دنیای اقتصاد- مجمع عمومی سالانه اتاق بازرگانی ایران و چین در واپسین روز هفته پیش به انتقادهای شدید بازرگانان ایرانی از سیاست‌های اقتصادی چینی‌ها اختصاص یافت و نه تنها اسدالله عسگراولادی، بلکه محمد نهاوندیان و معاون وزیر خارجه هم از این قاعده مستثنا نبودند. سفیر چین هم اگرچه از فقدان اختیارات خود گفت، اما نظر داد که برای حل مشکلات یک ماه زمان لازم است.

سفیر جمهوری خلق چین در مجمع عمومی عادی سالانه اتاق بازرگانی ایران و چین با اشاره به موانع تجاری دو کشور اعلام کرد:
من سفیر تام‌الاختیار بی‌اختیارم
شبنم آذر: این همانی است که بین ایران و چین می‌گذرد؛ پاسخ به سوالات بسیاری از جمله اینکه چرا بازارچه چینی‌ها در منطقه آزاد اروند پس از گذشت یک‌سال هنوز معطل مانده، پاسخ به اینکه چرا واردکنندگان کالاهای چینی به کشور هر روز با مشکل تازه‌ای مواجه می‌شوند؟ پاسخ به چرایی بستن LC ایرانیان در بانک‌های چینی و به سرانجام نرسیدن پیگیری‌های ایرانیان برای استرداد مال خود از متقلبان چشم‌بادامی و اساسا پاسخ به اینکه تغییر جهت ناگهانی مبادلات تجاری از غرب به سمت شرق و دادن امتیازهای مکرر به چینی‌ها چه عواقبی را برای اقتصاد کشور رقم زد.
به همه این سوالات در فضای سنگین مجمع عمومی سالانه اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین پاسخ داده شد. در فضایی که نه تنها دیگر چهره خندان سفیر چین پیام‌آور صلح نبود، بلکه گره اخم طرف‌های ایرانی را کورتر می‌کرد و این نتیجه سیاست‌گذاری‌هایی بود که اقتصاد ایران را به آن درجه از تنزل رساند که چین را به دومین شریک تجاری کشور بدل کرد.
سخنرانان با خشم با طرف‌های چینی خود سخن می‌گفتند و تیرهای تهدید را یکی‌یکی به سمت سفیر چین که از مدعوین این نشست بود، پرتاب می‌کردند. البته آنها هم دستی به پس می‌راندند و پایی به پیش می‌کشیدند. در لحن سخنرانان ایرانی این نشست هم تهدید بود و هم دعوت به گفت‌وگو.
عسگر اولادی، رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین لحظاتی لحن طنزآمیز و گزنده داشت و گاه از این لحن فاصله می‌گرفت و نهاوندیان، رییس اتاق بازرگانی ایران سعی کرد راه‌حل‌هایی عملی پیشنهاد دهد تا شاید از شدت اختلافات بکاهد.
غضنفری، معاون وزیر بازرگانی نیز در طول سخنرانی خود به صورت مستقیم رقبای چینی برای تجارت با ایران را معرفی کرد و در میانه نشست، جلسه را ترک کرد. این همان رفتاری بود که نماینده وزارت امور خارجه نیز در ساعت کوتاه حضور خود در جلسه پیش گرفت. اگرچه مستقیما از سفیر چین خواست تا مشکلات را برطرف کند.


از اخم غرب بود که لبخند چین را پذیرفتیم
عسگر اولادی در طی سخنان خود پس از ایراد هر عبارت تهدیدآمیزی عبارت نرمی را چاشنی می‌کرد تا شاید هنوز راهی برای سلامت مراودات یافته شود.
اسدا... عسگراولادی، رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین که پیش از این بارها وعده حل مشکلات بانکی میان دو کشور را به بازرگانان داده بود، در توضیح عملی نشدن این وعده گفت: وقتی من قول مساعد از مدیران چینی می‌گیرم آن را امیدی به حل مشکلات ترجمه می‌کنم و به این قول‌ها احترام می‌گذارم. بنابراین در نتیجه سفرهای خود وظیفه دارم این قول‌های مساعد را منتقل کنم. حالا هم براساس قول‌هایی که به من داده شد امیدوارم طی دو الی سه هفته آینده خبرهای خوبی برای بازرگانان داشته باشم.
رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین در ادامه خطاب به سفیر چین گفت: پیام بخش‌خصوصی ایران به چین این است؛ از اخم غرب بود که ما لبخند چین را پذیرفتیم و از چین انتظار نداریم که کاری کند که ما اخم غرب را تبدیل به لبخند غرب کنیم. وی افزود: ما به شروع این جهش اهمیت می‌دهیم و ما را دچار توقف در این جهش نکنید.
عسگراولادی با تشریح وضعیت استراتژیک ایران برای ارتباط کشور چین با منطقه خاورمیانه گفت: ایران سر پل ارتباطی بازار 400میلیون نفری منطقه خاورمیانه است و چین نباید این موقعیت را از دست بدهد.
رییس اتاق بازرگانی ایران و چین با طرح پرسشی از سفیر چین به سخنان خود ادامه داد و گفت: ما علاقه داریم از کشور چین خرید کنیم به ما بگویید پولش را چطور بپردازیم؟ به ما بگویید که پول را در جیب‌مان بریزیم یا در کیسه؟
وی افزود: کدامیک از پرداخت‌های ایران برای خرید از چین با مشکل مواجه شده است و چه سالی بوده که آمار واردات از چین دست کم 10 الی 15درصد افزایش نداشته؟
عسگراولادی همچنان با لحن پرسش‌آمیز خطاب به سفیر چین گفت: از شما می‌پرسم کدام سال کشور چین نیازی داشته و ایران دست نیاز آن را پس زده؟ این در حالی است که خریدهای ما از شما همواره نقدی بوده و خریدهای شما از ما ۴ تا ۶ ماه بعدوصول شده‌است.
وی در ادامه تاکید کرد: از نظر ما اقتصاد جهانی پیوندی ناگسستنی با ارتباطات بانکی و بیمه‌ای دارد و شما این رابطه اقتصادی را سیاسی نکنید.
عسگراولادی گفت: چین بزرگ به شما می‌گویم اگر فشار غرب ما را وادار کند که به اصطلاح عامیانه من بازاری «دستم را بالا کنم» دیگر به چین نمی‌آیم.
وی افزود: ارتباط ما با چین شانس بزرگی برای این کشور است چرا که در سند چشم‌انداز 20 ساله خرید ایران از کشور چین به 50میلیارد دلار خواهد رسید و ما باید اجازه دهیم که غبن و غبطه اقتصاد غرب از مراودات ایران و چین بیشتر شود.


موانع برداشته شود
محمد نهاوندیان، رییس اتاق بازرگانی ایران سخنران بعدی این نشست بود که در واقع به عنوان افتتاح کننده مجمع عمومی عادی سالانه اتاق ایران و چین در این جمع سخن می‌گفت.
وی گفت: نفع بلندمدت دو طرف اقتضا می‌کند که در شرایط آزمون عزم مدیریت‌های استراتژیک دو کشور هر گونه مانعی در رابطه دو جانبه از میان برداشته شود.
وی افزود: قابل تصور نیست در شرایطی که توسعه رابطه اقتصادی با چین را مدنظر قرار دادیم برخی اشکالات بانکی، خللی در توسعه رابطه ایجاد کند.
تجربه موفق اقتصادی چین، بهترین شاهد است برای اثبات این مساله که با مدیریت صحیح و تکیه بر شکوفایی استعدادهای انسانی می‌توان غیرممکن‌ها را به ممکن تبدیل کرد.
وی ادامه داد: ۳۰ سال قبل از کشور چین به عنوان کشوری فقیر با اقتصاد بسته یاد می‌شد اما با توجه به مکانیزم‌های علمی اقتصاد، اکنون چین دارای اقتصادی باز و شکوفا است.
وی مهمترین مساله پیش روی اتاق ایران و چین را توجه به تجربه موفق اقتصادی چین و انتقال این تجربه به ایران دانست.
نهاوندیان تاکید کرد: مبادلات ایران و چین نه در یک بازده زمانی کوتاه مدت و دادوستدهای یک بار مصرف بلکه در یک نگاه بلند مدت و با برنامه ریزی استراتژیک باید مورد توجه قرار گیرد، چراکه در صورت توجه مدیران دو کشور به چنین نگاه طولانی مدت، روابط در دو اقتصاد، بسیاری از موانع به سرعت برطرف خواهند شد.
