رییس سازمان توسعه تجارت در گفتوگو با «دنیای اقتصاد» مطرح کرد
جهت‌گیری تجاری با ارز منطقه‌ای
آغاز تجارت با کشورهای شرق اروپا
برنامه‌های تجارت خارجی در فاز دوم هدفمندی
عکس: نگار متین‌نیا
آغاز تجارت با کشورهای شرق اروپا
برنامه‌های تجارت خارجی در فاز دوم هدفمندی مینا یوسفی - معاون بازرگانی خارجی وزیر صنعت، معدن و تجارت با تایید برخی تغییرات در نحوه پرداخت در مبادلات خارجی از برنامه‌هایی خبر می‌دهد که در سال آینده وضعیت تجارت خارجی کشور را با کشورهای اروپایی و آسیایی متحول می‌کند.
بخش نخست گفت‌و‌گوی «دنیای اقتصاد» با حمید صافدل، رییس سازمان توسعه صادرات و معاون بازرگانی خارجی وزیر صنعت، معدن و تجارت روز شنبه، ۲۰ اسفند ماه، به چاپ رسید. آنچه در پی می‌آید بخش پایانی این گفت و شنود است:
رویکرد جدیدی که در پیش دارید یعنی تامین ارز واردات با استفاده از ارز حاصل از صادرات به قاچاق کالا دامن نمی‌زند؟ یعنی ممکن است از نظر مسوولان برخی کالاها لوکس تلقی شوند، اما به خاطر رغبت بازار به آنها، از طریق قاچاق وارد کشور شوند.
ببینید عوامل مختلفی بر پدیده قاچاق تاثیر دارد، از جمله کشش بازار، ممنوعیت‌های ورود کالاها از مبادی رسمی و رغبت بازار. ما اینها را در نظر داریم و تلاش میکنیم تا جای ممکن از ممنوعیت‌ها استفاده نکنیم تا باعث برون رفت از مسیر اصلی تجارت نشود. به همین خاطر ما به جز کالاهایی که در سال‌های گذشته سابقه واردات نداشته‌اند، برای سایر کالاها زمینه تجارت را فراهم میکنیم.
با این اوصاف هدفگذاری تجارت در سال ۹۱ و صادرات ۷۵ میلیارد دلاری بیشتر بر چه کالاهایی تاکید دارد؟
ترکیب کالاها در گروه کالاهای پتروشیمی، ۲۰ میلیارد دلار، میعانات گازی ۱۵ میلیارد دلار، صنعت ۱۶ میلیارد دلار، معدن ۳ میلیارد دلار، اقلام کشاورزی ۱۱ میلیارد دلار، فرش یک میلیارد دلار، صنایع دستی ۵/۱ میلیارد دلار، خدمات فنی و مهندسی ۵/۶ میلیارد دلار، محصولات و خدمات دانش بنیان یک میلیارد دلار تعیین شده است، البته این برای اولین بار است که بخش خدمات دانش بنیان را از سایر بخش‌ها تفکیک میکنیم. اساسا امروزه کشورها با توجه به مقدار صادرات و خدمات دانش بنیان و کالاهای با ارزش افزوده بالا، مورد توجه قرار می‌گیرند، ما هم قرار است کمی نگاهمان را تغییر دهیم و این کالاها را به وضوح رصد کنیم. بر این اساس طبق طرحی که مرکز فناوری‌های ریاست جمهوری ارائه داده، این سرفصل را در پیش خواهیم گرفت. البته این نیاز به زیرساخت‌ها و برنامه‌هایی در سطح ملی، تشکل‌ها و بنگاه‌ها دارد.
با توجه به برنامه‌هایتان، تحقق صادرات ۷۵ میلیاردی را چقدر قابل تحقق می‌بینید؟
تاکنون ما سند راهبردی صادرات کشاورزی را تدوین کرده‌ایم و سند راهبردی صادرات خدمات گردشگری و صنایع دستی هم در دست تهیه است. ستاد صادرات کشور به دنبال این است که با توجه به این سندهای راهبردی دسترسی به هدف تعیین شده را محقق کند.
اجازه بدهید من پرسش دیگری را در این بین مطرح کنم، همان طور که می‌دانید با وجود نگرانی‌ها و برخی مشکلات و همچنین نتایج
نه چندان مطلوب اجرای فاز اول هدفمندی در بخش تولید، دولت مصمم به اجرای فاز دوم این قانون در سال جدید است، راهکاری برای همگام شدن تجارت خارجی با فاز دوم هدفمندی اندیشیده‌اید؟
من فکر می‌کنم هدفمندی رقابت پذیری را تقویت و قیمت‌ها را واقعی تر کرده است. گام اول هدفمندی نتایج خوبی داشت و بر این اساس ما به گام دوم هم امیدواریم.من فکر می‌کنم اگر راهکارهایی همچون تسهیل در تجارت و در عین حال اصلاحاتی در فرآیند تولید و بازاریابی داشته باشیم، این فار را هم با موفقیت پشت سر خواهیم گذاشت. البته بنگاه‌های ما تاکنون گام‌های خوبی را در این زمینه برداشته اند و می‌توانیم با اصلاح خطوط تولید و کاهش قیمت تمام شده فضای جدیدی را در تجارت کشور به وجود آوریم.
