رئیس‌کل گمرک جزئیات آمار عملکرد تجارت خارجی ۱۰ ماهه ایران را اعلام کرد
افزایش تدریجی کسری تجاری
ماه قبل مقام ارشد تجارت خارجی ایران، مهدی ضیغمی اعلام کرد: تجارت خارجی ایران ناتراز است و این ناترازی تا پایان سال‌به ۱۸میلیارد دلار نیز خواهد رسید. طبق آخرین آمار رسمی تجارت خارجی، تراز تجاری ایران به مرز ۱۴میلیارد دلار منفی رسیده‌است. رئیس‌کل گمرک ایران با اعلام ارقام مربوط به تجارت تا دی ماه سال‌جاری، جزئیات آن را برشمرد. روند واردات و صادرات از نظر حجم و ارزش چندان نکته جدیدی ندارد و تنها یک پله به هدف‌گذاری منفی ۱۸میلیارد دلاری نزدیک شده‌است. در ۱۰ماهه امسال کمی بیش از ۴۰میلیارد دلار صادرات و کمی بیش از ۵۴میلیارد دلار واردات انجام داده‌‌‌‌‌ایم.
طلا و موبایل در راس اقلام وارداتی قرار دارند و با آنکه رئیس گمرک ذکری از کالاهای صادراتی به میان نیاورده ، به احتمال زیاد همان گاز و مشتقات هیدروکربوری و فلزات، بوده‌اند. چین و امارات همچنان در راس شرکای تجاری ایران قرار دارند و همچنان اثری از تاثیر معنادار کشورهای اوراسیا که با ایران قرارداد تجارت آزاد منعقد کرده‌اند نیست؛ هرچند شاید برای قضاوت در این زمینه اندکی زود باشد.
با این حال به سیاق‌سابق می‌توان بار دیگر هشدارهایی در مورد تجارت خارجی کشور ذکر کرد؛ نخست اینکه تراز منفی تجاری لزوما و در همه دوره‌‌‌‌‌ها امری منفی به‌شمار نمی‌‌‌‌‌رود و درحالی‌که پشتوانه صادرات نفتی وجود دارد و به شرط آنکه پترودلارهای ایران سالم و بدون گوشه‌‌‌‌‌پریدگی به کشور برسند، می‌توان با خیالی آسوده به تامین نیازهای مردم از طریق واردات اقدام کرد. اما ذکر دو نکته برای چندین و چندمین‌بار لازم است؛ واردات فی‌‌‌‌‌نفسه نامطلوب نیست، اما محدود‌کردن کشورهای واردکننده و عدم‌تنوع میان شرکای تجاری پیامدهای منفی در پی دارد و کافی است سیاست اندکی بر تجارت سایه بیفکند تا مشکلات چهره خود را بنمایند؛ به همین طریق است کشورهای مقصد تجاری ایران. دیگر نکته، ارزان‌‌‌‌‌فروشی، خام‌‌‌‌‌فروشی و نیمه‌‌‌‌‌خام‌فروشی است که مشکلی ریشه‌‌‌‌‌ای‌‌‌‌‌تر در تجارت ایران است و نیازمند توجه و برنامه‌‌‌‌‌ریزی بلندمدت.
تجارت ۱۰ماهه
بر اساس اعلام محمد رضوانی‌فر؛ رئیس‌کل گمرک ایران به صدا و سیما، در ۱۰ماهه سال‌جاری صادرات کشور (بدون احتساب نفت، تجارت چمدانی، برق و صادرات خدمات فنی - مهندسی) به ۱۱۳میلیون تن کالا به ارزش ۴۰.۵میلیارد دلار رسیده‌است. میزان صادرات غیرنفتی از نظر وزنی رشد ۹.۴درصدی و از نظر ارزشی کاهش ۱۱درصدی را نشان می‌دهد.
همچنین در ۱۰ماهه امسال ۲۹.۹میلیارد دلار صادرات نفت صورت‌گرفته که نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته ۱۰درصد افزایش را از نظر ارزش به‌ثبت رسانده است. در این مدت ۳۲.۷میلیون تن کالا به ارزش ۵۴.۳میلیارد دلار واردات انجام‌شده که از نظر ارزش ۱۱.۶درصد و از نظر وزن ۶درصد افزایش را نشان می‌دهد. بر این اساس تراز تجاری کشور به منفی ۱۳.۸میلیارد دلار می‌رسد. در مقایسه با آمار ۹ماهه که رقمی نزدیک به منفی ۱۲میلیارد دلار ثبت شده، ۲میلیارد دیگر به ناترازی تجاری ایران افزوده شده‌است.
