در سال‌۱۳۵۰ از ۶ سرمایه‌گذار اولیه، سیدجلال و رکن‌الدین سادات‌تهرانی و هاشمی‌نژاد به‌عنوان سهامداران شرکت باقی‌ماندند و سرمایه آن به دویست‌میلیون‌ریال افزایش یافت. مدیرعامل شرکت ‌هاشمی‌نژاد بود. زیربنای کارخانه حدود هفده‌هزار‌متر‌مربع، تولید آن‌ روزانه ۱۱‌تن و تعداد پرسنل آن ۵۵۰ نفر بود. به میزانی که ابعاد شرکت‌ها و دامنه فعالیت آنها بزرگتر می‌شد، تفکیک فعالیت‌ها، به‌منظور تخصصی‌تر‌شدن ضروری به‌نظر می‌رسید. در عین‌حال استفاده از معافیت مالیاتی، برای سرمایه‌گذاری نقش موثری در تاسیس واحدهای جدید ایفا کرد، از این‌رو بخشی از فعالیت شرکت ساکا، از آن جدا شد و در سال‌۱۳۵۲ به‌صورت مستقل با نام شرکت نخ‌البرز (پورسا) به‌ثبت رسید. مشکل کمبود جا، کمبود آب و استفاده از معافیت مالیاتی باعث شد، بخش تولید نخ نایلون، استرچ و پلی‌استر به شهرک صنعتی البرز منتقل شود.

سهامداران شرکت، دو خانواده سادات‌تهرانی و پورکاظمی بودند. کل سهام شرکت، صد و پنجاه‌هزار سهم بود که ۳۳‌درصد سهام متعلق به پورکاظمی و ۶۷‌درصد متعلق به خانواده سادات‌تهرانی بود.

تفکیک فعالیت و مستقل‌کردن حوزه‌های مختلف تولید در شرکت تولیدی «مه نخ» نیز اتفاق افتاد؛ به‌طوری که شرکت فرنخ به‌منظور تولید انواع نخ‌های پنبه ویسکوز و آکریلیک معمولی، به‌صورت مستقل شروع به فعالیت کرد.

در دهه‌پنجاه، شرکت‌های تولیدی که از دل شرکت‌های بزرگتر به‌وجود آمده بودند، بر اثر گسترش و تفکیک فعالیت‌ها به تاسیس شرکت‌های دیگر اقدام کردند. شرکت تولیدی «نازنخ» از درون «پورسا» برای تولید انواع نخ‌های آکریلیک‌بالک، تاسیس شد و شرکت تولیدی نازپوش با مشارکت شرکت نازنخ و یک شرکت کره‌ای ایجاد شد.  سید‌جلال سادات‌تهرانی، علاوه‌بر نساجی در سایر حوزه‌های صنعتی نیز سرمایه‌گذاری کرد. وی در سال‌۱۳۴۲ با مشارکت محمدحسن راسخ افشار، مرتضی معنوی و محسن ضرابیان اقدام به تاسیس کفش «شادان‌پور» در مهرآباد جنوبی کرد.

این شرکت به تولید انواع کفش چرمی، کتانی، صندل، چکمه و... می‌پرداخت. احتمالا سهام آن در اواخر دهه‌چهل به شرکای دیگر فروخته شد.  بسیاری از زنان و مردان شهری و روستایی در منازل یا مغازه‌های خود اقدام به کشبافی و جوراب‌بافی با دست می‌کردند. از سال‌۱۳۱۰ به‌تدریج ماشین‌های کوچکی وارد ایران شد که با آنها در کارگاه‌های کوچک یا مغازه‌ها به تولید جوراب می‌پرداختند.

 کارخانه شمس در تبریز (تاسیس ۱۲۹۰) با ۳۲کارگر، سالانه ۹۰‌هزار جفت جوراب و ۳۰‌هزار پیراهن تولید می‌کرد. کارخانه امیدی در رشت (تاسیس۱۳۰۵) با ۱۷کارگر، ۶۷۲۰ جفت جوراب تولید می‌کرد، پس از آن تا سال‌۱۳۱۰ کارخانه‌ای در زمینه تولید جوراب تاسیس نشد.

 از سال‌۱۳۱۱ تا ۱۳۲۵، ۲۶ کارخانه جوراب‌بافی تاسیس شد که ۱۴باب از آنها در تهران و ۱۲ باب دیگر در مشهد، رشت، قائمشهر و اصفهان بود. این کارخانه‌ها روی هم رفته، ۷۶۰ پرسنل داشتند، پس از پایان جنگ‌جهانی دوم و آزادی واردات، ۵کارخانه به دلیل ناتوانی در رقابت تعطیل شد و بقیه آنها نیز سوددهی رضایت‌بخشی نداشتند. بزرگ‌ترین کارخانه تولید جوراب و لباس کشباف کارخانه کشبافی و جوراب‌بافی ظفر (متعلق به دولت) بود که در سال‌۱۳۱۱ در تبریز تاسیس شد و با ۲۵۳پرسنل، یک‌سوم کل شاغلان این صنعت را در استخدام خود داشت. تولید جوراب به شکل کارگاهی‌ تا دهه‌شصت ادامه داشت. تعداد کارخانه‌های بزرگ اندک بود و حدود ۵۱ کارگاه در این زمینه فعالیت داشتند.  تا اواسط دهه‌۳۰ اکثر فقرا جوراب نداشتند و ثروتمندان نیز جوراب وصله‌دار می‌پوشیدند.

سادات‌تهرانی که بعدها به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان جوراب ایران شناخته شد، با خرید دو باب مغازه در گذر نوروزخان و نصب چهار دستگاه ماشین جوراب‌بافی و استخدام چند کارگر شروع به فعالیت کرد. نخ آن را از محمد مقدس و قدس جورابچی (که در پامنار کارگاه داشتند) می‌خرید و محصولات خود را برای فروش به مغازه‌ها عرضه می‌کرد. او در سال‌۱۳۲۹ محلی در پاساژ نور (واقع در لاله‌زار نو) اجاره و ۱۰دستگاه ماشین جدید جوراب بافی از آلمان وارد کرد، پس از مدتی ۱۲دستگاه ماشین جوراب‌بافی چکسلواکی را از محسن جورابچی خرید. به علت کوچک‌بودن محل کار، آن را از لاله‌زار به کوچه انتخابیه (واقع در خیابان سی‌تیر) منتقل کرد.

 در سال‌۱۳۳۷ دفتر و محل کارخانه استارلایت را در (کاووسیه، نبش مدرس) خریداری و همه ماشین‌ها را در یک جا متمرکز کرد، سپس برخی از زمین‌های اطراف آن را برای گسترش فعالیت خریداری کرد. افزایش تولید نیازمند انبار بود؛ از این‌رو زمینی به مساحت ۹۶۰ متر‌مربع در

خیابان ۳۰ تیر خرید تا آن را به انبار تبدیل کند. تولید سالانه کارخانه در سال‌۱۳۴۷ با ۴۲۰پرسنل، سیصد و پنجاه‌هزار دوجین جوراب زنانه از جنس نایلون و انواع جوراب مردانه با سرمایه دویست‌میلیون ‌ریال بود.

 

اخبار مرتبط