فضای کسب و کار شفاف شود

فاطمه باباخانی

بخش پایانی

اما استقبال وزرا از شورای گفت‌و‌گو از آغاز کار تشکیل این شورا ضعیف بوده است. اکنون نیز به نظر می‌رسد این شورا پس از مناقشه دولت و اتاق بر سر مصوبه بهبود مستمر فضای کسب‌و‌کار عملا از ادامه فعالیت خود بازمانده است. در اولین جلسه این حضور کمرنگ بود اما از جلسه دوم به بعد تا جایی که من اطلاع دارم تمام وزیران در جلسه‌های شورای گفت‌و‌گو شرکت کرده‌اند. به نظر من شورای گفت‌و‌گو جای خود را باز کرده است. این شورا در حال حاضر نظام یافته و تشکیلات مستقلی پیدا کرده است. شورای گفت‌و‌گو به موجب قانون اتاق بازرگانی مشاور سه قوه است و قوه اجرایی از کانال شورای گفت‌و‌گو بسیار بهتر و مستدل‌تر می‌تواند کارهای خود را انجام دهد.

شما در جلسه‌ای عنوان کردید که صنایع غذایی ایران رو به نابودی است، استدلال شما برای این امر چیست؟ قیمت‌های دستوری دلیل شما برای افت این صنعت است یا دلایل دیگری نیز وجود دارد؟

قیمت دستوری از عوامل اصلی این امر است.

و اگر این قیمت‌ها در بازار آزاد تعیین شود، قیمت پایین‌تر و کیفیت بالاتر خواهد رفت؟

بله. این اصل عرضه و تقاضا در اقتصاد دنیا است.

پس چرا با توجه به تجربه جهانی در ایران چنین راهکاری مورد توجه قرار نمی‌گیرد؟ استدلال دولت برای این قیمت‌گذاری و عبور کند و تدریجی از این وضعیت دستوری چیست؟

اگر بخواهیم تحلیلی از این امر داشته باشیم به طور کلی یک بحث جدی وجود دارد. زمانی که اتکای دولت به درآمدهای نفتی است، این امر موجب می‌شود نیازی به مالیاتی که شهروندان پرداخت می‌کنند نداشته باشد. کشورهایی که متکی به مالیات شهروندان هستند، موظفند به شهروند خود سرویس دهند. اما زمانی که دولت خرجش را از مردم جدا می‌کند، این استدلال را مطرح می‌کند که من نفت دارم، بنابراین پول دارم و می‌توانم بر قیمت‌گذاری نظارت داشته باشم و آن را به شکل دستوری تعیین کنم. در ایران هم وضع به همین ترتیب است چون دولت ما متکی به مالیات شهروندان نیست و بیشتر یک دولت نفتی است این نیاز را حس نمی‌کند که باید سرویس دهی داشته باشد؛ بنابراین رویکرد دستوری مدنظر مسوولان قرار می‌گیرد.

آیا در شورای گفت‌و‌گو این بحث مطرح شده که شکل دستوری روابط میان دولت و بخش خصوصی کاهش پیدا کرده و به شکل تعاملی تغییر کند؟

بله. ما بارها مساله را عنوان کرده ایم. شما اگر به کالایی نظیر شیر نگاهی بیندازید، می‌بینید که این کالا در بازار کم شده است. یا اینکه چندی پیش بود که تخم‌مرغ در بازار تقریبا نایاب شد. اگر بخواهیم به چرایی‌های این مساله بپردازیم به همین مقوله می‌رسیم؛ یعنی وقتی تولید‌کننده ضرر می‌کند، نیازی به تولید نمی‌بیند. وقتی قیمت مواد اولیه، علوفه و... بالاست و در مقابل انتظار دارید که قیمت شیر به شکل دستوری و کمتر از قیمت تولید تمام شود، تولیدکننده در مواجهه با این ضرری که متوجه اوست تولید را متوقف می‌کند. این امر موجب می‌شود دلاری که قرار است در راستای کمک به تولیدکننده باشد، صرف واردات چنین کالاهایی شود. الان ما با مساله واردات پرتقال روبه‌رو هستیم. میزان قابل‌توجهی پرتقال به کشور وارد شده و وزارتخانه‌های مرتبط صدور مجوز برای واردات این کالا را تکذیب می‌کنند. این گرفتاری‌ها موجب می‌شود باغدار متضرر شده و درختان را به دست خودش از بین ببرد. شما سال آینده می‌بینید که کشوری که می‌توانست مرکبات چند کشور دیگر را هم تامین کند، نیازمند واردات باشد. اتاق می‌تواند مشاوره دهد اما نمی‌تواند کار اجرایی کند.

یکی از موضوعاتی که به ویژه در کمیسیون کشاورزی مدنظر قرار گرفت، حضور نمایندگان مجلس در این کمیسیون‌ها است، آیا نمایندگان در این جلسات حاضر می‌شوند؟

ما خواهش کردیم که در کمیسیون‌های مجلس، کمیسیون‌های اتاق هم حضور داشته باشند، اما هنوز این امر محقق نشده است.

دلیل این مخالفت چیست؟

شما گزارش‌های مجلس را بخوانید، قانون بهبود فضای کسب و کار در مجلس مطرح است. دو سه ماده که اتاق بازرگانی آورده است با مخالفت دولت مواجه شده است. استدلال آنها این است که تصویب چنین قوانینی دست دولت را کوتاه کرده و اختیارات به بخش خصوصی واگذار کند. به‌رغم شعارهای مبنی بر گسترش خصوصی‌سازی این امر با مقاومت روبه‌رو است.

شما با تشکیل اتاقی تحت عنوان اتاق کشاورزی موافق هستید؟

در قانون اتاق، نمایندگان وزارت جهاد کشاورزی نبودند اما خارج از قانون در اتاق همکاری خوبی با وزارت جهاد کشاورزی داشتیم و بسیاری از پیشنهادها را در این کمیسیون تصویب کردیم. بنابراین نیازی نبود که اتاقی تحت عنوان اتاق کشاورزی ایجاد شود. حالا هم اخیرا خوشبختانه قانون اتاق اصلاح شد و اتاق به نام اتاق بازرگانی و صنایع و معادن و کشاورزی تغییر پیدا کرد. در نتیجه از موازی کاری جلوگیری شد. ما استدلال منطقی کردیم و مجلس توجه کرد و تاسیس اتاق کشاورزی را تصویب نکرد.

اگر بخواهید یک ارزیابی کلی از وضعیت اقتصادی به ویژه وضع صنایع غذایی داشته باشید، ارزیابی شما چگونه است؟

صنعت غذای کشور در زمان جنگ تحمیلی تنها صنعتی بود که رشد کرد. در آن زمان درجه تحریم به این شدت نبود. همین حالا هم اگر این مساله قیمت‌گذاری حل شود و این صنعت بتواند قیمت کالا در بازار را تعیین کند با وجود این تحریم‌ها صنعت غذا می‌تواند بهترین صنعت کشور باشد و بخش بزرگی از صادرات کشور را به عهده بگیرد. به یاد داشته باشیم که واردات می‌تواند تاثیر مهمی در میزان وابستگی یک کشور به دیگر دولت‌ها و کشورها داشته باشد. شوروی زمانی فروپاشید که نیازمند واردات گندم شد. این بدان معنا است که تاثیر غذا از بمب اتم بیشتر است. به خصوص در حال حاضر که جمعیت دنیا در حال افزایش و میزان غذا در حال کاهش است. بنابراین فرصتی که ما داریم این است که می‌توانیم با توجه به وضعیت جغرافیایی خود در این زمینه رشد قابل توجهی داشته باشیم.