«دنیای اقتصاد» تغییر و تحولات حوزه انرژی اروپا، به‌ویژه در بخش گاز را بررسی کرد
اروپا درگیرودار تامین و ذخیره‌سازی گاز
به گزارش رویترز، تقاضای پایین گاز در کنار قطع نسبی جریان گاز روسیه از طریق خطوط لوله انتقال گاز، موجب شده اتحادیه اروپا مصرف گاز وارداتی خود را از حدود ۴۰درصد پیش از نبرد روسیه با اوکراین، به کمتر از ۹درصد برساند. بر اساس همین گزارش، همزمان با آغاز فصل زمستان در قاره سبز، سران کشورهای اروپایی از شهروندان و صنایع خود خواستند با همراهی دولتمردان خود در مدیریت مصرف حامل‌های انرژی، گذار بی‌دغدغه از فصل سرما را تسهیل کنند. خبرها حاکی از آن است که کشورهای اروپایی نهایت تلاش خود را جهت احداث و راه‌اندازی زیرساخت‌های جدید برای واردات گاز بیشتر به کار بسته‌اند.
واقعیت این است که اروپا نمی‌تواند تمام گاز طبیعی مایع وارداتی خود را به صورت یکجا تحویل بگیرد؛ چراکه در شرایط فعلی، ظرفیت ذخایر و انبارهای گاز اروپا تکمیل شده است. در‌حالی‌که هوا رو به سردی می‌گذارد، اکثریت کشورهای اروپایی در تکاپو برای ذخیره‌سازی حداکثری منابع گاز خود هستند. اروپا در نظر دارد تنها به منظور نیل به هدف ذخیره گاز طبیعی مایع بیشتر، نزدیک به ۲۰ پایانه جدید احداث کند. تحقق این مهم، ظرفیت ذخیره‌سازی گاز در قاره سبز را تا ۴۰درصد افزایش خواهد داد. نکته غم‌انگیز برای سران اروپایی آنکه ساخت و بهره‌برداری از پایانه‌های جدید، حداقل ۵ سال زمان خواهد برد.
تبعات جنگ روسیه با اوکراین در حوزه انرژی
متعاقب تهاجم روسیه به اوکراین و درست بعد از آنکه روسیه ارسال گاز طبیعی و صادراتی خود به اروپا را کاهش داد، کشورهای اروپایی تکاپوی بی‌وقفه خود را جهت یافتن منابع جدید نفت و گاز آغاز کردند.بسیاری از کشورهای واقع در قاره سبز برای جبران کمبود منابع انرژی، به گاز طبیعی مایع یا ال‌ان‌جی روی آوردند. این در حالی است که هم‌اکنون حجم گاز مایع وارداتی این کشورها تا آن حد افزایش یافته که نفتکش‌ها برای پهلوگیری و تخلیه گاز، چاره‌ای ندارند جز آنکه برای ایام طولانی در بنادر و در صف انتظار بمانند.شایان ذکر است فقدان پایانه‌های کافی گاز طبیعی مایع در سطح اروپا، مشکلات عدیده‌ای را به وجود آورده است. تنها در هفته پایانی ماه گذشته، بیش از ۵۰ تانکر حامل ال‌ان‌جی در آب‌های اروپا مشاهده شد که بسیاری از آنها برای مدت طولانی در صف اجازه ورود به بندر بودند.
محدودیت بنادر و پایانه‌های شناور
یکی از تحلیلگران «کریستول انرژی» در مصاحبه با رویترز گفت: تعداد پایانه‌های شناور در دسترس زیاد نیست و بنابراین طبیعی است که نمی‌توانند به کمک بنادر آمده و به‌سرعت از عهده فرآیند تخلیه و بارگیری مجدد حجم زیاد گاز مایع برآیند؛ به همین جهت کشتی‌ها ناچار خواهند بود برای مدت طولانی در صف انتظار بمانند. جالب است بدانید پیش از دستیابی دنیا به گاز طبیعی مایع، خطوط لوله تنها وسیله انتقال گاز به حساب می‌آمد. از این رو محدودیت در جابه‌جایی و انتقال گاز برای فروشندگان و خریداران آزاردهنده بود. مزیت گاز طبیعی مایع این است که آن را می‌توان به وسیله کشتی حمل و در نتیجه به مقاصد متنوع‌تری ارسال کرد.
نوسان قیمت گاز در سایه تحولات جهانی
روسیه در واکنش به تهدیدات و تحریم‌های سخت‌گیرانه اتحادیه اروپا، حجم صادرات گاز طبیعی خود به مقصد اروپا را تا ۹۰درصد کاهش داد. متعاقب اقدام یک‌جانبه مسکو، قیمت گاز در بازار جهانی انرژی رشد چندبرابری را تجربه کرد. به عنوان نمونه، در سرزمین ژرمن‌ها قیمت افزایش گاز تا حدی بود که این کشور در نظر دارد اولین پایانه واردات گاز خود را در ماه جاری راه‌اندازی کند و به مرحله بهره‌برداری برساند. همچنین نمی‌توان و نباید از نظر دور داشت که با آغاز برودت هوا در آسیا، رقابت برای خرید و واردات گاز بیشتر، افزایش می‌یابد. این امر می‌تواند به نوبه خود، بر صعود قیمت‌ها تاثیر‌گذار باشد. همچنین بر اساس اخبار رسیده، روی آوردن به گاز با هدف تولید برق نیز به‌واسطه قدرت کم و جهت ناکافی و نامناسب وزش باد در اروپا، افزایش یافته است. پیش‌بینی میشود طی چند ماه آینده قدرت باد در سطح قاره اروپا در حد متوسط تا پایین باشد که کفاف انرژی لازم جهت تولید برق را نمی‌دهد. به باور تحلیلگران بازار انرژی، در سال آینده میلادی میانگین بهای گاز مصرفی در دو بخش خانگی و صنعتی در اروپا، رشدی برابر با ۱۰۰ تا ۲۰۰یورو را ثبت و تجربه خواهد کرد.