اما تولید‌کنندگان اغلب به خاطر افزایش هزینه‌ها، می‌گویند که پس از هدفمندی، قیمت تمام شده کالاها افزایش یافته است، به نظر شما در این شرایط در فاز دوم هدفمندی، میزان صادرات متاثر از افزایش قیمت تولید کاهش نمی‌یابد؟
ببینید در فاز اول با اصلاح روش‌های تولید، افزایش بهره‌وری و تسهیل تولید و تجارت سعی کردیم تولید را ارزان تر کنیم. آمارها نشان می‌دهد در برخی کالاها که اتفاقا انرژی بر هم بوده‌اند، ما افزایش میزان صادرات داشتیم که این نشان می‌دهد در فاز دوم نگرانی شما بی مورد است.
خوب با این حال و با توجه به نگرانی‌های فعالان اقتصادی، برای رسیدن به هدف صادرات ۷۵ میلیارد دلاری، راهکارهای عملیاتی دولت چیست؟
فکر می‌کنم داشتن یک برنامه راهبردی تخصصی در حوزه صنعت، معدن، کشاورزی، فرش و صنایع دستی می‌تواند ما را در رسیدن به هدفمان کمک کند.در سال ۹۰ چنین برنامه‌ای داشتیم. حتی رسیدن به این جهش بلند نیاز به بسترسازی‌های مناسب در حوزه‌های حمل‌ونقل و بازارهای هدف خواهد داشت. ما با توجه به این موارد در ستاد دولت بسترهای لازم و حمایت‌های لازم را در نظر خواهیم گرفت.
همان طور که خودتان به آمار ۱۱ ماهه صادرات سال ۹۰ اشاره کردید، می‌بینیم که صادرات برخی کالاهای استراتژیک از جمله فرش و پسته کاهش یافته و حتی در ماه یازدهم فرش در بین ۱۰ قلم کالای صادراتی اول وجود ندارد. علت کاهش صادرات این کالاها دقیقا چه بوده است؟
ببینید نوسانات کالاهای مختلف در جهت افزایش یا کاهش متفاوت بوده است. در برخی کالاها، ما با جابه‌جایی بازار رو به رو شدیم.
مثلا در فرش، خود غربی‌ها که بازاری برای ما بودند، با زمزمه خبر تحریم‌ها در نیمه دوم سال ۸۹ تقاضا برای واردات فرش را افزایش دادند؛ به همین خاطر در آن زمان جهش در صادرات فرش داشتیم که این به خاطر استقبال غربی‌ها بود. این نشان می‌دهد که موضوع تحریم برای آنها نگران‌کننده تر از احیانا بخش تولید و تجارت ما بوده‌است. پیش‌بینی ما این بود که در سال ۹۰ در چنین گروه‌های کالایی قدری با کاهش صادرات مواجه شویم، اما در ماه‌های بعد افزایش میزان صادرات خواهیم داشت. همچنان که در آمار ۱۱ ماهه به نسبت ماه‌های قبل میزان کاهش صادرات کمتر بوده است. به این ترتیب به نظرم اهداف صادرات فرش و صنایع دستی در سال ۹۰ کمابیش محقق شده است. البته در برخی کالاهای دیگر مثلا کالاهای کشاورزی وضعیت متفاوت است که این به خاطر نیاز مصرف داخل بوده است. به طور مثال در مورد سیب درختی در مهرماه امسال حتی عوارض صادرات وضع کردیم. در برخی موارد هم به خاطر فاصله قیمت‌های داخلی و خارجی انگیزه عرضه محصولات در بازار داخلی بیشتر شد که این می‌تواند دلیل کاهش صادرات در این حوزه باشد.
خوب من این سوال را پرسیدم تا به ارزیابی دقیقی در مورد جایگاه این کالاهای استراتژیک در اهداف صادراتی ۹۱ برسم......
ما کالایی را که در سبد صادراتی کشور داشته‌ایم هیچ وقت کنار نمی‌گذاریم. شاید در مورد کالاهای معمولی سعی کنیم به جای صادرات کالاهای خام به سمت کالاهای آماده و با ارزش افزوده بالا پیش برویم. تمام کشورها هم سیاست‌های صادراتی خود را در همین جهت پیش می‌برند. ما هم امیدواریم صادرات مواد اولیه خام کشاورزی را به صادرات مواد غذایی انتقال دهیم. به نظر می‌رسد با توجه به رخدادهای اخیر سیاسی و افزایش تحریم‌ها احتمالا در سال ۹۱، شرکای تجاری ما به ویژه در حوزه صادرات تغییرات زیادی خواهند کرد.
