فضای متفاوت در انتخابات اتاق بازرگانی

دکتر سیدحمید حسینی
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران

در آستانه انتخابات دیگری در بخش خصوصی قرار گرفته‌ایم. انتخابات رئیس اتاق بازرگانی ایران. شاید طرح این مساله که ریاست جدید اتاق، باید دارای چه ویژگی‌هایی باشد، در شرایط کنونی اهمیت چندانی نداشته باشد. اگر این موضوع در اول دوره بود و بخش خصوصی می‌خواست این فرد را در شرایط عادی و به مدت 4 سال انتخاب کند، قطعا ملاک‌هایی مدنظر قرار می‌گرفت و اینکه چه فردی برای این جایگاه مناسب‌تر است، قابل تحلیل بود.

به‌عنوان مثال فردی که صد در صد از بخش خصوصی بوده، با تجربه، با سابقه و خوش‌نام باشد. در روابط بین‌الملل بتواند حضور قوی داشته باشد. فن مذاکره را بلد باشد. همچنین روابط عمومی خوب داشته باشد.

اما در حال حاضر، اتاق در شرایطی نیست که به‌دنبال چنین شخصی با چنین ویژگی‌هایی باشد. شخصی که در شرایط کنونی انتخاب می‌شود باید بتواند این دوره را بدون تنش، به پایان برساند. باید توجه داشته باشید که قطعا اتاق نمی‌تواند در این دوره تغییر مسیر دهد و همه چیز را از اول آغاز کند. اتاق بازرگانی ایران به کسی نیاز دارد که با حداقل تغییرات و تنش این دوره را به پایان برساند؛ بنابراین تصور می‌کنم مباحث مربوط به ویژگی‌های رئیس جدید اتاق ایران در شرایط کنونی انحراف ایجاد خواهد کرد؛ چراکه این انتخابات در شرایط عادی برگزار نمی‌شود. تنها باید به مقبولیت و مشروعیت آن فرد توجه کرد. ممکن است این شاخص‌ها در بدنه اتاق و بخش خصوصی باشد، اما یادمان نرود که اتاق خصوصی‌ترین بخش دولتی و دولتی ترین بخش خصوصی است و نمی‌توان اتاق را خارج از نظام و حکومت و دولت دانست. نمی‌توان گفت اتاق می‌تواند استقلال مطلق داشته باشد و به تنهایی برای اعضای خود و بخش خصوصی تصمیم بگیرد. تاریخ و تجربه نشان داده اتاق برای نظام و مسوولان کشور مهم بوده و اگر مسیر اصلی و کلی که مورد قبول نظام و دولت است را طی نکند، آنها نیز بخش خصوصی را همراهی نخواهند کرد، حتی در جاهایی با اتاق برخورد می‌شود و برای این بخش هزینه ایجاد می‌کند؛ بنابراین هم مقبولیت اعضای نمایندگان برای کشور مهم است و هم اینکه ببینیم چه کسی از مشروعیت و توانایی لازم برخوردار است و می‌تواند جایگاه اتاق را در مراکز تصمیم‌گیری حفظ کند.

قطعا شخص منتخب نباید با دولت تعارض داشته باشد. نمی‌تواند خودمختار باشد. اگر اتاق بازرگانی به‌عنوان پارلمان بخش خصوصی بخواهد علیه دولت باشد و با آن بجنگد، مسلما نتیجه‌ای نخواهد داشت. تشکل‌هایی مانند اتاق، می‌تواند به یک بنگاه اقتصادی تبدیل شود و کار اقتصادی انجام دهد. می‌تواند به یک سازمان دولتی تبدیل شود و فقط دنباله‌روی دولت باشد و...؛ بنابراین این پتانسیل‌ها در اتاق وجود دارد. در این شرایط رئیسی برای اتاق مطلوب است که بتواند مطالبه گر باشد و استقلال آن را حفظ کند. اقداماتی که توسط پارلمان بخش خصوصی صورت می‌گیرد، در راستای سیاست‌های دولت است. دولت این شرایط را برای اتاق فراهم آورده که بتواند برای اعضای خود، به‌عنوان یک باشگاه فعالیت کند. باشگاهی که بتواند اقتصادی عمل کند. هزینه‌ها می‌توانند به شیوه‌های مختلف در اتاق بازرگانی کنترل شود و حتی این پارلمان درآمدزایی نیز داشته باشد. اینگونه نیست که اتاق همیشه از منابع اعضای خود هزینه کند و سازمان هزینه‌ای باشد.

از سویی برخی از افراد مطرح می‌کنند که در حال حاضر جایگاه اتاق در نهادهای تصمیم‌گیر تثبیت شده و از این رو مسوولیت‌های اتاق بازرگانی ایران نیز افزایش یافته است. حضور نمایندگان اتاق در این جلسات، دلیلی بر موثر بودن اتاق در آن جلسات نیست. این مسوولیت‌ها گاهی اوقات حتی به زیان اتاق بازرگانی است. در برخی مواقع دست اتاق را می‌بندد؛ چراکه چنانچه تصمیمی در یکی از این شوراها و نهادها اخذ شود، دولت ادعا می‌کند که نماینده اتاق بازرگانی در حین این تصمیم‌گیری حضور داشته است.

بنابراین اثرگذاری نماینده بخش خصوصی در این جلسات و شوراها بسیار مهم است. البته قطعا با توجه به ظرفیت‌های هر فرد، یک نفر نمی‌تواند در تمامی این شوراها و نهادهای تصمیم‌گیر حضور داشته باشد. این موضوع از کارآیی حضور فرد می‌کاهد. اتاق بازرگانی تاکنون نتوانسته ساز و کاری را اتخاذ کند که برای حضور در این جلسات تمام ظرفیت‌های خود را به کار گیرد و این موضوع را متکی به یک شخص کرده است؛ شخص رئیس اتاق. این در حالی است که نماینده اتاق بازرگانی به‌عنوان نماینده بخش خصوصی می‌تواند در بعضی جاها که حضور دارد، صراحتا اظهارنظر و نارضایتی خود را اعلام کند.