نقش ایالات متحده در تامین گاز اروپا
هرچند تزریق گاز طبیعی مایع وارداتی از آمریکا، اروپا را تا حدودی از شرایط بحرانی تامین انرژی پایدار خارج کرده است، اما محدودیت ظرفیت ذخیره‌سازی گاز در میان کشورهای اروپایی، سبب اشباع سریع ذخایر موجود در سطح این قاره شده است. ایالات متحده صادرات گاز طبیعی مایع به اروپا را تا دوبرابر افزایش داده است. طبق آمار منتشرشده، آمریکا در حدفاصل ژانویه تا سپتامبر سال جاری، ۴۶میلیون تن گاز طبیعی مایع به اروپا صادر کرده است. این در حالی است که مجموع صادرات گاز ایالات متحده به اروپا، برای مدت مشابه در سال ۲۰۲۱، معادل ۲۲میلیون تن بود. آمریکا در حال حاضر بزرگ‌ترین صادر‌کننده گاز طبیعی مایع به اروپاست. به گزارش یورونیوز انگلیسی، قیمت گاز در سطح قاره اروپا چندین برابر بالاتر از گاز بهای همیشگی در این بازه زمانی از سال است. این امر به نوبه خود، تورم را افزایشی کرده و اقتصادهای حوزه یورو را با چالش جدی رو‌به‌رو کرده است.
فرآیند تبدیل گاز مایع طبیعی به حالت گاز
کشورهایی که به دنبال واردات گاز طبیعی مایع هستند، در وهله نخست به تاسیسات و تجهیزاتی نیاز دارند تا بتوانند گاز طبیعی مایع را مجدد به حالت گاز تبدیل کنند. کشورهایی نظیر فرانسه، ایتالیا و اسپانیا هم‌اکنون چنین تاسیساتی را در اختیار دارند؛ این در حالی است که سایر کشورها، از جمله آلمان که بزرگ‌ترین واردکننده گاز در اروپا محسوب میشود، هنوز فاقد تجهیزات و شرایط لازم هستند.
براساس گزارش اخیر کمیسیون اروپا، گاز طبیعی مایع معادل بیش از ۴۵درصد از حجم گاز مصرفی کشورهای اروپایی را شامل میشود. طبیعی است عرضه بالاتر گاز طبیعی مایع به جلوگیری از افزایش قیمت گاز منجر میشود. با‌این‌حال، فعالان حوزه زیست‌محیطی باور دارند میزان کربنی که به واسطه تولید و حمل گاز طبیعی مایع ایجاد میشود، به مراتب بالاتر از حجم کربنی است که با انتقال این محصول از طریق خطوط لوله انتقال گاز وارد چرخه طبیعت میشود.
پتانسیل صادرات گاز ایران
به باور کارشناسان حوزه انرژی، جمهوری اسلامی ایران با بهره‌مندی از منابع معتنابه گازی، می‌تواند نقش فوق‌العاده موثری را در تجارت بین‌الملی گاز ایفا کند. با‌این‌حال در شرایط کنونی، نه‌تنها صادرات بیشتر این محصول را در دستور کار نداریم، بلکه تنها حجم اندکی گاز به عراق و ترکیه صادر می‌کنیم. واقعیت این است که فقدان سرمایه‌گذاری مناسب در حوزه نفت و گاز، از عوامل اصلی محدودیت حجم و تنوع مقاصد صادراتی این محصولات استراتژیک به حساب می‌آید. شرایط کنونی ژئوپلتیک دنیا بهترین فرصت ایران برای ورود پرقدرت به بازار انرژی اروپا به حساب می‌آید. کشورهای اروپایی با عنایت به جنگ اوکراین، به دنبال تنوع‌بخشی به مبادی دریافت انرژی خود هستند و این یک موقعیت ممتاز برای ایران به حساب می‌آید. لذا شایسته است با تدبیر و اتخاذ سیاست مناسب، از این فرصت طلایی نهایت بهره‌برداری را در راستای تامین منافع ملی داشته باشیم.
گاز طبیعی مایع چیست
گاز طبیعی مایع یا ال‌ان‌جی، متان یا مخلوط متان با گاز اتان است که پس از جدا کردن ناخالصی‌ها، در دمای منفی ۱۶۰درجه سانتیگراد تبرید میشود. گاز در این دما، به مایع تبدیل شده و در نتیجه چگالی آن افزایش می‌یابد و حجم آن فضای به مراتب کمتری را اشغال می‌کند. در این حالت است که همانند نفت خام می‌توان آن را با نفت‌کش جابه‌جا کرد. گاز طبیعی مایع در مقصد و طی یک فرآیند مجدد، به گاز تبدیل میشود.
