«دنیای‌اقتصاد» به بررسی رقابت کشورهای آفریقایی برای توسعه منابع نفت و گاز پرداخت
یک بام و دو هوای گازی غرب
گویان و انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌‌ای
به نوشته تارنمای آفریکن‌‌‌‌‌بیزینس، رئیسجمهور گویان در مصاحبه‌‌‌‌‌ای با بی‌‌‌‌‌بی‌‌‌‌‌سی در اواخر ماه گذشته گفت: «اجازه دهید همین‌‌‌‌‌جا شما را متوقف کنم.» استفان ساکور مجری برنامه، در مورد تاثیرات زیست‌محیطی تولید نفت در این کشور حوزه کارائیب که به‌‌‌‌‌طور بالقوه می‌تواند ۱۵۰میلیارد دلار برای این کشور آورده مالی داشته‌باشد، رئیسجمهور را به چالش دعوت کرد. رئیسجمهور اما تمایلی به پذیرش انتقاد بابت انتشار کربن در نتیجه فعالیت‌های نفتی این کشور نداشت. وی با لحنی عصبانی با انتقاد از کشورهای ثروتمندی که «درباره تغییرات آبوهوایی ما را موعظه می‌کنند»، از دوگانگی و عوام‌‌‌‌‌فریبی در استدلال‌‌‌‌‌های زیست‌محیطی کشورهایی که مسوول بخش عظیمی از انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌‌ای از زمان انقلاب‌صنعتی هستند، انتقاد کرد. او پرسید: «آیا می‌دانستید که گویان جنگلی به اندازه مجموع وسعت دو کشور انگلستان و اسکاتلند دارد، جنگلی که ۱۹.۵گیگاتن کربن جذب می‌کند و ما آن را زنده نگه داشته‌‌‌‌‌ایم؟ می‌خواهم در مورد تغییرات آبوهوا برای شما سخن بگویم. ما این جنگل را زنده نگه داشته‌‌‌‌‌ایم صرفا برای اینکه شما از آن لذت می‌‌‌‌‌برید، دنیا از آن لذت می‌برد، درحالی‌که به ما پولی نمی‌‌‌‌‌دهید و برای این اقدام زیست‌محیطی ما ارزشی قائل نیستید.» استدلال رئیسجمهور گویان که به‌سرعت در رسانه‌های اجتماعی در سراسر نیمکره‌‌‌‌‌جنوبی و به‌ویژه در آفریقا منتشر شد.
آفریقا و تغییرات آبوهوایی
بر اساس این گزارش، آفریقا؛ در واقع قاره‌‌‌‌‌ای است که کم‌‌‌‌‌ترین مسوولیت در قبال تغییرات آبوهوایی متوجه آن می‌شود. از مجموع دی‌‌‌‌‌اکسیدکربن آزاد شده حاصل از سوزاندن سوخت‌های فسیلی طی دو قرن گذشته، آفریقا تنها ۲.۸درصد را به خود اختصاص داده‌است. اروپا در این بازه زمانی بیش از ۱۰برابر آفریقا تولید و انتشار کربن داشته‌است. بنابراین، تعجب‌‌‌‌‌آور نیست که دولت‌های آفریقایی با هر پیشنهادی مبنی‌بر اینکه باید برنامه‌های توسعه منابع نفت و گاز خود را کنار بگذارند، مخالف هستند. چندین کشور آفریقایی دیگر نیز در موقعیتی مشابه گویان قرار دارند، این کشورها در سال‌های اخیر ذخایر عمده هیدروکربنی را کشف کرده‌اند.
حوزه‌های جدید اکتشاف در آفریقا
سنگال اکنون قرار است به جدیدترین تولیدکننده بزرگ نفت و گاز آفریقا تبدیل شود. شرکت استرالیایی Woodside Energy قصد دارد تا چند ماه آینده پمپاژ نفت از میدان فراساحلی Sangomar را آغاز کند. همچنین انتظار می‌رود که یک میدان گازی تحت‌مدیریت BP که در مرز سنگال و موریتانی قرار دارد، تولید خود را در سال‌جاری میلادی آغاز کند. درآمدهای حاصل از این پروژه‌ها دلیلی کلیدی است چرا که پیش‌بینی می‌شود این کشور به رشد تولید ناخالص داخلی نزدیک به ۱۰درصد در سال۲۰۲۴ برسد که در نوع خود رشدی درخور توجه است. اطمینانی نیست که دیگر کشورهای آفریقایی نیز بتوانند راه سنگال را دنبال کنند.
