گروه بازرگانی - تردید در آنچه گمرک ایران به عنوان آمار رسمی تجارت خارجی کشور اعلام می‌کند، چند سالی است که دامنگیر کارشناسان و ناظران اقتصادی کشور شده هرچند که در همچنان بر آن پاشنه‌ای می‌چرخد که گمرک ایران می‌خواهد. روز گذشته آمار ۸ماهه صادرات و واردات کشور عینا به نقل از گزارش روابط عمومی گمرک ایران در صفحه بازرگانی (۵) درج شد. در آن گزارش آمده است که ارزش دلاری صادرات غیرنفتی کشور با احتساب میعانات گازی در ۸ماه نخست سال جاری ۱۶میلیارد و ۹۹۰میلیون دلار بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۳۳/۲۳درصد رشد کرده است. این «مدت مشابه» ظاهرا چنان مساله‌برانگیز است که تا اطلاع ثانوی همچنان می‌تواند محل مناقشه باشد.

سال گذشته، چند ماهی گمرک ایران آمار میعانات گازی را در ترکیب با آمار کالاهای غیرنفتی محاسبه کرد که پیامد آن دستیابی به رشد‌های نجومی بود. این رویکرد گمرک حتی با انتقاد رییس سازمان توسعه تجارت روبه‌رو شد تا اینکه سرانجام و در ماه‌های پایانی سال ۸۶ آمار کالاهای نفتی و غیرنفتی از هم تفکیک شد.

اکنون اما، ما گزارش ۸ماهه نخست سال ۸۶ را از بایگانی درآورده و آن را در تطبیق با گزارش روز سه‌شنبه (۱۲/۹/۸۷) روابط عمومی گمرک ایران که عینا روی سایت مجازی این سازمان نیز قرار دارد، بازخوانی کرده‌ایم. گزارش بایگانی شده ۸ماهه سال ۸۶ نشان می‌دهد که طی آن مدت ۲۱میلیون و ۲۵۰هزار تن کالای غیرنفتی به ارزش ۱۰میلیارد و ۴میلیون دلار صادر شده و در همان مدت ارزش صادرات میعانات گازی نیز ۵میلیارد و ۹۴۰میلیون دلار بوده است که اگر این ارقام را با هم جمع ‌کنیم به مجموع ۱۵میلیارد و ۹۴۴میلیون دلار می‌رسیم. بنابراین مقایسه ارقام سال ۸۶ با ۸۷ نشانگر افزایش ارزش صادرات کشور به میزان یک‌میلیارد و ۴۶میلیون دلار و نمایانگر رشد ۵/۶درصدی است و نه ۳۳/۲۳درصدی! اکنون این پرسش مطرح است که چرا گمرک ایران چنین با آمار تجاری کشور بازی و از آن اعتمادزدایی می‌کند؟

روز گذشته بسیاری از رسانه‌های کشور با اطمینان از اینکه آمارسنجی‌های گمرک، دقیق و کارشناسانه است همان ارقام «اطلاع‌رسانی» شده را درج کردند و برخی حتی «عنوان رشد فراتر از ۲۳درصدی» را بر آن گزارش نهادند. اتفاقا دیروز آمار تجارت خارجی ترکیه (آمار ۱۰ ماهه سال ۲۰۰۸) نیز روی سایت خبرگزاری‌های بین‌المللی رفت که بیانگر رشد ۳/۳۳درصدی صادرات این کشور بود. صادرکنندگان این کشور که تماما کالای غیرنفتی صادر، اما میعانات گازی وارد می‌کنند! ارزش صادرات خود را به ۱۱۴میلیارد و ۹۶۲میلیون دلار رسانده‌اند که به معنای ثبت رکوردی تازه در این کشور همسایه است.

بازرگانان ترکیه‌ای ضمن حفظ بازارهای جهانی خود بر گستره و تنوع آن نیز در میانه بحران مالی بین‌المللی افزوده‌اند، حال آنکه مدیران تجارت خارجی ایران از احتمال کاهش چندین میلیارد دلاری صادرات کشور در ماه‌های پایانی سال خبر می‌دهند.