دنیای اقتصاد: بررسی روند صادرات غیرنفتی ایران طی سال‌های ۱۳۹۵-۱۳۹۰، نشان می‌دهد بیشترین رشد صادرات مربوط به سال ۱۳۹۳ بوده است؛ به‌طوری‌که در همین سال، دولت حسن روحانی با ورود به دومین سال فعالیتش، با وجود تمامی محدودیت‌ها و موانع به‌ویژه تحریم‌هایی که بر سر راه تجارت خارجی کشور با دنیا، وجود داشته، توانسته است صادرات غیرنفتی ایران را به میزان ۲۰ درصد نسبت به سال اول روی کارآمدنش، افزایش دهد. از سوی دیگر، اگرچه دولت یازدهم در سومین سال حکمرانی خود موفق شد پس از گذشت سه دهه از انقلاب اسلامی ایران، کارنامه تجارت خارجی کشور، را با تراز بازرگانی مثبت به پایان برساند، اما صادرات غیرنفتی ایران در سال ۹۴ نسبت به سال ۱۳۹۳ با افت ۱۶ درصدی از نظر ارزشی روبه‌رو بوده است.

برخی از کارشناسان معتقدند باید نسبت به تجارت کشور نگاه واقع‌بینانه‌ای داشت. به گفته آنها، اگر چه تراز تجاری کشور با احتساب صادرات میعانات گازی مثبت شده اما زمانی می‌توان به مثبت شدن تراز تجاری کشور امیدوار بود که در محاسبه آن صادرات کالا با پایه نفتی از جمله میعانات گازی در نظر گرفته نشود. البته دولتمردان و متولیان تجاری کشور در سال ۱۳۹۵ و با ورود به اولین سال پسابرجام، برای دستیابی به بازارهای هدف، برنامه افزایش ۱۰ میلیارد دلاری صادرات را در دستور کار خود قرار دادند. با سپری شدن تقریبا ۴ فصل از سال جاری، آمارها به ما می‌گویند که این میزان از رشد صادراتی محقق نشده است. البته نباید این موضوع را از نظر دور داشت که تراز تجاری ایران طی سال‌های اخیر، همواره مثبت بوده که می‌توان از آن به‌عنوان دستاورد مهم دولت یازدهم در حوزه تجارت یاد کرد و به دولت یازدهم در تجارت نمره قبولی داد. در مقابل، با نگاهی به کارنامه عملکرد تجاری دولت قبل مشاهده می‌کنیم در فاصله سال‌های ۱۳۸۹تا ۱۳۹۱، همواره واردات از صادرات سبقت گرفته است؛ به‌طوری‌که شاهد تراز تجاری منفی در این سال‌ها بودیم.

سال 1390

مطابق آمارهای ارائه شده از سوی سازمان توسعه تجارت، صادرات کالاهای غیرنفتی در سال ۱۳۹۰ از نظر وزنی ۷۷ میلیون و ۷۵۴هزار تن به ارزش ۴۳ میلیارد و ۸۶۰ میلیـون دلار ثبت شده که نسبت به سال ۱۳۸۹، رشد حدود ۱۱ درصدی را به لحاظ وزنی و رشد ۲۹ درصدی را از نظر ارزشی تجربه کرده است. صادرات غیرنفتی در سال ۱۳۹۰ با احتساب میعانات گازی به تفکیک بخش‌های عمده نشان می‌دهد ارزش صادراتی میعانات گازی از نظر ارزشی ۱۰ میلیارد و ۱۴ میلیون دلار بوده که نسبت به سال ۱۳۸۹ از نظر ارزشی رشد ۳۶ درصدی را تجربه کرده است. حجم صادرات پتروشیمی در همین سال، ۱۵ میلیارد و ۳۳ میلیون دلار ثبت شده که نسبت به سال ماقبل خود با رشد ۵۵ درصدی از نظر ارزشی روبه‌رو بوده است. مطابق آمارها، صادرات بخش صنعت در سال ۱۳۹۰ معادل ۱۱ میلیارد و ۹۷۷ میلیون دلار گزارش شده که با رشد ۲۰ درصدی نسبت به سال ۱۳۸۹ روبه‌رو بوده است. فرش و صنایع‌دستی از دیگر محصولات صادراتی ایران در همین سال بوده که ارزش دلاری صادرات آن ۵۸۹ میلیون دلار گزارش شده است. براساس آمارها، ارزش دلاری صادرات محصولات بخش کشاورزی ۳ میلیارد و ۷۲۷ میلیون دلار، ارزش دلاری صادرات بخش معدن نیز ۲ میلیارد و ۴۵۶ میلیون دلار و در نهایت ارزش دلاری تجارت چمدانی ۶۴ میلیون دلار گزارش شده است. آمارها نشان می‌دهد که بیشترین سهم صادراتی در سال ۱۳۹۰ به ترتیب مربوط به محصولات پتروشیمی و میعانات گازی بوده است.

