سازو‌کار جدید برای تامین منابع مالی

گروه بازرگانی: کاهش در‌آمدهای نفتی در سال‌های اخیر موجب شد تا معاون اول رئیس‌جمهوری نیز خواهان ارائه راهکار مناسب برای تامین مالی پروژه‌های زیرساختی از سوی وزارت راه وشهرسازی باشد. «ضرورت ایجاد روش‌های جدید تامین مالی پروژه‌های عمرانی در کشور» از جمله مواردی است که در سلسله نشست‌های «اقتصاد مقاومتی» اسحاق جهانگیری و مدیران این وزارتخانه مورد بررسی قرار گرفت.

البته وزارت راه و شهرسازی در اواخر سال گذشته برای تامین مالی پروژه‌ها، انتشار اسناد خزانه را در دستور کار قرار داد. اسنادی که هر چند پس از انتشار، توانست همه کارگاه‌ها را اندکی فعال نگه دارد اما به گفته وزارت راه وشهرسازی، هنوز یک ریال هم از آن در سال جاری وصول نشده است. وزیر راه و شهرسازی در این نشست در مورد پیشرفت پروژه‌های ریلی، هوایی، جاده‌ای و بخش مسکن، شهرسازی، بافت‌های فرسوده و بافت‌های حاشیه‌ای همچنین اقدامات بانک مسکن گزارش‌هایی ارائه کرد.

عباس آخوندی پیشنهاد داد تا برای به نتیجه رسیدن پروژه‌های این وزارتخانه یک «نظام سیستم کنترل پروژه» به ریاست اسحاق جهانگیری یا محمد باقر نوبخت، سخنگوی دولت طراحی شود. این عضو کابینه دولت یازدهم همچنین «احداث ۵۹۱ کیلومتر خط ‌آهن در ۵ مرکز استان»، «دوخطه شدن ۷۰۰ کیلومتر ریل در سال جاری»، «عملیات نوسازی فرودگاه‌های ۷ مرکز استان»، «احداث بیش از ۱۲۰۰ محور جاده‌ای تا سال آینده»، «تحول در حوزه بنادر با ۳ برابر شدن ظرفیت چابهار» و «برنامه‌ریزی برای بهسازی ۲۷۰۰محله کشور» را از دیگر اقدامات این وزارتخانه عنوان کرد.

بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود

اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهوری در این نشست با تاکید بر ضرورت یافتن سازوکارها و روش‌های جدید برای تامین منابع مالی موردنیاز اجرای پروژه‌های زیرساختی و عمرانی گفت: حلقه مفقوده در اجرای این‌گونه طرح‌ها این است که تاکنون پروژه‌های زیرساختی کشور به منابع و بودجه دولت متکی بوده‌، اما با توجه به کاهش بهای نفت، چشم‌انداز بودجه دولت در سال‌های آینده چشم‌اندازی روشن نیست.

به گفته وی، از این رو لازم است ساز‌وکارهای جدیدی برای تامین منابع مالی مورد نیاز در اجرای این طرح‌ها پیدا کنیم. جهانگیری در ادامه با اشاره به گزارش‌های ارائه شده از سوی معاونت‌های وزارت راه و شهرسازی اعلام کرد: گزارش‌ها حکایت از آن دارد که کارهای مهمی در سراسر کشور در بخش تکمیل زیرساخت‌ها در حال اجرا است. معاون اول رئیس‌جمهور با بیان اینکه وزارت راه و شهرسازی ماموریت بسیار مهمی در کشور بر عهده دارد، تصریح کرد: یکی از موضوعاتی که در اقتصاد مقاومتی مورد تاکید است، استفاده از ظرفیت‌های کشور برای فعال ساختن اقتصاد و توسعه و پیشرفت است. خوشبختانه در بخش حمل‌ونقل، ترانزیت در بخش زمینی، بخش هوایی و بخش ریلی، ایران دارای ظرفیت‌های فراوانی است که می‌تواند در خدمت توسعه کشور قرار گیرد. وی با اشاره به اینکه اتکای اقتصاد کشور تاکنون بر درآمدهای حاصل از فروش نفت خام بوده است، افزود: یکی از مهم‌ترین پیام‌های اقتصاد مقاومتی این است که همه ظرفیت‌های کشور به‌صورت کامل شناسایی و در جهت توسعه و پیشرفت کشور مورد استفاده قرار گیرند. جهانگیری از سوی دیگر ظرفیت‌های موجود در بخش بنادر کشور را بسیار پراهمیت توصیف کرد و گفت: باید با فعال‌سازی ظرفیت‌های موجود در بنادر کشور برای «تامین نیازهای داخلی»، «ارائه خدمات تخلیه و بارگیری کالا به سایر کشورها» برنامه‌ریزی کنیم. معاون اول رئیس‌جمهور با اشاره به اینکه در بخش حمل‌ونقل ریلی برنامه‌های بسیار مهمی در دولت یازدهم پیش‌بینی شده است، تصریح کرد: این برنامه‌ها هم در بخش حمل‌ونقل بار و هم در بخش حمل‌ونقل مسافر در دستور کار وزارت راه و شهرسازی قرار دارد. وی با تاکید بر اینکه بخش حمل‌ونقل ریلی کشور نیازمند توسعه است، اظهار کرد: گزارش‌های ارائه شده از سوی مدیران وزارت راه و شهرسازی بیانگر آن است که اقدامات خوبی در جهت بازسازی خطوط ریلی موجود و احداث خطوط جدید در حال انجام است. به گفته جهانگیری، وزارت راه و شهرسازی در بخش احداث جاده و آزادراه‌ها و بزرگراه‌ها نیز طرح‌های مختلفی را پیش‌بینی کرده و برنامه‌ریزی‌های لازم برای تکمیل این بخش‌ها نیز صورت گرفته است.

