دکتر منوچهر کیانی

چندی پیش استاندار محترم تهران به همراه رییس سازمان تعزیرات برای تحقیق درباره دلایل گران‌تر شدن شیر و لبنیات به شرکت لبنیاتی پاک که اساسا یک شرکت دولتی و شبه دولتی است و ۵۰ درصد سهام آن به بنیاد مستضعفان و ۳۰ درصد سهام آن به ارگان‌های دولتی و وزارتخانه‌ها تعلق دارد، رفتند. در این مناظره استاندار تهران گفت:

- کنترل قیمت یکی از روش‌های کنترل بازار است که اولویت با شیر، لبنیات، مواد گوشتی و پروتئین است. البته تعیین قیمت واقعی باید لحاظ شود تا هم تولید‌کننده و هم مصرف‌کننده زیان نبینند.

- در جلسه‌ای که چندی پیش میان دامداران و کارخانه‌داران برگزار گردید، تصمیم گرفته شد که شیر به قیمت ۶۳۰ تومان از سوی دامداران به کارخانه‌ها تحویل شود، ولی بعضی از دامداران به تعهد خود عمل نمی‌کنند.

- هیچ ارتباطی بین افزایش قیمت دلار و سکه با قیمت شیر وجود ندارد.

- الان کارخانه‌های فرآوری شیر به مصرف‌کننده رحم نمی‌کنند.

- با عدد و رقم ثابت می‌کنم که شیر گران نشده و کارخانه‌داران شیر را گران کرده‌اند.

مدیرعامل با تجربه شرکت لبنیاتی پاک نیز در جواب گفت:

- در اسفند ماه کارخانه شیر پاک روزانه ۵۰۰ تن شیر برای فرآوری دریافت می‌کرد. این میزان در فروردین امسال به ۲۲۶ تن، یعنی بیش از نصف کاهش پیدا کرده است.

- به دامداران اعلام کردم، حاضرم شیر را کیلویی ۸۰۰ تومان بخرم، اما باز هم هیچ کس شیری تحویل نداد تا قیمت به ۸۶۰ تومان رسید، آنگاه عده‌ای از دامداران حاضر به تحویل شیر شدند.

- ما سال قبل ۴۰۰ میلیارد تومان فروش داشتیم که حداقل باید ۲۰ میلیارد تومان (۵ درصد فروش) سود می‌بردیم، اما به جای آن ۵ میلیارد تومان هم ضرر کردیم. اگر مشکل ما حل نشود تا ۶ ماه دیگر بیشتر روی پا نخواهیم بود.

- به علت همین مشکلات در اسفند ماه مجبور به تعدیل (اخراج) ۲۵۰ نفر از کارگران خود شدیم.

- برخلاف نظر استاندار محترم که عرضه شیر کم نشده، چون گاوها آب نرفته اند یا شیرشان قطع نشده است، من اعتقاد دارم که آمار تولید ۱۱ میلیون تن شیر در کشور صحیح نیست و بعید می‌دانم تولید بیش از ۶ میلیون تن باشد.

- ما افزایش ۱۲ درصدی قیمت شیر را به اطلاع سازمان حمایت رساندیم و سپس آن را بالا بردیم.

البته این گفت‌وگو و مناظره یک اقدام نادر و شجاعانه است، ولی معلوم نیست چرا استاندار تهران و سایر مقامات وقتی که قیمت شیر به ۸۶۰ تومان رسید درصدد چاره‌جویی برآمدند. قیمت شیر در سال ۱۳۹۰ هر ماه افزایش می‌یافت، مثلا در مهر ماه قیمت شیر ۵۸۰ تومان، در دی ماه ۶۴۹ تومان و در اسفند ماه ۷۲۵ تومان، در ۱۵ روز اول فروردین ۱۳۹۱، ۸۲۱ تومان و از آن به بعد ۸۶۰ تومان بوده و شرکت پاک این مبالغ را برای هر کیلوگرم شیر پرداخته است. چرا ایشان یا مقامات محترم دیگر قبلا، حتی قبل از گران‌تر شدن دلار و سکه به فکر مبارزه با علل افزایش قیمت‌ها نیفتادند. به علاوه، چرا اینان فقط از گرانی شیر گله دارند، در حالی که طبق آخرین ارقام بانک مرکزی قیمت ۳۹ قلم مواد خوراکی در سال گذشته افزایشی غیرقابل‌تحمل برای مردم داشته است. در هفته منتهی به هشتم اردیبهشت ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته، قیمت لبنیات ۶/۵۱ درصد، سبزی‌های تازه ۱/۹۱ درصد، گوشت قرمز ۴/۴۵درصد و حبوبات ۷/۵۶ درصد افزایش داشته اند. حدس و گمان مدیرعامل شرکت لبنیات پاک که تولید شیر در کشور حدود ۶ میلیون تن است باید به واقعیت نزدیک باشد. هیچ عدد و رقم قابل‌اطمینانی که تولید شیر در کشور به ۱۱ میلیون تن رسیده است در دست نیست. این رقم بر پایه یک تخمین که چند سال پیش زده شد و هر ساله چند درصد رشد تولید برای آن قائل شده‌اند، به دست آمده است. وزارت جهاد کشاورزی و سازمان دامپزشکی از تعداد دقیق گاوهای شیری و گوسفندها اطلاع ندارند، چون طبق اظهارات معاون پشتیبانی استاندار تهران قرار است دام‌های استان تهران اعم از گاو وگوسفند به زودی دارای شناسنامه شوند. تعیین نرخ شیر تولید شده در دامداری‌ها با مشکل بزرگی مواجه است. قیمت «تلیسه»، دارو، خدمات دامپزشکی، یونجه، سبوس و دستمزد کارگران و چند مورد دیگر در بازار آزاد تعیین می‌شود، ولی قیمت جو و ذرت، مهم‌ترین مواد در خوراک دام توسط ستاد پشتیبانی دام و قیمت شیر به‌وسیله وزارت بازرگانی (سازمان حمایت) تعیین می‌شود. این بزرگ‌ترین مشکل گاوداری‌های صنعتی، چه بزرگ، چه متوسط و چه کوچک است. با وجود اینکه آمریکا در سال ۲۰۱۰ با تولید بیشترین مقدار شیر گاو در جهان، رقمی نزدیک به ۵/۸۷ میلیون تن (۵/۱۴ درصد کل تولید جهانی شیر) در راس تمام کشورها قرار داشت، اما برای اینکه قیمت شیر در آن کشور ترقی نکند و مصرف‌کنندگان، به خصوص اطفال و نوجوانان از این ماده حیاتی محروم نشوند و تولید‌کنندگان نیز دچار زیان نگردند و از سودی متناسب برخوردار شوند، دولت مبلغ یک دلار و سی و پنج سنت به هر گالن (یا ۳۵ سنت به هر لیتر) شیر فقط به تولیدکنندگان و نه مصرف‌کنندگان یارانه پرداخت می‌کرد. علی الاصول، در اقتصاد‌های پیشرفته یارانه اختصاص به تولید‌کننده دارد تا بتواند کالاها و مواد ارزان‌تر و قابل‌رقابت‌تری را در اختیار مصرف‌کنندگان بگذارد.