سال 1391

آمارهای تجاری ۴ فصل سال ۱۳۹۱ نشان می‌دهد، تجار ایرانی توانسته‌اند، معادل ۷۸ میلیون و ۷۱۵ هزارتن کالا به ارزش ۴۱ میلیارد و ۴۱۵ میلیون دلار صادر کنند که در مقایسه با سال ۱۳۹۰ با افت ۶ درصدی از نظر ارزشی مواجه بوده است. صادرات غیرنفتی ایران با احتساب میعانات گازی به تفکیک بخش‌های عمده در سال ۱۳۹۱ نشان می‌دهد میزان صادرات میعانات گازی، معادل ۸ میلیارد و ۸۸۱ میلیون دلار بوده که نسبت به سال ۱۳۹۰ با افت ۶/ ۱۲ درصدی از نظر ارزشی مواجه شده است. ارزش صادرات محصولات پتروشیمی که بیشترین سهم را در سبد تجاری کشور در سال ۱۳۹۱ به نام خود ثبت کرده، معادل ۱۰ میلیارد و ۷۲ میلیون دلار بوده که نسبت به سال ماقبل خود از نظر ارزشی افت ۳۳ درصدی را تجربه کرده است. فرش و صنایع‌دستی از دیگر محصولاتی است که صادرات آن در سال ۱۳۹۱با افت روبه‌رو بوده است. ارزش صادرات این محصولات، معادل ۴۷۵ میلیون دلار گزارش شده که نسبت به سال ماقبل خود افت ۲۴ درصدی را تجربه کرده است. در مقابل صادرات در سه بخش «صنعت، معدن و کشاورزی» با رشد روبه‌رو بوده است؛ به‌طوری‌که ارزش صادرات صنعت در همین سال ۱۴ میلیارد و ۸۱۳ میلیون دلار از نظر ارزشی گزارش شده که با رشد ۲۴ درصدی از نظر ارزشی در مقایسه با سال ۱۳۹۰ مواجه بوده است. از سوی دیگر مطابق آمارها، تجار ایرانی توانسته‌اند معادل ۴ میلیارد و ۲۴۱ میلیون دلار محصولات کشاورزی به خارج صادر کنند که نسبت به سال ماقبل خود، رشد ۱۴ درصدی از نظر ارزشی داشته است. همچنین میزان صادرات بخش معدن، ۲ میلیارد و ۸۵۳ میلیون دلار گزارش شده که نشان از رشد دارد. مطابق آمارها، تجارت چمدانی نیز در همین سال ۸۰ میلیون دلار گزارش شده است. داده‌های آماری نشان می‌دهد که بیشترین سهم صادراتی مربوط به ۳ بخش «صنعت، پتروشیمی و میعانات گازی» است.

سال 1392

براساس آمار تجارت خارجی ایران طی سال ۱۳۹۲ و در نخستین سال دولت یازدهم، حجم صادرات غیرنفتی، معادل ۸۰ میلیون و ۱۴۴هزار تن به ارزش ۳۱ میلیارد و ۴۳۴ میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل با افت ۷/ ۳ درصدی از نظر ارزشی مواجه بوده است. صادرات ایران طی چهار فصل همین سال، به تفکیک بخش‌های عمده، حاکی از این است که ارزش صادرات محصولات پتروشیمی به ارزش ۱۰ میلیارد و ۷۲۳ میلیون دلار بوده که نسبت به سال ۱۳۹۱ با رشد اندک یک درصدی مواجه بوده است. همچنین صادرات بخش صنعت، نیز از نظر ارزشی معادل ۱۳ میلیارد و ۳۳۷ میلیون دلار گزارش شده که در مقایسه با سال قبل خود با افت ۷ درصدی مواجه بوده است. همچنین مطابق آمارها، ارزش صادرات فرش و صنایع‌دستی، معادل ۳۵۵میلیون دلار بوده که افت ۲۵ درصدی را تجربه کرده است. آمارها نشان می‌دهد که ارزش دلاری صادرات بخش کشاورزی در سبد تجاری کشور در سال ۱۳۹۲، معادل ۳ میلیارد و ۳۸۶ میلیون دلار بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر ارزشی با افت ۲۰ درصدی مواجه بوده است. این در حالی است که صادرات بخش معدن در همین سال، ۳ میلیارد و ۵۳۲ میلیون دلار گزارش شده که از نظر ارزشی با رشد ۲۴ درصدی مواجه بوده است. براساس آمارها، ارزش دلاری صادرات تجارت چمدانی، ۱۰۱ میلیون دلار ثبت شده که نسبت به سال قبل خود، رشد ۲۷ درصدی داشته است. اطلاعات صادرات ایران در سال ۱۳۹۲ نشان می‌دهد که بیشترین سهم صادراتی به ترتیب مربوط به بخش صنعت با ۴۲ درصد سهم، پتروشیمی با ۱/ ۳۴ درصد سهم و معدن با ۲/ ۱۱ درصد سهم است.