معاون اول رئیس‌جمهور با تاکید مجدد بر لزوم عدم اتکا بر بودجه دولت برای اجرای طرح‌های زیرساختی کشور اظهار کرد: تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد که هرگاه در بودجه دولت محدودیت ایجاد شده، سرعت اجرای کارهای عمرانی و پروژه‌های زیرساختی کشور با کندی مواجه شده است. جهانگیری در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به فرسوده بودن ناوگان حمل‌ونقل کشور تصریح کرد: براساس گزارش‌های ارائه شده از سوی وزارت راه و شهرسازی در حال حاضر نیازمند نوسازی ۶۵ هزار کامیون در کشور هستیم که این موضوع بازار بزرگی برای تولید داخلی کشور فراهم کرده است. به گفته وی، اگر شرکت‌های خودروساز دنبال افزایش تولید هستند، می‌توانند با تکیه بر این بازار نیز شریک خارجی معتبر برای خود پیدا کرده و نسبت به تولید کامیون اقدام کنند.

معاون اول رئیس‌جمهور افزود: در بخش اتوبوس و ناوگان ریلی نیز همین شرایط وجود دارد و خودروسازان و صنعتگران کشور می‌توانند با تکیه بر این بازارها زمینه افزایش تولید خود را برای تامین بازار داخلی و نیز توسعه صادرات فراهم کنند. جهانگیری با اشاره به اینکه برخی رشته‌های صنعتی براساس نیازهای بازار ایجاد می‌شود، توضیح داد: حال که گفته می‌شود ناوگان حمل‌ونقل کشور نیازمند نوسازی است، به آن معنا است که صنعتگران با تکیه بر این بازار می‌توانند سرمایه‌گذاری خود را به این سمت سوق دهند و علاوه بر تامین نیازهای داخل، بازارهای صادراتی نیز برای خود پیدا کنند.

افزایش تسهیلات‌دهی بانک مسکن

جهانگیری در بخش دیگری از سخنان خود به حوزه مسکن نیز اشاره کرد وگفت: بخش مسکن بخشی بسیار تعیین‌کننده در اقتصاد کشور است که متاسفانه در سال‌های گذشته رکود در این بخش لطمه‌ای جدی به میزان اشتغال و تولید کشور وارد کرده است. معاون اول رئیس‌جمهور تصریح کرد: هم اکنون نیز اگر به دنبال رونق اقتصادی، افزایش تولید و پاسخگویی به نیاز اشتغال کشور هستیم باید بخش مسکن را فعال کنیم. وی با بیان اینکه خوشبختانه در سال گذشته جلسات خوبی برای بخش مسکن برگزار شده است، افزود: گزارش‌های این وزارتخانه از وضعیت تکمیل پروژه‌های طرح مسکن مهر بیانگر برنامه‌ریزی و اقدامات خوب این وزارتخانه است و ما باید تلاش کنیم ضمن رفع نقاط ضعف طرح مسکن مهر، بخش‌های مثبت آن را تقویت کنیم.

