریشم قم، بافت یکی از کشورهای آسیای جنوب شرقی در بازار دبی متری ۲۵۰‌هزار تومان به فروش می‌رسد این در حالی است که فرش بافت ایران به قیمت یک میلیون و ۲۵۰‌هزار تومان در همین بازار عرضه می‌شود و فرق این فرش‌ها را فقط افراد حرفه‌ای متوجه می‌شوند و این در حالی است که با هدفمند کردن یارانه‌ها شرایط حفظ بازار سخت‌تر می‌شود.وی با بیان این سوال که ما چطور می‌توانیم با هدفمند کردن یارانه‌ها سیمان را در بازار حفظ کنیم می‌گوید: چطور بعد از حذف یارانه‌ها اقتصاد ما می‌تواند دوام یابد و باید منتظر آثار این اقدام بر قیمت تمام شده باشیم.