صفی‌اله فغان پور عزیزی* - در حال حاضر درباره برخی موضوعات اقتصادی از جمله تعریف معوقات بانکی و علل ایجاد آنها ابهاماتی وجود دارد؛ چنانچه در برخی موارد، آن دسته از فعالان بخش خصوصی که از بانک‌ها تسهیلات دریافت کرده، اما موفق به پرداخت اقساط نشده اند، به عنوان مفسد اقتصادی یا عناوین دیگری معرفی می‌شوند، اما کمتر کسی این پرسش را مطرح می‌کند که اساسا کدام عدد و رقم، معوقه بانکی تلقی می‌شود؟ به عنوان مثال، فردی چهل میلیارد تومان تسهیلات از یک بانک خصوصی دریافت کرده و اقدام به احداث یک کارخانه موفق در سطح منطقه و خاورمیانه می‌کند و بالاترین ظرفیت تولید در کشور را به خود اختصاص می‌دهد. از طرفی با راه‌اندازی این کارخانه، هزاران نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم امرار معاش می‌کنند. با این حال فرد وام‌گیرنده بیش از سی میلیارد تومان از مبلغ دریافتی اولیه را پرداخت کرده و مبلغ ده میلیارد تومان دیگر از بدهی او به بانک باقی می‌ماند. در چنین شرایطی بانک چندین برابر تسهیلات دریافتی را به عنوان معوقه بانکی از او مطالبه می‌کند، آن هم در شرایطی که مجموعه صنعت کشور در شرایط تحریم، دچار مشکلات اقتصادی شده است. با در نظر گرفتن این شرایط، چند سوال اساسی در ذهن متبادر می‌شود: در سالی که از سوی مقام معظم رهبری به عنوان «تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی» نامگذاری شده، چه اقدام مثبتی برای حمایت از تولید صورت گرفته و آیا محاسبه معوقات بانکی با این روش در راستای این منویات است؟ با توجه به برخی مشکلات ناشی از تحریم‌ها از جمله مشکلات تامین مواد اولیه ارزان، مشکلات انتقال ارز و غیره، آیا شایسته است که همه دریافت‌کنندگان تسهیلات بانک‌ها را با یک چوب راند و بین آنها تفاوتی قائل نشد؟ آیا تصمیم‌سازان می‌دانند که در سال‌های اخیر، نگرانی از نحوه اخذ مالیات و پروسه اخذ تسهیلات و بالا بردن نرخ سود بانکی سبب شده تا انگیزه کمی برای سرمایه‌گذاری وجود داشته باشد؟ کسانی که با اخذ تسهیلات در حال تولید هستند و با هر دشواری، دستمزد کارگران خود را پرداخت کرده و در برابر تحریم‌ها و گرانی مواد اولیه مقاومت می‌کنند، باید تشویق شوند یا تنبیه؟ در چنین شرایطی، از مسوولان تقاضا می‌شود کارگروهی تشکیل دهند تا با بررسی دقیق مشخص شود: ۱ - آیا تسهیلات اخذ شده در مسیر تولید قرار گرفته است؟ ۲ - وثایق اولیه به میزان تسهیلات دریافتی بوده است؟ ۳ - سود بانک‌های عامل با رهنمودهای مقام معظم رهبری در زمینه کمک به تولیدکنندگان و بخشنامه‌های بانک مرکزی در زمینه پرداخت تسهیلات به تولید همخوانی دارد؟ ۴ - با تسهیلات دریافتی، چه تعداد کارگر در کارخانه مشغول به کار شده‌‌اند؟ در صورتی که پاسخ این سوالات مثبت و مورد تایید کارگروه منتخب بود، آن وقت مشخص کنند که تولیدکننده، کدام یک از ارقام را باید به بانک پرداخت کند:الف)اصل تسهیلات اخذ شده ب)اصل تسهیلات + سود تعیین شده در قرارداد ج)سود مرکبی که بانک‌ها تعیین می‌کنند. باید گفت که باید با دقت و حساسیت بیشتر این موضوعات را دنبال کرد تا به تولیدکنندگان واقعی و اقتصاد کشور آسیبی وارد نشود.

*کارشناس حقوق اقتصاد و وکیل پایه یک دادگستری