آیا فقرا همچنان گرسنه می‌مانند؟
فراز و نشیب قیمت‌های جهانی غذا
مینا یوسفی - سایه سنگین قیمت‌ها از سر بازار جهانی مواد غذایی بالاخره کنار رفت. بر خلاف آنچه که رویه ۱۰ ماه گذشته نشان می‌داد، طی ۴۰ روز اخیر قیمت محصولات کشاورزی اندکی کاهش را تجربه کرد تا به این ترتیب امید به نادرست از آب درآمدن پیش‌بینی‌های پیشین افزایش یابد.
سه سازمان بین‌المللی مرتبط با غذا برنامه‌های مشارکتی را برای کاهش گرسنگی و فقر در جهان اجرا خواهند کرد
مینا یوسفی - سایه سنگین قیمت‌ها از سر بازار جهانی مواد غذایی بالاخره کنار رفت. بر خلاف آنچه که رویه ۱۰ ماه گذشته نشان می‌داد، طی ۴۰ روز اخیر قیمت محصولات کشاورزی اندکی کاهش را تجربه کرد تا به این ترتیب امید به نادرست از آب درآمدن پیش‌بینی‌های پیشین افزایش یابد. از ابتدای امسال وضعیت تولید، مصرف و در نتیجه نرخ مواد غذایی آن قدر بغرنج شده بود که تحلیلگران احتمال می‌دادند این روند که موجب افزایش گرسنگی و فقر در جهان شده است تا دست کم ۴ سال آینده ادامه یابد. از اواخر دی‌ماه گذشته تاکنون محصولات پایه‌ای به ویژه شکر حتی تا ۲۰ درصد هم گران شدند که این موجی از افزایش قیمت غذا را در جهان به ویژه کشورهای فقیرتر به وجود آورد.
اما گزارش جدید سازمان جهانی خواربار (فائو) حاکی از کاهش قیمت محصولات پایه‌ای از جمله غلات، لبنیات و شکر است.
۴ درصد کاهش، اما همچنان گران
گزارش فائو نشان می‌دهد که قیمت مواد خوراکی طی دو ماه گذشته رو به کاهش بوده است. در ماه گذشته میلادی شاخص قیمت مواد غذایی فائو با ۴ درصد کاهش به ۲۱۶ رسید و در واقع ۹ واحد افت کرد.
البته با وجود این، همچنان قیمت مواد غذایی نسبت به سال گذشته بسیار بالاتر و در عین حال نگران‌کننده است.
همچنان که پیش‌تر افزایش قیمت محصولات اساسی همچون غلات، روغن، شکر و لبنیات سونامی گرانی‌ها را به وجود آورده بود در این دوره زمانی نیز با کاهش قیمت این اقلام دوباره ارزانی به بازار مواد خوراکی رو کرده است.
پیش‌بینی می‌شود روند کاهش قیمت‌ها که به خاطر افزایش میزان تولید و عرضه بسیاری از کالاها بوده، به طور چشمگیری از فشار موجود بر بازار مواد غذایی در جهان بکاهد.
بر این اساس فائو پیش‌بینی می‌کند که در دو ماه آینده نیز قیمت این اقلام نسبت به جهشی که از ابتدای سال تجربه کرده‌اند، همچنان پایین بماند.
به طور مثال در مورد غلات به نظر می‌رسد؛ اگرچه قیمت‌ها در حال حاضر همچنان بالا است، اما در سال آینده میلادی شاهد روندی کاهشی در این بخش باشیم.
البته افزایش قیمت محصولات کشاورزی نه به خاطر کاهش تولید بلکه در پی افزایش تقاضا رخ داده است؛ کل تولیدات غلات در سال ۲۰۱۱ تاکنون ۲ هزار و ۲۳۵ میلیون تن؛ یعنی ۷/۳ درصد بیشتر از سال گذشته بوده است که شامل ۶ درصد افزایش در تولید گندم، ۶/۲ افزایش تولید دانه ذرت و ۴/۳ درصد افزایش در تولید برنج بوده است، اما با این وجود میزان مصرف غلات در پی افزایش جمعیت جهانی رو به فزونی است. در حال حاضر سرانه مصرف این مواد به طور متوسط ۱۵۳ کیلوگرم برآورد شده است.
در حال حاضر شاخص قیمت غلات به ۲۳۲ واحد کاهش یافته است، اما باز با این وجود نرخ فروش این اقلام همچنان ۵ درصد گران‌تر از اوج قیمت‌ها در سال گذشته ارزیابی می‌شود.