تجارت در ماه دهم
بر اساس آمار رئیس گمرک و با توجه به صادرات ۳۶میلیارد و ۴۳۰میلیون دلاری و واردات ۴۸میلیارد و ۴۲۰میلیون دلاری تجارت در ۹ماهه سال‌جاری، می‌توان به‌حساب تجارت در ماه دهم رسید. بر این اساس ماه دهم ایران ۴میلیارد و ۷۰میلیون دلار صادرات کرده و ۵میلیارد و ۸۸۰میلیون دلار واردات انجام داده‌است که نمره تراز تجاری ایران در این ماه را به منفی یک‌میلیارد و ۸۱۰میلیون دلار می‌رساند. ارقامی که در مقایسه با تجارت در ماه نهم تمایز چندانی را نشان نمی‌دهد. تراز تجاری ماه نهم تنها اندکی منفیتر، یعنی منفی ۲میلیارد و ۳۶میلیون دلار بود؛ شیب اندک مثبت این ماه به دلیل کاهش حجم واردات است که در ماه نهم به میزان ۶میلیارد و ۲۲۱میلیون دلار بود، اما آمار تجارت ماه دهم در سال۱۴۰۱، اندکی متفاوت است؛ درحالی‌که در مابقی ماه‌های این سال‌صادرات ایران در همین محور ۴میلیارد دلاری قرار دارد، ناگهان در دی ماه سال۱۴۰۱ به مرز ۹میلیارد دلار می‌رسد که احتمالا به دلیل حل‌شدن مشکل صادرات گاز طبیعی ایران بوده‌است که در سال‌گذشته به دلایلی متوقف شده‌بود.
رئیس گمرک دیگر چه گفت؟
طلا، قطعات و لوازم خودرو و تلفن هوشمند، اقلام اصلی وارداتی در این مدت بوده‌اند که بر این اساس واردات طلا با ۲۴.۵تن به ارزش بیش از ۱.۶میلیارد دلار صورت گرفته‌است. در مورد گوشی تلفن‌همراه نیز بیش از ۱۱میلیون و ۹۰۰هزار دستگاه تلفن در رویه تجاری و مسافری وارد کشور شده‌است که ۲.۵میلیارد دلار ارزش این واردات بوده‌است. همچنین در بین عمده کالاهای وارداتی برنج، گندم و جو نسبت به سال‌گذشته به ترتیب حدود ۴۴درصد، ۳۶درصد و ۱۱درصد کاهش واردات را به‌ثبت رساندند. میزان ورود کالاهای اساسی در این مدت نیز رقمی بالغ بر ۲۱میلیون‌تن به ارزش ۱۶.۳میلیارد دلار بوده‌است. آرایش مقاصد صادرات کشور در ۱۰ماهه امسال تغییری نکرده و چین با ۱۱.۵میلیارد دلار، عراق با ۷.۷میلیارد دلار، امارات‌متحده‌عربی با ۵.۲میلیارد دلار، ترکیه با ۳.۵میلیارد دلار و هند با ۱.۸میلیارد دلار، به ترتیب ۵مقصد اصلی صادراتی کشور هستند. امارات با ۱۷.۱میلیارد دلار، چین با ۱۵.۲میلیارد دلار، ترکیه با ۶میلیارد دلار، آلمان با ۱.۸میلیارد دلار و هند با ۱.۶میلیارد دلار نیز به ترتیب مبادی اصلی واردات کالا به کشور هستند. در ۱۰ ماهه سال‌جاری ۱۴.۲میلیون تن کالا ترانزیت شده که نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته، ۲۹درصد افزایش را نشان می‌دهد. همچنین در ۱۰ماهه سال‌جاری حدود ۵هزار دستگاه خودروی سواری به ارزش بیش از ۱۰۱میلیون دلار وارد کشور شده‌است. در مجموع تجارت کشور حدود ۹۴.۸میلیارد دلار بوده‌است.