براساس آمارها، پنج قلم عمده صادراتی سنگ آهن هماتیت دانه‌بندی به ارزش یک میلیارد و ۵۰۵ میلیون دلار، پروپان مایع شده به ارزش یک میلیارد و ۲۱۲ میلیون دلار، قیر نفت به ارزش یک میلیارد و ۱۵۳ میلیون دلار، متانول به ارزش یک میلیارد و ۴۱ میلیون دلار و بوتان مایع شده به ارزش یک میلیارد و ۱۴ میلیون دلار گزارش شده است. از سوی دیگر، مطابق آمارها، پنج بازار نخست صادراتی کشور شامل چین با ۷ میلیارد و ۴۳۲ میلیون دلار، عراق با ۵ میلیارد و ۹۵۰میلیون دلار، امارات متحده عربی با ۳ میلیارد و ۶۲۷ میلیون دلار، هند با ۲ میلیارد و ۴۱۸ میلیون دلار و افغانستان با ۲ میلیارد و ۴۱۷ میلیون دلار واردات از ایران گزارش شده است. سهم این بازارها از کل صادرات کشور، ۴/ ۶۹ درصد است. همچنین متوسط قیمت هرتن کالای صادراتی، ۴۷۰دلار ثبت شده که در مقایسه با سال قبل خود با افت ۷/ ۷ درصدی مواجه بوده است.

سال 1393

ارزش صادرات کالا، طی سال ۱۳۹۳ و در سال دوم دولت یازدهم نیز ۴۹میلیارد و ۸۲۷ میلیون دلار گزارش شده که با احتساب صادرات خدمات این رقم ۶۱میلیارد و ۷۶۰ میلیون دلار ثبت شده که نسبت به سال ۱۳۹۲، ۵ درصد به لحاظ وزنی و ۲۰ درصد از نظر ارزشی افزایش داشته است. مطابق آمارها، صادرات غیرنفتی ایران طی سال ۱۳۹۳، به تفکیک بخش‌های عمده، نشان می‌دهد، صادرات میعانات گازی، معادل ۱۴میلیارد و ۵میلیون دلار بوده که در مقایسه با سال ۱۳۹۲، رشد ۳۶ درصدی را شاهد بودیم. ارزش صادرات بخش صنعت نیز از نظر ارزشی ۱۴میلیارد و ۹۸۹ میلیون دلار بوده، که در مقایسه با سال قبل خود با افت ۴/ ۰ درصدی مواجه بوده است. ارزش دلاری صادرات پتروشیمی معادل ۱۴میلیارد و ۲۴۱ میلیون دلار ثبت شده که در مقایسه با سال ۱۳۹۲ با رشد ۳۲ درصدی مواجه بوده است. مطابق آمارها، صادرات فرش و محصولات دستی نیز در همین سال، معادل ۳۸۶ میلیون دلار بوده که نسبت به سال ماقبل خود رشد ۹درصدی را تجربه کرده است. در بخش کشاورزی نیز در مدت مذکور، معادل ۴میلیارد و ۶۲۳ میلیون دلار صادرات انجام شده که نسبت به سال ۱۳۹۲ رشد ۳۷درصدی داشته است. صادرات بخش معدن نیز معادل یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار بوده که با افت ۲۴ درصدی مواجه شده است. مطابق آمارها، ارزش صادرات چمدانی در این سال، معادل ۸۳ میلیون دلار گزارش شده است. داده‌های آماری نشان می‌دهد، بیشترین سهم صادراتی به ترتیب به سه بخش «صنعت، پتروشیمی و میعانات گازی» مربوط است.