برنامه‌های شما در این زمینه چیست؟ آیا روابطمان با کشورهای همسایه بیشتر خواهد شد؟
آمارها نشان می‌دهد در طول ۲، ۳ سال گذشته که بخشی از تجارت مان با کشورهای اروپایی کاهش پیدا کرده روابط تجاری با کشورهای همسایه و با کشورهای آفریقایی از شدت بیشتری برخوردار بوده است. فکر می‌کنم همین برنامه را در سال آینده برای افزایش ارتباط با کشورهای آسیایی داشته باشیم.
برنامه‌ای را برای قطع ارتباط با کشوری خاص دارید؟
ببینید، تجارت ما با بعضی از کشورهای شرق اروپا از جمله بلاروس بیشتر شامل خدمات فنی و مهندسی و سرمایه گذاری‌های مشترک صنعتی بود، اما به تازگی در جلسات مشترکی که داشتیم زمینه‌های تجارت را هم فراهم کردیم و طرفین تعرفه‌های ترجیحی خود را نیز اعلام کرده‌اند. بر این اساس امکان توسعه همکاری‌ها در بخش تجارت با این کشورها وجود دارد.همچنین در مورد برخی کشورهای همسایه از جمله ارمنستان نیز موضوع توسعه همکاری‌ها و تجارت آزاد را به بحث و گفتوگو گذاشته‌ایم.با کشور سوریه اولین موافقتنامه تجارت آزاد را امضا کرده‌ایم و براساس تفاهم‌های انجام شده به زودی شکل اجرایی به خود می‌گیرد. به این معنا که صادرات و واردات با حداقل تعرفه مورد نظر دو طرف انجام خواهد گرفت.با کشورهای همجوار مثل عراق، افغانستان، پاکستان و ترکیه سطح تجارت را افزایش خواهیم داد.همچنین در حوزه برخی کشورهای آفریقایی نیز با زمینه‌هایی که صورت گرفته رشد مبادلات تجاری را خواهیم داشت.حضور قوی‌تر پیمان‌های منطقه‌ای مثل UNIDO، G۸ و ECO از اولویت‌های کار ما در سال ۹۱ خواهد بود.
به هر حال همیشه نگاه مان در جهت تامین منافع‌مان است و به غیر از رژیم اشغالگر قدس رابطه تجاری خود را با هیچ کشوری قطع نخواهیم کرد. فکر میکنیم با به وجود آوردن شرایط برد - برد بتوانیم تجارت خود را با کشورهای دیگر توسعه دهیم.
به تازگی نیز زمزمه‌های حذف دلار و یورو از مبادلات تجاری ایران با دیگر کشورها به گوش می‌رسد. در این مورد چه تصمیماتی گرفته‌اید؟
البته می‌دانید که سیاستگذاری سبد ارزی کشور براساس منافع ملی بانک مرکزی است.
پیش از این هم در مقاطعی بانک مرکزی توصیه به حذف موقت یک ارز یا توصیه به استفاده از ارز دیگری کرده است. ما کماکان در حوزه ارز تابع سیاست‌های بانک مرکزی هستیم.
در حال حاضر به طور مشخص نمی‌توانم بگویم که تصمیم به حذف ارزی از مبادلات تجاری کشور گرفته شده است و قطعا متناسب با نوسانات ارزی تصمیم‌های جدید گرفته خواهد شد.
در یکی دو ماه اخیر هم مبادلات تجاری با روبل و روپیه انجام شده است. این روند محدودیت‌زا نیست؟
ببینید ما از تنوع پذیری سبد ارزی کشور استقبال میکنیم. در ماه‌های گذشته نیز این موضوع را بارها گفته‌ایم. فکر می‌کنم که استفاده از سایر ارزهای منطقه‌ای بخشی از منافع ما را تامین می‌کند. این موضوع مورد علاقه کشورهای منطقه نیز است. بعضی از کشورهای منطقه از اینکه مبادلات براساس سبد ارزی مورد توافق طرفین باشد استقبال می‌کنند. استفاده از ارز منطقه‌ای در این شرایط به نفع کشورمان است.
وضعیت صادرکنندگان در سال ۹۱ چگونه خواهد بود مطالبات صادرکنندگان و تسهیلات وعده داده شده به کجا می‌رسد؟
من فکر می‌کنم در چند حوزه؛ تامین تسهیلات ارزان، پوشش ضمانت صادراتی مناسب و همچنین بسته‌های ویژه حمایت از صادرات را کماکان داشته باشیم.تمام جوایز صادراتی معوق سال ۸۸ را نیز پرداخت کرده‌ایم و بخشی از جوایز سال ۸۹ را هم به تازگی پرداخت کرده‌ایم. امیدواریم در روزهای پایانی سال هم باقی مانده مطالبات صادرکنندگان از این بابت و حتی بخشی از مطالبات سال ۹۰ را پرداخت کنیم.
ارسال نظر