انقباض در تجارت با ترکیه

در ماه اکتبر ۲۰۲۰ ایران ۹۴ میلیون دلار کالا به ترکیه صادر کرده که نسبت به ماه قبل (سپتامبر ۲۰۲۰) و ماه مشابه سال قبل (اکتبر ۲۰۲۰) تقریبا بدون تغییر مانده است. صادرات کالایی غیرنفتی ایران به ترکیه در این ماه نیز ۸۷ میلیون دلار بوده است؛ به این معنی که در اکتبر ۲۰۲۰ ایران تنها حدود ۷ میلیون دلار کالای نفتی (سوخت‌ها و روغن‌های معدنی) به ترکیه صادر کرده است.  ارزش صادرات غیرنفتی ایران به ترکیه در اکتبر ۲۰۲۰ نسبت به ماه قبل رشد ۲ درصدی داشته و نسبت به ماه مشابه سال قبل تقریبا ۳ درصد کاهش یافته است. روند صادرات ایران به ترکیه طی دو سال اخیر نشان می‌دهد که پیش از ژوئن ۲۰۱۹، ارزش صادرات نفتی ایران به ترکیه در سطح بسیار بالایی قرار داشت که با تقریبا صفر شدن صادرات نفتی ایران به ترکیه، ارزش کل صادرات کالایی و ارزش صادرات غیرنفتی تقریبا برابر شد.

نکته مهم دیگر، کاهش شدید صادرات ایران به ترکیه طی مارس تا مه ۲۰۲۰ است که دلیل عمده آن شیوع گسترده کووید-۱۹ و محدودیت‌های اعمال شده پس از آن است. در اکتبر ۲۰۲۰، ارزش واردات ایران از ترکیه نیز ۱۷۵ میلیون دلار بوده که نسبت به ماه قبل رشد ۲/ ۳ درصدی و نسبت به ماه مشابه سال قبل رشد حدود ۲ درصدی را تجربه کرده است. به رغم کاهش شدید صادرات ایران به ترکیه در نیمه نخست ۲۰۱۹ و ماه‌های پس از آن، ارزش واردات از این کشور آنچنان کاهش نیافته و همین امر باعث شده تراز تجاری ایران با ترکیه با اینکه پیش از ژوئن ۲۰۱۹ مثبت و به نفع ایران بوده، در ماه‌های آتی به استثنای مارس ۲۰۲۰ منفی و به نفع ترکیه شود.

طی ۱۰ ماهه ۲۰۲۰ بیشترین ارزش صادرات ایران به ترکیه مربوط به کالاهای فصل ۳۲ (مواد پلاستیکی و اشیاء ساخته شده از این مواد) بوده که ۱۸۰ میلیون دلار بود و نسبت به مدت مشابه سال گذشته افت ۱۵ درصدی را تجربه کرده است. در میان ۱۰ قلم عمده صادراتی ایران به ترکیه طی مدت مورد بررسی، تنها دو فصل ۷۱ (سنگ‌های قیمتی، فلزات گرانبها و...) و فصل ۲۸ (محصولات شیمیایی معدنی، ترکیبات آلی معدنی) با رشد ارزش صادرات (به ترتیب افزایش حدود ۸/ ۳ برابری و رشد یک درصدی) همراه بوده‌اند. بیشترین واردات ایران از ترکیه نیز مربوط به فصل ۸۴ (رآکتورهای هسته‌ای، دیگ‌های بخار و...) و معادل ۲۶۳ میلیون دلار بوده که با رشد ۴۱ درصدی نسبت به ۱۰ ماهه ۲۰۱۹ همراه شده است. در میان ۱۰ قلم عمده کالاهای وارداتی ایران از ترکیه به استثنای دو فصل ۸۴ و فصل ۲۴ (توتون و تنباکو) سایر فصل‌ها با کاهش ارزش واردات نسبت به مدت مشابه سال گذشته مواجه شده‌اند.

اقلام عمده صادراتی به ترکیه

بر اساس این گزارش، ۱۰ قلم عمده کالاهای صادراتی به ترکیه در ۱۰ ماهه ۲۰۲۰ عبارتند از: پلاستیک و اجزای آن به ارزش ۱۸۰ میلیون دلار و افت ۱۵ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل، مس و مصنوعات مس به ارزش ۱۱۹میلیون دلار و افت ۱۶ درصدی، روی و مصنوعات از روی به ارزش ۱۰۹ میلیون دلار و افت ۱۶ درصدی، کود به ارزش ۱۰۲ میلیون دلار و افت ۳۵ درصدی، آلومینیوم و مصنوعات از آلومینیوم به ارزش ۶۵ میلیون دلار و افت ۱۲ درصدی، سوخت‌های معدنی، روغن‌های معدنی، محصولات حاصل از تقطیر آن، مواد قیری و موم‌های معدنی به ارزش ۴۴ میلیون دلار و افت ۹۸ درصدی، سنگ‌های قیمتی، فلزات گرانبها، مروارید و کالاهای آن با ارزش ۳۲ میلیون دلار و رشد ۲۷۷ درصدی، آهن و فولاد به ارزش ۳۱ میلیون دلار و افت ۷۰ درصدی، محصولات شیمیایی معدنی، ترکیبات آلی یا معدنی به ارزش ۱۸ میلیون دلار و رشد یک درصدی و میوه و آجیل خوراکی، پوست خربزه یا مرکبات به ارزش ۱۴ میلیون دلار و افت ۷۰ درصدی.

اقلام عمده وارداتی از ترکیه

اقلام عمده وارداتی از ترکیه به ایران نیز شامل رآکتورهای هسته‌ای، دیگ‌های بخار و آبگرم، ماشین‌آلات و وسایل مکانیکی، اجزا و قطعات آنها به ارزش ۲۶۳ میلیون دلار و رشد ۴۱ درصدی، الیاف سنتتیک غیر یکسره به ارزش ۱۰۲ میلیون دلار و افت ۲۲ درصدی، مواد پلاستیکی و اشیای ساخته شده از این مواد به ارزش ۹۰ درصد و افت ۴۱ درصدی، توتون و تنباکو و مواد مورد استفاده به جای آن به ارزش ۸۹ میلیون دلار و رشد ۶ درصدی، ماشین‌آلات و دستگاه‌های برقی و اجزا و قطعات آنها، دستگاه‌های ضبط و پخش صوت، دستگاه‌های ضبط و پخش صوت و تصویر تلویزیونی به ارزش ۷۹ میلیون دلار و افت یک درصدی، کاغذ و مقوا و اشیای ساخته شده از خمیر کاغذ و مقوا به ارزش ۶۱ میلیون دلار و افت ۵۳ درصدی، تراکتورها به ارزش ۴۰ میلیون دلار و افت ۳۹ درصدی، چوب و اجزای چوب، زغال چوب به ارزش ۳۷ میلیون دلاری و افت ۱۰ درصدی، کاکائو و مواد آماده‌سازی کاکائو به ارزش ۳۶ میلیون دلار و افت ۹ درصدی و اوات، نمد و پارچه‌های نبافته، نخ‌های ویژه، ریسمان، طناب و کابل و اشیای ساخته شده از آنها به ارزش ۳۳ میلیون دلار و افت ۱۱ درصدی است.