«دنیای‌اقتصاد» افزایش رشد صادرات نفت ایران در سایه محدودیت‌ها و از نگاه آمارهای بین‌المللی را بررسی کرد
تحریمشکنی نفت ایران
اعتراف آمریکا به ناکارآمدی تحریم‌ها
لیندسی گراهام، سناتور جمهوری‌خواه آمریکا، در ماه مه سال‌جاری اعلام کرد تحریم‌های یک‌‌‌‌‌جانبه اعمال‌‌‌‌‌شده علیه ایران بی‌‌‌‌‌اثر بوده‌است. به گفته تحلیلگران حوزه انرژی به نقل از بلومبرگ، صادرات نفت ایران پس از اعمال دوباره تحریم‌ها علیه این کشور هرگز به این اندازه بالا نبوده‌است. هرچند نباید از نظر دور داشت که انتشار چنین آمار و ارقامی از سوی ایالاتمتحده ممکن است به دلایلی که هم‌‌‌‌‌اکنون روشن نیست، با چاشنی بزرگنمایی همراه باشد.
تولید نفت ایران از نگاه آمار
بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، ایران درمیان اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، بالاترین افزایش تولید نفت را داشته‌است، درحالی‌که دیگر اعضا شاهد تثبیت یا حتی کاهش سطح تولید خود بوده‌‌‌‌‌اند. در همین حال، دبیرخانه اوپک در تازه‌‌‌‌‌ترین گزارش ماهانه خود به نقل از منابع ثانویه اعلام کرد تولید نفتخام ایران در ژوئیه به ۲میلیون و ۷۵۴هزار بشکه در روز رسیده است که در مقایسه با ثبت رقم روزانه ۲میلیون و ۶۷۹هزار بشکهای در ماه مه، افزایش روزانه ۵۶هزار بشکهای را نشان می‌دهد. گزارش‌های سه ماه اخیر دبیرخانه اوپک به نقل از منابع ثانویه نشان می‌دهد تولید نفتخام ایران در آوریل، مه و ژوئن سال‌جاری میلادی روندی افزایشی را طی کرده است، به‌‌‌‌‌طوری که ایران از ماه مه امسال توانسته است جایگاه چهارمین تولیدکننده نفت در اوپک را که برای سال‌ها از آن دور شده بود، دوباره به‌‌‌‌‌دست آورده و تثبیت کند.
راهبرد بازیابی بازارنفت ایران
روند رشد تولید و صادرات نفت ایران در سال۱۴۰۱ هم تداوم داشت و در همین زمینه جواد اوجی، وزیر نفت با تایید افزایش صادرات نفت ایران پیش از این گفته بود در سال۱۴۰۱، ۱۹۰میلیون بشکه نفت بیشتر از سال۱۳۹۹ و ۸۳میلیون بشکه بیشتر از سال۱۴۰۰ صادر شد و پیش‌بینی می‌شود امسال رکوردی تازه در صادرات نفت ثبت شود. اوجی به‌‌‌‌‌تازگی در هشتمین سمینار بین‌المللی اوپک در وین با اشاره به ظرفیت تولید روزانه ۳میلیون و ۸۰۰هزار بشکه نفتخام و میعانات گازی و بیش از یک‌میلیارد مترمکعب گاز غنی (ترش) در ایران گفته بود: با توجه به‌وجود ظرفیت بالا در تولید نفت و گاز، دولت سیزدهم برنامه‌‌‌‌‌ریزی مدونی برای افزایش توان تولید درنظر گرفته‌است.
به صفر رساندن ذخایر گازی شناور
اوجی همچنین پیش‌‌‌‌‌تر درباره به صفر رسیدن میعانات گازی شناور در سواحل نیز یادآور شده بود: در شهریور۱۴۰۰، میزان ۸۷میلیون بشکه میعانات گازی شناور روی آب از چالش‌های مهم و پاشنه‌آشیل دولت بود و مشتری‌‌‌‌‌یابی برای این میعانات گازی که تغییر رنگ هم داده بودند، کاری بسیار سخت بود تا جایی‌که همه مخازن در خشکی و دریا پر شده بود. وزیر نفت گفته بود: با تولید روزانه نزدیک به ۸۰۰هزار بشکه میعانات گازی و با همت دولت سیزدهم اکنون نهتنها میعانات تولیدشده، فروخته شده‌است و بشکهای به ذخیره‌‌‌‌‌سازی‌‌‌‌‌های روی آب اضافه نمی‌شود، بلکه میعانات گازی از پیش ذخیره‌‌‌‌‌شده هم با وجود سختگیرانه‌‌‌‌‌ترین تحریم‌ها، فروخته و میعانات گازی روی آب صفر شده‌است.
