«دنیای اقتصاد» نقش هند در بازار جهانی نفت را بررسی کرد
مشتری هندی نفت روسیه پرید؟
کشور ۷۲ملت پس از حمله نظامی روسیه به اوکراین، براساس گزارش رویترز واردات نفت از روسیه را از روزی ۶۰هزار بشکه به ۹۵۰هزار بشکه رساند؛ آن هم درحالیکه تمامی کشورهای غربی با هدف کم کردن درآمد نفتی روسیه، آن را در زمین اوکراین تحت فشار گذاشته‌اند. رهبری هندوستان در گروه G۲۰ هم‌زمان شد با اعتراض نخست‌وزیر این کشور به تبعاتی از قبیل جهش‌های قیمتی غذا و انرژی؛ مشکلاتی که «ماحصل حمله نظامی روسیه به اوکراین است». آیا هند به واردات نفت از روسیه ادامه خواهد داد یا به «وسط‌بازی» یا «منفعت‌طلبی جنگی» ادامه می‌دهد؟ از طرفی قدرت گرفتن چین و نزدیکی هند به کشورهای غربی باعث شده برخی از کارشناسان این سوال را هم اضافه کنند؛ یا ایالات متحده صحنه رقابت تازه‌ای برای چین چیده است؟
یک سفر به شبه‌جزیره
زنجیره تامین هزینه جنگ روسیه در اوکراین و تاثیر کرونا در صدر گفت‌وگوهای جنت یلن، وزیر خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا، با مسوولان دولتی و تجاری هند در دهلی‌نو بود. بیشتر از یک هفته قبل و پیش از دیدار رهبران جهان نشست G۲۰، یلن و نیرمالا سیناترا، وزیر اقتصاد هند، هردو خواستار افزایش همکاری‌های تجاری و پایین آوردن ریسک‌های ژئوپولتیک در منطقه هندواقیانوسیه هستند. وزیر خزانه داری آمریکا با مثال زدن یکی از آخرین اقدامات هند گفت: «آمریکا سرمایه‌گذاری ۵۰۰میلیون‌دلاری در حوزه انرژی خورشیدی در استان تمیل نادوی هند را فراهم کرد. احداث این امکانات قدرت انرژی خورشیدی هند را افزایش می‌دهد، امری که زنجیره تامین صنایع در چین را تامین می‌کند.» از طرفی چین به عنوان دومین واردکننده انرژی در جهان، سهم قابل‌توجهی در سبد فروش انرژی هند دارد.
همچنین، سیناترا، وزیر اقتصاد هندوستان، گفته بود دیدار بین او و یلن در راستای جست‌وجوی راه‌هایی برای تسهیل مشکلات اقتصادی جهان و تبیین سیاستی هماهنگ برای مبارزه بوده است: «همکاری‌های اقتصادی، راه‌های ارتباطی قوی برای تجارت و سیاست‌های هماهنگ برای مبارزه با چالش‌های اقتصادی جهان موضوعات ملاقات امروز بودند.» سیناترا و یلن در دهلی‌نو حول همکاری‌های اقتصادی هند و ایالات متحده گفت‌وگو و توافق کردند «رهبری هند» در دستور کار نشست بعدی گروه جی۲۰ (G۲۰) قرار گیرد که در نشست اخیر محقق شد. در بیانیه مشترکی که روز بعد از ملاقات منتشر شد تشکیل کارگروهی مالی زیر نظر سیستم مالی پایدار گروه G۲۰ در لیست محورهای گفت‌وگوی این دو کشور در آینده قرار گرفته بود؛ بیانیه‌ای که با محوریت همکاری برای «انتقال ساختار انرژی» هند در راستای سیاست‌های اقلیمی نوشته شده بود.