دکتر نهاوندیان در پایان سخنان خود تاسیس دفاتر خدمات بازرگانی و مرکز تجاری را مورد تاکید قرارداد و آمادگی اتاق بازرگانی ایران را برای حمایت از ایجاد این دفاتر و مراکز اعلام کرد.


چشم‌انداز مثبتی دیده نمی‌شود
در ادامه نشست مهدی میرابوطالبی، سرپرست معاونت اقتصادی وزارت امور خارجه با ابراز نگرانی از تداوم نیافتن مبادلات تجاری دو کشور گفت: به دنبال سیاست‌گذاری دو کشور ایران و چین در جهت توسعه روابط تجاری میان دو کشور، امسال حجم مبادلات اقتصادی ما با این کشور از مرز ۲۰ میلیارد دلار خواهد گذشت اما نگران هستیم که این شیوه ادامه پیدا نکند.
میرابوطالبی ادامه داد: آن قسمت از فعالیت‌ها که برای ادامه روابط برعهده ایران بود، انجام شده است اما بخشی که چین باید انجام می‌داد، صورت نگرفته است و این شرایط به دو سبب ایجاد شده است که یا سیستم بانکی کشور چین ناخواسته وارد مسائل سیاسی شده یا آگاهانه تحت فشارهای یک طرفه فرا شورای امنیتی کشوری مانند آمریکا قرار گرفته است.
وی افزود: برای حل این مشکل ما پیشنهادهای مختلفی به کشور چین ارائه کردیم؛ اما چندان چشم‌انداز مثبتی دیده نشد. این در حالی است که هیات اعزامی از سوی وزارت امور خارجه هنوز در چین است و من از سفیر می‌خواهم در جهت رفع مشکلات تلاش کند.
وی گفت: ما کشوری با زیرساخت‌های غربی هستیم که در تلاشیم زیرساخت‌هایمان را شرقی کنیم.
میرابوطالبی با بیان اینکه اگر امسال مشکلات ما با چین حل شود سال دوم هدف‌گذاری ۲۰میلیارد دلاری رابطه ما با چین محقق می‌شود، افزود: هم‌اکنون ۳۰‌میلیارد دلار پروژه با چین در دست امضا است و تنها مشکل برای امضای آنها مسائل بانکی است، ما در این رابطه پیشنهاد تاسیس بانک مشترک در ۲ شعبه در ایران و پکن را دادیم و آماده امضای معاهده‌های کارگزاری با بانک‌های خصوصی و دولتی بودیم؛ ولی هنوز از سوی چینی‌ها هیچ موافقتی صورت نگرفته.
سرپرست معاونت اقتصادی وزارت امور خارجه ایران خاطرنشان کرد: یک مشکل بزرگ کشور چین بحران تامین انرژی است که ما دارای آن هستیم و چین باید متوجه ایجاد فاصله آمریکا میان دو کشور ایران و چین باشد.
این در حالی است که ما الان به چین نفت می‌فروشیم ولی برای گرفتن پول آن نمی‌توانیم LC بازکنیم.
وی یادآور شد: هم‌اکنون قرارداد خط لوله انتقال گاز با پاکستان نهایی شده و موقعیت ویژه‌ای است که از مقامات خود بخواهید به این خط لوله بپیوندند و مسیر انرژی شما را تامین کنند. میرابوطالبی تصریح کرد: نکته قابل توجه دیگر این است که بسیاری از شرکت‌های چینی هنوز شناخت خوبی از ایران ندارند و این وظیفه اتاق مشترک است که نقش ژئوپولتیک کشور ایران را در رفع نیازهای منطقه به دیگر کشورها بشناساند.
این مقام مسوول در پایان گفت: «چین توجه داشته باشد که رقبای دیگری در بازار ایران دارد که ممکن است کار چین را دشوار کنند.»
دکتر مهدی غضنفری، معاون وزیر بازرگانی و رییس سازمان توسعه تجارت نیز در این جلسه گفت: در بازارهای بزرگ جهانی، درهای تجارت به راحتی بسته نمی‌شود و کشور چین باید در تصمیم خود، دقت بیشتری کند، زیرا اگر برخی کالاهای چینی که کیفیت مطلوبی نیز ندارند با قیمت بالا برای ما تمام شود، می‌توان به راحتی کالای کشورهای دیگر را جایگزین کالاهای چین کرد.