از ماه ژوئن نیز با افزایش عرضه شکر در کشورهای مختلف، قیمت این ماده که سردمدار گرانی‌ها بود اندکی کاهش را پشت‌سر گذاشته است.
در مورد کالاهای دیگر از جمله لبنیات و روغن نیز طی ماه‌های گذشته افزایش عرضه و کاهش قیمت گزارش شده است.
بر اساس گزارش سازمان جهانی خواربار (فائو)، اما وضعیت قیمت مواد غذایی از آنجایی همچنان نگران‌کننده است که امید چندانی به ثبات این شرایط وجود ندارد.
عبدالرضا عباسیان، تحلیلگر فائو می‌گوید: نوسان قیمت ارز از یک سو و بی‌ثباتی در معاملات انرژی از سوی دیگر بازار محصولات کشاورزی را نیز دست خوش تغییر کرده است.
تعرفه بالای واردات
در این میان کشورهای کمتر توسعه یافته که بیشتر به واردات مواد غذایی می‌پردازند، با هزینه‌های سنگین واردات مواجه هستند. بر اساس گزارش‌های مختلف به طور متوسط تعرفه واردات مواد غذایی در این کشورها طی یک سال گذشته ۳۳ درصد افزایش یافته است. همچنین در گزارش فائو پیش‌بینی شده است که حجم ذخایر غذایی جهان در سال جاری میلادی ۳/۳ درصد افزایش یابد.
به این ترتیب، انتظار می‌رود حجم این ذخایر که در آغاز سال ۲۰۱۱ کاهش یافته بود، تا پایان فصل برداشت امسال به ۵۰۷ میلیون تن برسد.
در این میان، نسبت ذخیره به مصرف در فصل برداشت ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۲ نیز نسبت به سال قبل به ۲۲ درصد خواهد رسید که اندکی نسبت به سال گذشته افزایش نشان می‌دهد.
تولید مشارکتی، راهکار جدید
البته به موازات اینکه وضعیت تولید و همچنین قیمت محصولات کشاورزی در جهان روند بهبود را نشان می‌دهد، برخی از سازمان‌های جهانی مرتبط در تلاش برای پیگیری برنامه‌هایی هستند تا مشکل گرسنگی و فقر را در جهان کاهش دهند.
این برنامه‌ها که با همکاری سازمان خواربار جهانی، صندوق بین‌المللی توسعه کشاورزی (IFAD) و برنامه جهانی غذا(WFP) تدوین و اجرا خواهد شد، بیشتر معطوف به حمایت از کشاورزان و تولیدکنندگان خرد است. در واقع این برنامه‌ها شامل آن دسته از اقداماتی خواهد بود که کشاورزان به تنهایی قادر به اجرای آنها نیستند.
چانه‌زنی برای کاهش قیمت انرژی مورد استفاده از سوی تولیدکنندگان محصولات غذایی و توزیع همگانی منابع از جمله طرح‌های اصلی این برنامه است که سازمان‌های بین‌المللی غیردولتی در تلاش برای اجرای آنها هستند. فعالان این سازمان‌ها می‌گویند در صورت متقاعد کردن دولت‌ها به مشارکت در این برنامه میلیون‌ها نفر در جهان از فقر و گرسنگی نجات می‌یابند.
کارشناسان این سه سازمان معتقدند در صورتی که کشاورزان کوچک در قالب گروه‌های بزرگ‌تر گردهم آیند، می‌توانند با انجام مذاکرات کلی و انعقاد قراردادهای کلان، مواد اولیه از جمله بذر، بارورکننده‌ها و تجهیزات را ارزان‌تر و راحت‌تر تهیه کنند.
تخمین سازمان جهانی خواربار، صندوق بین‌المللی توسعه کشاورزی و برنامه جهانی غذا از تعداد کشاورزان خرد در جهان به همراه خانواده‌هایشان ۸۰۰ میلیون نفر است. البته پیش از این نیز برنامه‌ای مشابه در سال ۲۰۰۸ اجرا شد که ۳۰۰ شرکت تاسیسی چند ملیتی توانستند گردش مالی این بخش را بهبود بخشند؛ به طور مثال در برزیل روش تولید مشارکتی منجر به افزایش ۶/۳ میلیارد دلاری صادرات محصولات غذایی این کشور شد. در موریتانی نیز ۶۰ درصد محصولات این کشور به همین روش تولید شد.
اکنون نیز برنامه‌های مشترک سازمان‌های مرتبط با غذا قرار است در ۲۱ کشور در حال توسعه اجرایی شود.
ارسال نظر