جهانگیری با اشاره به برنامه وزارت راه و شهرسازی برای «ساماندهی بافت فرسوده» گفت: رسیدگی به بافت‌های فرسوده در داخل شهرها و نیز حاشیه شهرهای بزرگ از جهات گوناگون دارای اهمیت است. به خصوص که این موضوع در حاشیه برخی شهرهای بزرگ نظیر تهران می‌تواند به آسیب‌های اجتماعی و بحران تبدیل شود. وی معتقد است که باید موضوع بافت فرسوده و ساماندهی حاشیه شهرها به‌طور جدی در دستور کار قرار گیرد و خوشبختانه وزارت راه و شهرسازی به‌صورت محله محور، ساماندهی بافت‌های فرسوده شهری را در دستور کار خود قرار داده است. وی بر اهمیت مسکن روستایی نیز تاکید کرد و گفت: دولت تعهد کرده که سالانه ۲۰۰ هزار واحد مسکن روستایی احداث کند؛ چراکه خانه‌های روستایی در حال حاضر از وضعیت مناسبی برخوردار نیستند و برای رفع مشکلات مسکن روستاییان نیازمند برنامه‌ریزی جدی هستیم. جهانگیری همچنین به گزارش مدیرعامل بانک مسکن مبنی بر افزایش تسهیلات‌دهی این بانک در سال جاری اشاره کرد وگفت: افزایش ارائه تسهیلات بانک مسکن و مجموعه اتفاقاتی که در معاملات مسکن رخ داده نشان‌دهنده ایجاد تحرک در بخش مسکن است.

120 طرح اولویت‌دار

معاون اول رئیس‌جمهوری سخنان خود را با یادآوری اینکه برای سال جاری ۱۲۰ طرح در قالب سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی به‌عنوان اولویت دستگاه‌های اجرایی تعیین شده است ادامه داد و گفت: این طرح‌ها حداقل‌هایی هستند که دستگاه‌های اجرایی باید تا پایان سال ۹۵ آنها را عملیاتی کنند. وی یکی از اولویت‌های وزارت راه و شهرسازی برای سال ۹۵ را ۶ طرح ملی ابلاغ شده از سوی ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی از جمله احداث ۵۹۰ کیلومتر خط ریلی در کشور عنوان کرد و گفت: البته محدودیت در بودجه و منابع مالی وجود دارد، اما انتظار داریم این وزارتخانه با اولویت‌بندی و مدیریت صحیح بتواند تکالیف خود را به انجام برساند. به گفته جهانگیری، تسهیلات نظام بانکی باید در وهله نخست به این طرح‌ها و اولویت‌ها که توسط ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی به تصویب رسیده‌اند، اختصاص پیدا کند. معاون اول رئیس‌جمهور در بخش پایانی سخنان خود از مدیران وزارت راه وشهرسازی خواست به‌صورت هر دو هفته یکبار گزارشی از روند پیشرفت فیزیکی و اجرای طرح‌های اولویت‌دار اقتصاد مقاومتی ارائه کنند تا ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی بتواند گزارش جامعی از روند اجرای اقتصاد مقاومتی به رهبر معظم انقلاب و رئیس‌جمهور ارائه کند.

راهکار پیشنهادی وزیر راه

وزیر راه و شهرسازی نیز در این جلسه به بیان توضیحاتی درباره شرایط مالی وزارتخانه پرداخت وبا اشاره به اینکه وزارت راه و شهرسازی یک وزارتخانه پروژه محور در بخش‌های مختلف است، توضیح داد: بر این اساس پروژه، هم نیاز به سیستم‌های مهندسی و کنترل پروژه و هم‌نیاز به پشتیبانی‌های مالی دارد. عباس آخوندی با اشاره به شرایط فعلی کشور و با بیان اینکه معاون اول رئیس‌جمهوری به‌عنوان عضوی از دولت خود مطلع از شرایط است، تصریح کرد: فکر می‌کنم نیاز به تدابیری داریم که بتواند مشکلات را حل کند و کارگاه‌ها را فعال نگه دارد. وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه تخصیص از خزانه از آبان سال گذشته تاکنون نزدیک به صفر بوده است، گفت: اما با توجه به اسناد خزانه‌ای که در پایان سال گذشته منتشر شد کم و بیش همه کارگاه‌ها را فعال نگه داشته‌ایم. این درحالی است که فعال نگه داشتن کارگاه‌ها در این خشکسالی منابع کار بسیار بسیار پیچیده‌ای است.