وی توضیح داد: صادرات غیرنفتی کشور ما با وجود فشارهایی که قدرت‌های سلطه‌گر ایجاد می‌کنند، افزایش داشته است و این نشان می‌دهد که راه‌های تجارت متنوع است و فشارها راه‌های جدیدی را در ذهن تجار ایجاد می کند.
غضنفری تاکید کرد: موقعیت چین در زمینه صادرات و واردات از کشور ما به عنوان دومین شریک تجاری ایران بالا است.
وی عنوان کرد: باز کردن LC به عنوان مقدمه کار تجاری است و اگر در آن مشکل ایجاد شود سخن گفتن از توسعه روابط اقتصادی عجیب است.
معاون وزیر بازرگانی اعلام کرد: انتظار داریم کشور چین موضوع تجارت با ایران را جدی‌تر بگیرد.
رییس سازمان توسعه تجارت افزود: ما انتظار داریم نمایشگاه‌های چین در کشور ما برگزار شود و چین از حضور در فضای کشورهای دیگر اجتناب کند، همچنین علاوه بر کمیته مشترک اقتصادی یک کمیته بازرگانی هم ایجاد شود.
غضنفری گفت: پیشنهاد می‌کنیم تشکیل صندوق سرمایه‌گذاری مشترک و امضای موافقتنامه استاندارد نیز دنبال شود تا بتوان بحث کنترل کیفیت را جدی‌تر گرفت.


سخنان از پیش آماده جناب سفیر
اما سخنرانی سفیر تازه منصوب‌شده چین حال و هوای دیگری داشت. وی حرف‌هایی را می‌زد که گویا از پیش به حافظه سپرده بود و هیچ یک پاسخی به سوالات طرح شده از سوی نمایندگان بخش خصوصی و دولتی در ایران نبود. شاید تنها و تنها یک سخن سفیر بود که همه تیرهای رها شده به سمت او را از مسیر خارج کرد و آن اینکه «سمت من سفیر تام‌الاختیار ویژه جمهوری خلق چین در جمهوری اسلامی ایران است. ولی اینجا به شما اعلام می‌کنم که من سفیر تام‌الاختیار بدون قدرت و اختیار هستم.»
«شیه شیانوین» با بیان اینکه بعضی از مشکلات ما به دلیل سرعت گرفتن روابط میان دو کشور است، افزود: من معتقدم با فعالیت دو طرفه مشکلات حل می‌شود. من با نظر آقای عسگر اولادی موافقم که برای حل این مشکلات تنها یک ماه زمان لازم است.
سفیر جدید چین گفت: من سعی می‌کنم مشکلات را حل کنم ولی من در این اتاق باید بگویم که توان من محدود است.
سفیر چین در ایران با اشاره به حجم روابط ایران و چین یادآور شد: در سال 2007 پیشرفت قابل‌توجهی در روابط اقتصادی دو کشور به وجود آمد که در یازدهمین ماه این سال این میزان به 18 تا 19میلیارد دلار رسید که امیدواریم به 20میلیارد دلار برسد. وی گفت: ایران برای دومین سال متوالی دومین شریک تجاری چین در منطقه خاورمیانه بوده است.
وی روابط تجاری دو کشور ایران و چین و اقتصاد دو طرف را مکمل یکدیگر دانست.
سفیر چین در ایران خاطرنشان کرد: در سال 2007 واردات غیرنفتی چین از ایران به 2میلیارد دلار رسید و دو کشور توانستند به نتایج خوبی برای تصمیم‌گیری در پروژه‌های بزرگ برسند.
وی همچنین از انجام مذاکراتی برای ساخت سد، ژنراتورهای انرژی، کارخانه آلومینیوم و ذوب فولاد با ایران خبر داد و افزود: پروژه جاده تهران - شمال نیز با سرعت در حال پیشرفت است؛ ضمن اینکه بازسازی هتل آزادی، ساخت یک هتل ۵ستاره در تهران و ایجاد یک اتوبان بزرگ در برنامه است.
و اما گفتنی است که مجمع عمومی عادی سالانه اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و چین به دلیل به حدنصاب نرسیدن اعضا تشکیل نشد و برگزاری آن به هفته آینده موکول شد.
عکس: نسیم گلی