افزایش صادرات نفت
محسن خجسته‌‌‌‌‌مهر مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، چندی پیش با اشاره به افزایش خیره‌‌‌‌‌کننده صادرات نفت در دولت سیزدهم در مقایسه با دولت گذشته گفت: مجموعه صنعت نفت در دولت سیزدهم با درایت وزیر نفت و به‌‌‌‌‌کارگیری دیپلماسی موفق انرژی، توانست صادرات نفت را به مقدار قابل‌‌‌‌‌توجهی افزایش دهد. مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با بیان اینکه تولید روزانه نفتخام ایران در آغاز به‌‌‌‌‌کار دولت سیزدهم حدود ۲میلیون و ۲۰۰هزار بشکه بود و امروز به ۳میلیون و ۱۰۰هزار بشکه در روز رسیده است، تصریح کرده بود: تولید نفت سنتزی (مخلوطی از میعانات گازی و نفت سنگین ایران) از عوامل مهم در افزایش صادرات و مشتریان تازه است و در ۲۰ماه اخیر یک‌میلیون بشکه به تولید و صادرات نفت کشور افزوده‌‌‌‌‌ایم.
با بررسی داده‌های هفتادودومین نسخه گزارش «بررسی آماری انرژی جهان» که به بررسی عملکرد صنعت انرژی جهان در سال۲۰۲۲ میلادی می‌پردازد، متوسط تولید روزانه نفتخام و میعانات گازی ایران در سال۲۰۲۲ میلادی ۳میلیون و ۳۱۳هزار بشکه ثبت شده‌است، درحالی‌که این رقم نسبت به سال۲۰۲۱ میلادی ۱/ ۴درصد (روزانه ۱۲۹هزار بشکه) افزایش نشان می‌دهد. میانگین تولید نفتخام و میعانات گازی ایران در سال۲۰۲۱ میلادی ۳میلیون و ۱۸۴هزار بشکه در روز ثبت‌شده بود.گفتنی است اداره اطلاعات انرژی آمریکا وابسته به وزارت انرژی این کشور نیز در تازه‌‌‌‌‌ترین گزارش خود از مجموعه گزارش‌های چشمانداز کوتاهمدت انرژی در جهان، از افزایش ۲۴۰هزار بشکهای تولید روزانه نفت ایران تنها در طول نیمه نخست سال‌جاری میلادی خبر داده‌است.
تسنیم می‌نویسد: بر اساس این گزارش در سال۲۰۲۳ تولید نفت ایران به‌طور پیوسته روندی صعودی را طی کرده و از ۵۵/ ۲میلیون بشکه در روز در ژانویه به ۶/ ۲میلیون بشکه در روز در فوریه، ۶۵/ ۲میلیون بشکه در روز در مارس، ۶۸/ ۲میلیون بشکه در روز در آوریل، ۷۵/ ۲میلیون بشکه در روز در ماه مه و ۷۸/ ۲میلیون بشکه در روز در ژوئن افزایش یافته‌است. بر اساس این گزارش، ایران با این افزایش تولید توانسته است با کنار زدن کویت در جایگاه چهارمین تولیدکننده بزرگ اوپک قرار گیرد و فاصله خود با امارات به‌عنوان سومین تولیدکننده بزرگ اوپک را به حداقل برساند. نباید از نظر دور داشت که احتمال می‌رود ایران در زمینه صادرات نفت، از نفت وارداتی از سایر کشورها نیز استفاده کند مانند نفت عراق که در صورت تهاتر با گاز ایران و در صورت صادرات مجدد، ذیل فهرست آمار صادراتی ایران قرار خواهد گرفت.
واکنش آمریکا به رشد صادرات نفت ایران
روند صعودی تولید نفت ایران به‌رغم خواست مقامات آمریکایی و با وجود حفظ تحریم‌های غیرقانونی این کشور علیه ایران محقق شده‌است. در جدیدترین تلاش‌های ضد‌ایرانی مقامات آمریکایی علیه ایران، یک گروه از سناتورهای جمهوری‌خواه با ابراز نگرانی از تداوم فروش نفت ایران به‌رغم تحریم‌های ایالاتمتحده از دولت جو بایدن خواستند کار بیشتری برای توقف صادرات انرژی ایران به‌ویژه به چین انجام دهد.
این ۸تن از سناتورهای آمریکایی در نامه‌‌‌‌‌ای به آنتونی بلینکن وزیرخارجه و جنت یلن وزیر خزانه‌داری دولت آمریکا خواستند تحریم‌های بیشتری علیه اشخاص و نهادهای چینی که در تجارت نفت و پتروشیمی ایران دخیل هستند، اعمال کند. آمریکا با خروج از برجام و تحریم صنعت نفت ایران به‌دنبال به صفر رساندن صادرات نفت ایران بود اما نهتنها صادرات نفت ایران به صفر نرسید‌بلکه با روی کار آمدن دولت سیزدهم، شاهد رشد و احیای تولید و صادرات نفت ایران بوده‌ایم.