عضو کابینه دولت یازدهم ادامه داد: از آغاز سال جاری اولین کاری که از طریق ما انجام شد، درخواست و پیگیری اسناد خزانه بود تا فضای کاری را از دست ندهیم. اکنون برای صدور اسناد خزانه خیلی کارها پیش رفته است، اما هنوز یک ریال از اسناد خزانه وصول نشده است. آخوندی از سوی دیگر به معاون اول رئیس‌جمهوری پیشنهاد داد تا برای به نتیجه رسیدن پروژه‌های وزارتخانه یک نظام سیستم کنترل پروژه گذاشته شود وگفت: ما آمادگی داریم که یک نظام کنترل پروژه زیرنظر حضرت‌عالی یا آقای نوبخت داشته باشیم. در این صورت هم مشخص می‌شود که وزارتخانه چه ضعف‌هایی در کار اجرا دارد و هم معلوم می‌شود سایر نظام‌های پشتیبانی در چه وضعیتی هستند. آخوندی با بیان اینکه در این خشکسالی منابع مالی باید مثل دولت قبل به منابع بانک مرکزی متوسل شویم که نمی‌خواهیم این اتفاق بیفتد، گفت: منابع بودجه‌ای محدود است، بنابراین باید به ابزارهای مالی تنوع ببخشیم و برای این کار نیاز به تصمیم‌گیری داریم و باید مرتبا تصمیم‌گیری کنیم. وی تصریح کرد: بحث مسکن مهر را می‌توانیم در این جلسات مطرح کنیم. با این حال در حوزه‌های تخصصی‌تر مثل هوایی، دریایی، ریلی پیشنهاد تشکیل جلسه اختصاصی دارم چراکه این موضوعات ساعت‌ها بحث و کار دارند و در حوصله این جلسات نیستند.

برنامه کاری وزارت راه

وزیر راه وشهرسازی در حاشیه این نشست در جمع خبرنگاران با بیان این مطلب که در حال حاضر تلاش داریم ۵۹۱ کیلومتر خط ریلی جدید در ۵ مرکز استان احداث کنیم گفت: در سال گذشته ۴۰۰ کیلومتر خط ریلی را دو خطه کرده و برای امسال نیز برنامه داریم، ۷۰۰ کیلومتر دیگر را دو خطه کنیم که به عقیده من اتفاق بسیار بزرگی در تاریخ راه‌آهن کشور و نوسازی ناوگان ریلی محسوب می‌شود. وی در ادامه با تاکید بر اینکه حوزه حمل‌ونقل و مسکن، حوزه‌هایی هستند که کاملا در ارتباط با سیاست اقتصاد مقاومتی قرار می‌گیرند، گفت: این بخش‌ها از جهت تحرک بخشیدن به حوزه اقتصاد کاملا درون‌زا بوده و می‌توانند نگاه برون‌نگر نیز داشته باشند. وزیر راه و شهرسازی با اشاره به این مطلب که فناوری‌های این دو حوزه کاملا بومی است نیز افزود: خوشبختانه اقدامات بسیار خوبی در این دو حوزه صورت گرفته است. در حال حاضر برای عملیاتی شدن پروژه‌های مختلفی در حوزه ریلی صحبت و برنامه‌ریزی کرده‌ایم که احداث ۵۹۱ کیلومتر خط ریلی جدید برای ۵ مرکز استان از جمله آنها به‌شمار می‌رود.

عضو کابینه دولت یازدهم اظهار کرد: چیزی حدود ۱۰۷۰کیلومتر بزرگراه، ۴۰ کیلومتر راه اصلی و ۱۲۱ کیلومتر آزادراه را در چارچوب اقتصاد مقاومتی می‌توانیم در سال جاری و اوایل سال آتی به‌ثمر برسانیم. به گفته آخوندی، درحال حاضر ۸۰درصد پروازهای کشور در ۸ فرودگاه ایران صورت می‌گیرد و در واقع این فرودگاه‌ها اضافه بر ظرفیت عمل می‌کنند. وی در ادامه با اشاره به برنامه‌های نوسازی فرودگاه‌ها در ۷ مرکز استان اظهار کرد: برای اینکه بتوانیم ظرفیت بندر چابهار را از ۵/ ۲میلیون تن به ۵/ ۸ میلیون تن افزایش بدهیم و در پایان امسال به بهره‌برداری برسانیم، باید اقدامات بسیار مهمی صورت گیرد که براساس گزارش‌های ارائه شده پیشرفت خوبی نیز در این حوزه داشته‌ایم. وزیر راه و شهرسازی با تاکید بر اینکه استفاده از روش‌های تامین مالی جدید نیز یکی از ‌نظرات مهم آقای جهانگیری در این جلسه به‌شمار می‌رفت، گفت: ما هم‌اکنون نحوه تامین مالی از بازارهای بین‌المللی را در فضای پسابرجام در دستور کار قرار داده و در حوزه‌های ممکن تلاش برای جذب سرمایه‌گذار را داریم. آخوندی در پایان با اشاره به این مطلب که در سال گذشته سهم حمل‌ونقل جاده‌ای رو به کاهش و ریلی رو به افزیش بوده است، گفت: هم‌اکنون باید بتوانیم سهم ریل را در حمل‌ونقل کشور افزایش دهیم. سال گذشته به کمک روش‌هایی که برای پیمایش سوخت در کشور استفاده شد، موفق به کاهش ۶ میلیون لیتری مصرف گازوئیل در کشور شدیم که امر بسیار مهمی در این حوزه به‌شمار می‌رود.