جزئیات سبد صادراتی ایران طی سال ۱۳۹۳ نشان می‌دهد، پنج قلم عمده صادراتی شامل پروپان با ارزش ۲۲۷۹ میلیون دلار، متانول با ارزش ۱۴۷۷ میلیون دلار، بوتان با ارزش ۱۴۶۹ میلیون دلار، پلی‌اتیلن گرید فیلم با ارزش ۱۴۱۸ میلیون دلار و قیر نفت با ارزش ۱۳۲۴ میلیون دلار بوده است. همچنین پنج بازار نخست صادراتی ایران به ترتیب، چین با ۹۱۵۹ میلیون دلار، عراق با ۶۱۸۳ میلیون دلار، امارات متحده‌عربی با ۳۹۳۲ میلیون دلار، هند با ۲۴۴۱ میلیون دلار و افغانستان با ۲۳۸۸ میلیون دلار واردات از ایران گزارش شده است. مطابق آمارها، سهم این بازارها از کل صادرات، ۶۷درصد بوده است که متوسط قیمت هر تن کالای صادراتی، ۴۵۱ دلار گزارش شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۶ درصد افزایش داشته است.

سال 1394

دولت یازدهم در سومین سال حکمرانی خود موفق شد پس از گذشت سه دهه از انقلاب اسلامی ایران کارنامه تجارت خارجی کشور را با تراز بازرگانی مثبت به پایان برساند. نمای صادرات غیرنفتی ایران با احتساب میعانات گازی طی سال ۱۳۹۴ نشان می‌دهد، معادل ۹۳ میلیون و ۵۲۰ هزار تن کالا به ارزش ۴۲ میلیارد و ۴۱۵ میلیون دلار بوده که نسبت به سال ۱۳۹۳، از نظر ارزشی ۱۶ درصد کاهش یافته است.

ریزنمرات صادرات غیرنفتی در سال ۱۳۹۴ به تفکیک بخش‌های عمده نشان می‌دهد، صادرات میعانات گازی از نظر ارزشی ۶ میلیارد و ۶۶۴ میلیون دلار بوده که با افت بیش از ۵۲ درصدی از نظر ارزشی نسبت به سال ۱۳۹۳ مواجه بوده است. همچنین میزان صادرات در دو بخش «صنعت و پتروشیمی» از نظر ارزشی ۳۰ میلیارد و ۴۸۶ میلیون دلار ثبت شده که در مقایسه با سال قبل خود، از نظر ارزشی با رشد ۵/ ۱درصدی مواجه بوده است. آمارهای تجاری سال ۱۳۹۴ نیز نشان می‌دهد، میزان صادرات محصولات کشاورزی از نظر ارزشی ۳ میلیارد و ۹۸۸میلیون دلار بوده که نسبت به مشابه سال قبل خود از نظر ارزشی با افت ۱۴درصدی مواجه بوده است.

از سوی دیگر، حجم صادرات بخش معدن از نظر ارزشی در همین سال، معادل ۹۴۴ میلیون دلار بوده که نسبت به سال ۱۳۹۳، با افت ۳۷درصدی از نظر ارزشی روبه‌رو بوده است. جزئیات آماری صادرات غیرنفتی در این سال حاکی از این است که بیشترین سهم صادراتی مربوط به بخش محصولات صنعتی و پتروشیمی با سهم ۹/ ۷۱ درصد و میعانات‌گازی با سهم ۷/ ۱۵ درصد بوده است.

پنج قلم عمده صادراتی کشور در سال ۱۳۹۴، گازهای نفتی و هیدروکربورهای گازی به ارزش یک میلیارد و ۵۸۰ میلیون دلار، پروپان به ارزش یک میلیارد و ۴۲۲ میلیون دلار، قیر نفت به ارزش یک میلیارد و ۲۳۹ میلیون دلار، پلی‌اتیلن گرید فیلم به ارزش یک میلیارد و ۱۰۸ میلیون دلار و محصولات از آهن و فولاد به ارزش یک میلیارد و ۹۲ میلیون دلار ثبت شده است. همچنین براساس آمارها، پنج بازار نخست صادراتی کشور، شامل چین با صادرات ۷ میلیارد و ۲۲۸ میلیون دلار، عراق با صادرات ۶ میلیارد و ۲۰۶ میلیون دلار، امارات متحده عربی با صادرات ۴ میلیارد و ۹۲۲ میلیون دلار، افغانستان با صادرات ۲میلیارد و ۵۷۳ میلیون دلار و هند با صادرات ۲ میلیارد و ۵۳۰ میلیون دلار بوده است. همچنین متوسط قیمت هرتن کالای صادراتی، ۴۶۱ دلار است که نسبت به مدت مشابه سال قبل یک درصد رشد را تجربه کرده است.