وزیر خزانه‌داری آمریکا در دیداری که از کارخانه مایکروسافت در هند داشت، آمریکا و هند را «متحدان طبیعی» خواند زیرا «هردو مبارزات زیادی برای استقلال و کرامت انسانی داشته‌اند». یلن گفت: «مردم سراسر جهان به ما نگاه می‌کنند و می‌پرسند: آیا دموکراسی‌ها مشکلات اقتصادی شهروندانشان را می‌شناسند؟ آیا می‌توانند جلوی قلدرمآبی‌ها را بگیرند و برای حل‌نشدنی‌ترین مشکلات دنیا باهم همکاری کنند؟ من معتقدم ما می‌توانیم.» همچنین هند به‌جای کاهش تدریجی استفاده از زغال‌سنگ که کشورها در همایش اقلیمی سال گذشته روی آن توافق کردند، خواستار موافقت کشورها با کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی شد؛ این در حالی است که هند در نشست سال گذشته، در میان کشورهایی که به کاهش مصرف زغال‌سنگ متعهد شدند حضور نداشت. با‌این‌حال مسوولان دولتی هندوستان در کاپ۲۷ از «عزم» این کشور برای به دست آوردن «اهداف اقلیمی تا ۲۰۳۰» گفتند.
خوشحالی آمریکایی
وزیر خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا در گفت‌وگویی با رویترز مطرح کرده بود آمریکا خوشحال می‌شود هند هرچقدر که می‌خواهد به خرید نفت روسیه ادامه دهد «البته نزدیک به سقف قیمتی که G۷ مشخص شده؛ این موضوع باید برای شرکت‌های بیمه، سرمایه‌گذاران و نهادهای نظامی روشن و شفاف باشد.» یلن در گفت‌وگو با رویترز گفته اعمال سقف قیمتی بهای نفت را به‌سمت کاهش درآمد روسیه هدایت می‌کند و این کشور نمی‌تواند هرمیزان با هرقیمت که بخواهد نفت بفروشد: «زمانی که کشورهای اروپایی خرید نفت روسیه را متوقف کنند، روسیه شرایط سختی خواهد داشت زیرا بیشتر خریداران نفتی با شرکت‌های بیمه غربی کار می‌کنند.»
بعد از چین، هند بزرگ‌ترین خریدار نفت روسیه است. وزیر خزانه‌داری آمریکا معتقد است اعمال سقف قیمتی فعلی باعث می‌شود هند، چین و خریداران عمده نفت روسیه توان چانه‌زنی بیشتری داشته باشند و «از این موضوع خوشحال خواهیم شد؛ فرقی نمی‌کند چین باشد، هند یا آفریقا.» یلن در حاشیه این دیدار به رویترز گفت هند و شرکت‌های خصوصی نفتی «اگر بتوانند از بیمه شرکت‌هایی که حامی سقف قیمتی هستند استفاده نکنند، می‌توانند هرچقدر نفت که بخواهند از هند خریداری کنند و مشکلی با آن نداریم.»
هدف از اعمال سقف قیمتی بر نفت روسی توسط آمریکا و اتحادیه اروپا، سوق بازار به سمت بهای «منصفانه و مقرون‌به‌صرفه» است. اتحادیه اروپا و آمریکا بازه ۶۳ تا ۶۴ دلار را برای هر بشکه نفت روسی پیشنهاد کرده‌اند و با توجه به صحبت‌های وزیر خزانه‌داری آمریکا به‌نظر می‌رسد شرکت‌هایی که حمل‌ونقل دریایی را بیمه می‌کنند از این پس خریدهایی را که شامل سقف قیمتی نباشد حمایت نخواهند نکرد؛ همچنین از امنیتی که نهادهای نظامی در راه‌های تجاری دریایی ایجاد می‌کنند شامل آن‌ها نخواهد شد. باید توجه داشت هدف از «اعمال سقف بر بهای نفت روسیه» برنامه‌ای بود که آمریکا با متحدان اروپایی برای مجازات روسیه تعریف کردند، مجازات حمله به اوکراین.
