روسیه تجارت یورو و دلار را در بازار متشکل ارزی متوقف کرده است
بازار سیاه ارزی در روسیه
پس از آنکه تحریم‌های آمریکا در روز چهارشنبه در قبال بورس مسکو (Moex)، قدیمی‌ترین بازار سهام روسیه اعلام شد، این بازار مبادلات ارز را مجبور به خروج از بازار متشکل مرکزی کرد، بانک مرکزی روسیه اعلام کرد که نرخ‌های مبادله روبل اکنون منعکس‌کننده معاملات بین بانکی ارزی است. این تغییرات به این معنی است که قیمت روبل مبهم‌تر و چندنرخی می‌شود و بر قابلیت مبادله‌ای آن تاثیر می‌گذارد. در نتیجه هزینه‌ها را برای واردکنندگان و صادرکنندگان افزایش می‌دهد. فعالان اقتصادی روسیه پس از تحریم‌های گسترده‌ای که وزارت خزانه‌داری آمریکا با استفاده از آن «اقتصاد جنگی» روسیه را هدف قرار داده‌اند، هزینه‌های زیادی را متحمل شده‌اند. برای بانک‌های کشورهایی از چین تا ترکیه که هنوز با روسیه معامله می‌کنند، این اقدامات خطر این را افزایش می‌دهد که به اصطلاح تحریم‌های ثانویه ارتباط آنها را با سیستم مالی ایالات متحده قطع کند؛ مانند از دست دادن دسترسی به دلار آمریکا.
یانیس کلوگه، یکی از همکاران ارشد موسسه آلمان برای امور بین‌الملل و امنیت در توصیف این وضعیت می‌گوید: «شهری قرون وسطایی را تصور کنید که در آن بازار مرکزی تعطیل است.» این کارشناس در ادامه گفت: «در این شرایط هنوز کشاورزانی به دنبال فروش غذا و روستاییان به دنبال خرید هستند، آنها فقط باید در گوشه و کنار شهر ملاقات کنند. این چیزی است که قرار است در روسیه اتفاق بیفتد.» کلوگ افزود که هنوز تقاضا برای دلار و یورو وجود دارد؛ اما یافتن یکدیگر برای خریداران و فروشندگان ارز دشوارتر خواهد بود که هر معامله را گران‌تر می‌کند و شفافیت اقتصاد روسیه را کاهش می‌دهد.پس از اعلام تحریم‌ها، برخی از بانک‌ها پیشنهاد کردند دلار را به قیمت ۱۲۰ تا ۲۰۰روبل بفروشند؛ درحالی‌که نرخ اخیر بورس مسکو کمتر از ۹۰روبل بوده است.
در حال حاضر، اکثر بانک‌ها در روسیه ارز آمریکایی را به قیمت ۹۹-۹۳روبل می‌فروشند. تحلیلگران BCS Express مستقر در مسکو، یکی از بزرگ‌ترین کارگزاران روسیه انتظار دارند که ارزش روبل در روزهای آینده در مقایسه با سطوح قبل از تحریم‌ها ۳ تا ۵درصد کاهش یابد.حاشیه سود بین قیمت خرید و فروش دلار در Sberbank، مهم‌ترین بانک تحت حمایت دولت روسیه در مقایسه با سطوح قبل از تحریم بیش از ۲برابر شده و از تقریبا ۴روبل به حدود ۹.۵روبل افزایش یافته است. حاشیه سود بین خرید و فروش یورو نیز از ۵روبل به تقریبا ۱۲روبل افزایش یافته است. بر اساس اظهارات کارگزاران ارز خارجی در روسیه، از جمله شرکت‌های Finam و BCS، روز پنج‌شنبه برداشت از حساب‌های دلار و یورو را به حالت تعلیق درآوردند.
سهام بورس مسکو در روز پنج‌شنبه ۱۵درصد سقوط کرد. تعلیق معاملات ارزی در این بازار به معنای از دست دادن کامل تبدیل‌پذیری روبل نیست، با این حال ضربه بزرگی به بورس مسکو است که در سال۲۰۱۱ از ادغام دو پلتفرم تجاری پیشرو روسیه شکل گرفت و اکنون بیش از ۳۰میلیون حساب کارگزاری دارد. تغییر بازار معاملات دلار و یورو از بورس به بازار بین بانکی احتمالا منجر به اختلاف بیشتر بین قیمت خرید و فروش و نوسان بیشتر روبل می‌شود. الکساندرا پروکوپنکو، یکی از همکاران مرکز کارنگی روسیه اوراسیا گفت: «برای مردم عادی، این به آن معناست که انتقال پول به خارج از روسیه کمی دشوارتر خواهد شد.» همچنین هزینه‌های اضافی را بر واردکنندگان روسی تحمیل می‌کند؛ زیرا آنها نیاز به خرید ارز برای پرداخت دارند و همچنین به صادرکنندگانی که باید بیشتر درآمدهای خارجی خود را به روبل تبدیل کنند، ضربه می‌زند. کلوگ در این مورد می‌گوید: «تاثیر روانی تحریم‌ها را بر نرخ ارز که شاخص اصلی سلامت اقتصاد روس‌ها است نیز نباید دست کم گرفت. روس‌ها پس از تجربه کاهش ناگهانی ارزش روبل در دهه۱۹۹۰، عادت دارند پس انداز خود را به دلار یا یورو نگه دارند.»
چرخش به سوی یوآن
تاثیر تحریم‌های جدید می‌تواند موجب چرخش روسیه از ارزهای بین‌المللی که دولتمردانشان آنها را «سمی» می‌نامند به یوآن شود. بر اساس داده‌های بانک مرکزی روسیه، در ماه مه، یوآن چین بیش از ۵۰درصد از معاملات ارزی در روسیه را به خود اختصاص داد؛ درحالی‌که سهم دلار و یورو به حدود ۴۵درصد کاهش یافت. علاوه بر این، پیش از تشدید تحریم‌های اخیر واشنگتن، بازار خارج از بورس تقریبا نیمی از کل حجم معاملات ارز را تشکیل می‌داد. با این حال، مشکلاتی در رابطه با یوآن نیز در حال ظهور است. به‌دلیل تهدید تحریم‌های ثانویه، بانک‌های چینی به‌طور فزاینده‌ای تمایلی به همکاری با بانک‌ها و شرکت‌های روسی ندارند و همین امر باعث شد بانک مرکزی در ماه مه کمبود نقدینگی یوان را به‌عنوان یک خطر مهم برای سیستم مالی روسیه شناسایی کند. حال، باید دید آیا یوآن چین می‌تواند در بلندمدت یک جایگزین کارآمد برای دلار در روسیه باشد یا نه؟