سال 1395

با توجه به اینکه هنوز آمار رسمی صادرات غیرنفتی طی سال ۱۳۹۵ گزارش نشده، اما براساس روند صادراتی کشور در سال جاری، می‌توان تخمین زد که حجم صادرات غیرنفتی تا پایان سال ۱۳۹۵، از نظر ارزشی به ۴۱ میلیارد و ۶۹۹ میلیون دلار برسد. از این‌رو، چنانچه حجم صادرات غیرنفتی ما این میزان باشد، نشان می‌دهد نه‌تنها از برنامه هدف گذاری صادراتی که همان افزایش ۱۰میلیارد دلاری صادرات است، عقب هستیم، بلکه میزان رشد صادراتی سال ۱۳۹۵ نسبت به سال ۱۳۹۴ با افت مواجه خواهد شد. البته با نگاهی به کارنامه تجارت خارجی کشور در ۱۱ ماه منتهی به بهمن ۹۵ مشاهده می‌شود، صادرات غیرنفتی ایران از نظر وزنی به ۱۱۱میلیون و ۸۱۲ هزار تن به ارزش ۳۸ میلیارد و ۴۹۲ میلیون دلار رسیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، به لحاظ وزنی با رشد بیش از ۳۲ درصد و از نظر ارزشی با رشد ۲۱صدم درصدی مواجه بوده است.

مطابق آمار گمرک، در ۱۱ ماه منتهی به بهمن ۹۵، صادرات «محصولات پتروشیمی» از نظر وزنی ۲۵ میلیون و ۹۷۱ هزار تن به ارزش ۱۱ میلیارد و ۸۶۳ میلیون دلار، سهم نزدیک به ۳۱ درصد از نظر ارزشی را از حجم کل صادرات به خود اختصاص داده‌اند که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته به لحاظ وزنی با رشد روبه‌رو بوده، اما از نظر ارزشی با افت نزدیک به ۱۵ درصد مواجه بوده است. «میعانات گازی» که پس از محصولات پتروشیمی سهم بالایی در سبد صادراتی کشور دارند، حجم صادرات آن از نظر وزنی ۱۶ میلیون و ۷۴۰ هزارتن به ارزش ۶ میلیارد و ۵۷۱ میلیون دلار ثبت شده است. سهم میعانات گازی از کل حجم صادرات کشور از نظر ارزشی ۱۷ درصد است. درصد تغییر صادراتی این محصول در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، هم به لحاظ وزنی و هم ارزشی با رشد روبه‌رو بوده است.

از سوی دیگر، میزان صادرات «گازطبیعی» در مدت مذکور، به لحاظ وزنی ۸میلیون و ۸۳۲ هزارتن و از نظر ارزشی یک میلیارد و ۹۵۲ میلیون دلار گزارش شده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، اگرچه به لحاظ وزنی رشد بیش از ۵۱درصدی را تجربه کرده، اما از نظر ارزشی با افت بیش از ۸ درصد مواجه بوده است. براساس آمارها، سهم صادرات گاز طبیعی از حجم کل صادرات کشور، ۰۷/ ۵ درصد از نظر ارزشی گزارش شده است. مطابق آمارها، حجم صادرات سایر کالاها به لحاظ وزنی ۶۰ میلیون و ۲۶۸ هزار تن و از نظر ارزشی معادل ۱۸ میلیارد و ۱۰۶ میلیون دلار ثبت شده که سهم آن از حجم صادراتی کشور در مدت یادشده، از نظر ارزشی ۴۷ درصد است. صادرات سایر کالاها نسبت به مدت مشابه سال گذشته، از نظر ارزشی با افت روبه‌رو بوده است. از سوی دیگر، مطابق آمار گمرک، در ۱۱ ماه منتهی به بهمن امسال، «چین، امارات‌متحده عربی، عراق، ترکیه و کره‌جنوبی»، ۵ مقصد عمده صادراتی ایران به‌شمار می‌روند.

ورود نرم دلار به نیمه دوم ۹۰

دو جهت سرمایه‌گذاری صنعتی

نجات مسکن از انحراف بزرگ

عبور بورس از سودهای ظاهری

باز پس‌گیری قدرت نفت

ورود نرم دلار به نیمه دوم ۹۰

تجارت کشور در 6 اپیزود