قطعی برق، مشکل مدیریت یا خشکسالی؟

*رییس انجمن فولاد ایران و دبیرکل خانه‌های صنعت و معدن کشور و عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران و ایران

تقی بهرامی نوشهر*

اگرچه پیشگیری بهتر از درمان است، ولی به هنگام مواجهه با یک معضل، بحران یا یک بیماری چنانچه قبلا نتوانسته‌ایم از وقوع آن پیشگیری کنیم، متداول‌ترین و صحیح‌ترین راه این است که با تمام تمرکز لازم ضمن آنالیز دقیق آن معضل نسبت به آسیب‌شناسی آن اقدامات لازم را انجام دهیم؛ چراکه بهترین راه درمان، شناسایی دقیق علت آن است که بدون آن شناسایی و تشخیص صحیح چه بسا راهکارهای درمانی ما دلیل مضاعفی بر رشد و تورم بحران گردد؛ با عنایت به راهکار تولید در گستره صنعت که شاهراه مبارزه با مشکلات اقتصادی اجتماعی به‌وجود آمده معاصر است، باید به درستی یکایک معضلات و موانع پیش راه تولید را شناسایی و درمان کنیم.

یکی از مشکلات جدی و به روز امر تولید در کشور ما معضل قطعی برق است که اخیرا حیات کارخانه‌های تولیدی کشورمان را به مخاطره انداخته و به بحران کشیده است؛ اگرچه با یک فرافکنی کلی ساده‌ترین راه توجیه این مشکل موضوع کم‌آبی و خشکسالی است؛ ولی اگر کمی کارشناسانه‌تر و دقیق‌تر به موضوع بیاندیشیم؛ درخواهیم یافت که موضوع خشکسالی امری است که باید در تمهیدات برنامه‌ریزی‌های کلان کشوری قبلا راهکارهای پیشگیری آن محاسبه و منظور می‌شد.

به نظر حقیر معضل قطعی برق پیش از آن که مربوط به خشکسالی باشد، مستقیما به مدیریت مربوط می‌شود تا خشکسالی.

اگر حوادث غیرمترقبه و طبیعی ایران را با کشورهای توسعه‌یافته جهان مقایسه کنیم، درخواهیم یافت که میزان آن بسیار کمتر است، چراکه راه‌های متنوعی برای ممانعت از قطعی برق وجود دارد که مستقیما با مدیریت مرتبط است؛ به طور نمونه: می‌توان با ممانعت از صادرات برق و کنترل مصارف اضافی با روش‌های مختلف از جمله کار فرهنگی نهادینه شده به مقدار زیادی بحران را مرتفع کرد.

یکی دیگر از روش‌های متداول کنترل مصرف مانند کشورهای جهان، تعطیلی تمامی ادارات و مراکز و شرکت‌ها و اصناف و به‌طور خلاصه تمامی فعالیت‌های غیرتولیدی از ساعت ۱۸ به بعد است که سقف مصرف بسیار بالا می‌رود.

در مدیریت گسترده و برنامه‌ریزی‌های کلان‌ کشوری باید ترتیبی اتخاذ شود که اولویت‌ها شناسایی شده و لحاظ گردد. ما باید مانند کشورهای پیشرفته روشی اتخاذ کنیم که در بخش‌های تولیدی کشور به هیچ وجه با خطر قطعی برق مواجه نشویم.

در بسیاری از بزرگراه‌ها اتوبان‌ها و جاده‌های بین‌شهری کشور از اولین ثانیه‌های زوال خورشید چراغ‌های پرمصرف و قوی روشن می‌شود و همچنین در سطوح شهرها و غیره.... در صورتی که مراکز تولیدی با قطعی برق روبه‌رو هستند، با آسیب‌شناسی و اولویت‌بندی‌های لازم شایسته است که طبق اولویت از برق استفاده کنیم و به هر روش ممکن اجازه ندهیم که تولید کشور که صد البته نبض حیات ملی است از تکاپو باز ایستد. ما به شدت نیازمند فرهنگ‌سازی‌های لازم هستیم که مردم ضمن پی بردن به اهمیت کار تولید مصارفشان را کنترل کنند.

در کشورهای خارجی توسعه‌یافته، مردم شب‌ها به جای استفاده از لوسترها و پروژکتورها، سیستم‌های روشنایی بسیار کم‌مصرف را به کار می‌برند و حتی در برخی موارد با روشنایی شمع‌ها فضایی ایجاد می‌کنند که هم آرامش و زیبایی لازم را دارد و هم امکان استفاده از انرژی برق را در مراکز حیاتی کشور خود حفظ می‌کنند و هم چشم‌ها و اعصاب خود را از مواجهه با تشعشعات برق مصون می‌دارند؛ در حالی که در کشور ما هستند بسیاری که برای روشنایی و زیبایی املاک و مستغلات و حتی نماهای بناهای خود «صرفا به خاطر اینکه استطاعت پرداخت کارکرد مصرف را دارند» از پروژکتورهای بسیار قوی استفاده می‌کنند.

هنوز خاطره تلخ قطعی گاز در سرمای شدید زمستان سال گذشته را فراموش نکرده‌ایم که باید با این مشکل جدید روبه‌رو شویم؛ به‌رغم اینکه دومین کشور تولیدکننده گاز جهان هستیم. به جز ضعف مدیریتی مشکل گاز چه معنای دیگری می‌تواند داشته باشد؟ بسیاری از کارخانه‌ها و مراکز تولیدی از جمله شرکت ما پارسال به خاطر مشکل گاز، ماه‌ها اجازه مصرف نداشتند؛ اگر واقعا تولید گاز کشور کافی نیست، پس این همه صادرات و انعقاد قراردادهای مختلف برای انتقال گاز چگونه انجام می‌گیرد؟ پرواضح است که باید هر چه سریع‌تر ضمن آسیب‌شناسی‌های لازم در مورد مدیریت کلان مربوطه و برنامه‌ریزی‌های کارشناسی شده اصلاحات لازم را انجام دهیم؛ چرا که ما نیاز مبرم به مدیریت جامع داریم تا به طور سیستماتیک بخش گاز و نفت و برق را مدیریت نکنیم روز به روز این مشکل و موانع بیشتر خواهد شد.