یلن در دیداری که با مقامات هندی داشت بارها در مورد صحبت‌های وزیر امور خارجه هند گفته بود «هند هرچقدر که بخواهد از روسیه نفت می‌خرد» تاکید کرد. مقامات هندی در واکنش به این اظهارات یلن «عدم آزمایش مکانیزم سقف قیمتی» را دلیل همراهی نکردن با این برنامه اعلام کردند. یکی از مقامات هندی که رویترز نامی از او نبرده گفته بود کشورها از مکانیزم سقف قیمتی حمایت نخواهند کرد «زیرا معتقدیم با شرایط کنونی راحت هستند و هیچ خط لوله نفتی از روسیه قرار نیست قطع شود. ثبات عرضه نفت برای ما بسیار مهم است.» البته ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، گفته بود به کشورهایی که از این برنامه پیروی کنند نفت نخواهد فروخت؛ همچنین خبرهای تازه حاکی از جست‌وجوی روس‌ها برای راه‌های جایگزین است.
به گزارش اویل‌پرایس، روس‌نفت (Rosneft)، بزرگ‌ترین صادرکننده نفت روسیه، درحال تهیه تانکرهایی برای صادرات نفت است که زیر نظر بیمه‌های روسی فعالیت خواهند کرد و «دیگر خریداران به تانکر نیاز نخواهند داشت». به بیانی دیگر روسیه در حال تهیه تانکرهایی برای تحویل نفت به مشتری‌های تازه خود است، مشتری‌هایی که چین و هند در صدر آن‌ها قرار دارند. ولی وزیر خزانه‌داری آمریکا فکر می‌کند فروش نفت «با قیمت معقول برای روس‌ها بسیار سخت خواهد بود».
هندوستان؛ میدان‌دار تازه؟
از ابتدای حمله نظامی روسیه به اوکراین، هند خواستار توقف این اقدام و آتش‌بس بود؛ ولی از آن طرف دومین مشتری مهم نفت روسیه است، آن هم درحالیکه تمام کشورهای غربی در پی تحریم آن هستند. گرچه شرایط به‌گونه‌ای پیش رفته که کارشناسان معتقدند صبوری هندوستان «درحال تمام شدن است». رئا مگول، یکی از تحلیلگران شبکه سی‌ان‌ان، با اشاره به «لحن خشک و قوی‌تر» نارندرا مودی، نخست‌وزیر این کشور، در مقابل پوتین در نشست G۲۰، دلیل لبریز شدن صبر هند به‌رغم سود هنگفتش از خرید نفت روسیه را، «بحران در بهای مواد غذایی، سوخت و کود کشاورزی» دانست.
یکی دیگر از تحلیلگران سیاست خارجی نیز به این شبکه گفته بود هندوستان زمانی خودش را برای رهبری گروه ۲۰ آماده می‌کرد که «دنیا روی انرژی‌های تجدیدپذیر، افزایش قیمت‌‌ها و تورم متمرکز شده بود. همچنین به نظر می‌رسد هند کشوری است که توانایی تامین نیازهای جنوب آسیا را داشته باشد». یکی از گرسنه‌ترین کشورهای جهان درشرایطی سکانداری یکی از بزرگ‌ترین اجماع‌های سیاسی اقتصادی جهان را بر عهده گرفت که مودی در سخنرانی نشست G۲۰ تاکید کرد هند زمانی خودش را برای رهبری آماده می‌کرد که «جهان با تنش‌های ژئوپولیتیک، بی‌رونقی اقتصاد، افزایش بهای غذا و سوخت و تاثیرات پاندمی در طولانی‌مدت دست‌وپنجه نرم می‌کرد». او به جهان اطمینان داد «رهبری هند در گروه ۲۰، فراگیر، جاه‌طلب، قاطع و اقدام‌محور» باشد.
یکی از تحلیلگران کینز کالج لندن (King’s College London) هند را نماد «صدای جهان در حال توسعه و جنوبی» خوانده است و گفته این نقش هند «نگرانی‌ها مبنی بر رهبری یکی از فقیرترین کشورها بر نظم جهانی معاصر را به چالش می‌کشد». شواهد از کنار آمدن هندوستان با اعمال سقف قیمتی بر انرژی روسی حکایت دارد؛ با این حال به نظر نمی‌رسد هند به عنوان کشوری که درحال صنعتی شدن است قصد متوقف شدن داشته باشد زیرا قطار توسعه به «سوخت ارزان» نیاز دارد.