تامین مالی هزینه‌های هنگفت پروژه‌های دریایی در آب‌های عمیق روز‌به‌روز دشوارتر می‌شود. تقاضا برای نفت در برخی از بازارهای صادراتی کلیدی در حال کاهش است، تقاضای گاز اما در آینده نسبتا نزدیک، به اوج خود خواهد رسید. در مقابل این پس‌‌‌‌‌زمینه، طیف پیچیده‌‌‌‌‌ای از عوامل اقتصادی و زیست‌محیطی هستند که روشن می‌کنند آیا در این فرآیند، صیانت و حفظ منابع طبیعی زمین به‌طور‌‌‌‌‌جدی مورد‌توجه قرارگرفته‌است یا خیر.
گاز؛ سوخت انتقالی عصر جدید
توجه صاحب‌نظران حوزه انرژی در آفریقا عمدتا بر نقش مورد مناقشه گاز طبیعی به‌عنوان «سوخت انتقالی» در پر‌‌‌‌‌کردن شکاف بین سوخت‌های فسیلی و انرژی‌های تجدیدپذیر متمرکز شده‌است. در همین رابطه، امانی‌‌‌‌‌ابوزید کمیسراتحادیه‌‌‌‌‌آفریقا در امور زیربنایی، اعلام کرد: «اتفاقات زیادی در رابطه با چشم‌‌‌‌‌انداز انرژی در آفریقا در حال رخ‌‌‌‌‌دادن بوده که توسعه گاز طبیعی در کوتاه‌مدت و میان‌مدت بخشی از آن است.» او افزود که بهره‌‌‌‌‌برداری کامل از منابع گاز طبیعی تنها، سهم آفریقا از انتشار جهانی کربن را به میزان اندکی افزایش می‌دهد. او افزود: «وقتی صحبت از انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌‌ای و موقعیت و تعهد ما به موضوع آبوهوا درمیان باشد، هیچ‌‌‌‌‌کس نمی‌تواند آفریقا را موعظه کند.»
توقف توسعه منابع در آفریقا؟
منتقدان می‌گویند؛ این روایت که غرب به‌دنبال متوقف‌کردن آفریقا از توسعه منابع خود است، بیش از حد ساده‌‌‌‌‌انگارانه است. به‌‌‌‌‌ندرت شنیده می‌شود که دولت‌ها یا نهادهای بین‌المللی مستقیما از استدلال «نفت و منابع را در زمین نگاه دارید» حمایت کنند. فرانچسکو لاکامرا، مدیر‌‌‌‌‌کل آیرینا، به نشریه «تجارت آفریقایی» گفت: «ما هرگز درخواستی برای توقف تولید نفت و گاز نداشته‌‌‌‌‌ایم.» او استدلال کرد که تولید گاز باید تا سال۲۰۲۵ در سرتاسر جهان کاهش یابد تا دمای جهانی در سطح ۱.۵درجه نسبت به سطح قبل از صنعتی‌‌‌‌‌شدن کنترل شود. او اذعان کرد؛ با این حال برای جلوگیری از «کاهش سریع منابع انرژی که نمی‌تواند به‌سرعت با انرژی‌های تجدیدپذیر جبران شود» به سرمایه‌گذاری جدید در صنعت گاز نیاز داریم.
اروپا به‌دنبال جایگزین گاز روسی
در همین حال، شرکت‌های نفت و گازی که مقر آنها در اروپا یا آمریکای‌‌‌‌‌شمالی است، معمولا در خط‌مقدم توسعه پروژه‌ها در آفریقا هستند. دولت‌های اروپایی، به‌ویژه ایتالیا و آلمان، از سال۲۰۲۲ در جست‌وجوی گازی در آفریقا هستند که می‌تواند به جایگزینی گاز صادراتی و البته ممنوعه روسیه کمک کند. مخالفت صریح با توسعه پروژه‌های نفت و گاز بیشتر از سوی سازمان‌های غیردولتی، چه در آفریقا و چه در خارج از این منطقه، از طرف دولت‌ها صورت می‌گیرد. فعالان محیط‌زیست در آفریقا، غرب را به ریاکاری متهم می‌کنند که در مورد انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌‌ای برای شهروندان خود صحبت می‌کنند، این در حالی است که هم‌‌‌‌‌زمان به شرکت‌های نفتی خود اجازه می‌دهند در پروژه‌های نفت و گاز در خارج از کشور سرمایه‌گذاری کنند.
