زمستان ۲۰۲۳ اروپا و احتمال جابه‌جایی معادلات قدرت!
شرایط جدید جهانی است که تنها هزینه‌های اصلی جنگ بر گرده اروپا سنگینی می‌کند. به‌راستی اروپا برای این بهمن سهمگین که قرار است شاکله اقتصاد اروپا را نشانه رود چه میزان آماده است؟ صحبت از صادرات ۱۸۴میلیارد مترمکعب گاز روسیه به اروپاست. چندی پیش فاتح بیرول، مدیر اجرایی آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) در مجمع جهانی انرژی در سیدنی عبارات ترس‌‌آوری را بر زبان جاری ساخت که جای تامل بسیار دارد: «دنیا هرگز شاهد چنین بحران بزرگ انرژی از نظر عمق و پیچیدگی نبوده است. جهان در میانه اولین بحران جهانی انرژی قرار دارد و این توسط عوامل بسیاری از جمله مسائل ژئوپلیتیک در هم تنیده شده است. قیمت نفت، گاز طبیعی، زغال سنگ و برق، در حال افزایش بی‌رویه است. ما شاهد این هستیم که کل سیستم انرژی اروپا در شرایط بحرانی به سر می‌برد. زمستان امسال در اروپا بسیار دشوار خواهد بود و این مساله ممکن است پیامدهای جدی برای اقتصاد جهانی داشته باشد.»
او در جایی اعلام می‌کند تلاش او بر این مهم استوار است که با آگاهی‌دهی به مردم اروپا، آنان را برای چنین شرایطی آماده کند؛ چراکه به اعتقاد او، روسیه از ابزار انرژی به عنوان یک سلاح استفاده می‌کند و لازم است در مقابل زیاده‌خواهی روسیه سدی قرار داده شود. اروپایی‌ها در مقابل تلاش می‌کنند تا پیش از زمستان، ذخایر گاز خود را به ۸۰درصد برسانند. گرچه برای رسیدن به این میزان از ذخیره گاز کمی دیر شروع کردند و باید به این مهم توجه کرد که در حال حاضر گاز طبیعی مازاد بر آنچه تولید می‌شود برای رسیدن به اروپا وجود ندارد.
چندی پیش اروپا در خصوص گاز با قطر وارد مذاکره شد؛ لیکن در نهایت وزیر انرژی قطر، سعد الکعبی، اعلام کرد در صورت مختل شدن عرضه گاز روسیه به اروپا، نه قطر و نه هیچ کشور دیگری ظرفیت جایگزین کردن صادرات گاز روسیه به اروپا را با استفاده از گاز طبیعی مایع‌شده (ال‌ان‌جی) ندارد و با توجه به اینکه حجم عمده گاز قطر به قراردادهای بلندمدت خریداران آسیایی اختصاص پیدا کرده، حجم گاز قابل ارسال به اروپا تنها ۱۰ تا ۱۵درصد است.
طبق برنامه دولت آلمان، تاسیسات ذخیره‌سازی گاز این کشور باید تا اول سپتامبر به ۷۵درصد برسد و پس از آن تا اول اکتبر ۸۵درصد و تا اول نوامبر ۹۰ درصد پر شود. این تصمیم برای جلوگیری از بحران گاز در زمستان گرفته شده است؛ لیکن، آلمان موفق شد جلوتر از برنامه به اهداف خود دست یابد. البته باید توجه داشت این ذخایر استراتژیک، تنها حدود ۲۳میلیارد مترمکعب گاز یعنی حدود بیست درصد نیاز سالانه کشور آلمان است.
بعد از اماواگرهای فراوان، حالا دیگر مشخص شده است روسیه در عدم‌صادرات گاز به اروپا، جدی است. اروپا مجبور است مصرف گاز را از طریق کاهش مصارف شخصی اروپاییان، با تشویق یا وضع قانون به میزان ۱۵درصد کاهش دهد. همچنین کاهش دستوری مصرف در اماکن دولتی، استفاده از گزینه‌های دم‌دستی مانند استفاده مجدد از زغال سنگ یا راه اندازی مجدد نیروگاه‌های هسته‌ای را با جدیت دنبال کند. در این خصوص طرفداران محیط زیست و انرژی‌های پاک، که درستی گفتارشان در خصوص تخریب بی‌حدو‌حصر محیط زیست، با وقوع خشکسالی و سیل‌های فراوان و... آشکار شده است، از منتقدان جدی این بازگشت به عقب محسوب می‌شوند. با این وجود احتمال سهمیه‌بندی انرژی و تعطیلی برخی کارخانه‌ها و بیکاری بخشی از نیروی کار متناسب با کوچک شدن اقتصادها در زمستان آینده برای اروپا وجود دارد. نکته مشخص این است که اروپا با تمام ظرفیت‌های خود در حوزه علم، علوم اجتماعی، رسانه‌ای و... به این میدان وارد شده است و چشم‌انداز حل این مشکل برای آنان، دائما رو به روشنی است.
واقعیت این است که هزینه گیرکردن روسیه در باتلاق اوکراین، در درجه اول بر دوش اروپاست. مساله‌ای که باعث از دست رفتن بخشی از بازارهای صنعتی اروپا، با لحاظ آمادگی چین جهت تامین خلاء موجود، خواهد شد و از سوی دیگر، چین با بهره‌برداری از فرصت پیش‌آمده در حال استفاده کامل از این بحران است. این گمانه‌زنی که ایالات متحده بدش نیاید متحد همیشگی خود را کمی غرق در مشکلات ببیند تا فاصله اقتصادی مناسب و مطمئنی را با آن ایجاد کند، خیلی دور از واقعیت نیست. اما باید در نظر داشت ایالات متحده درنهایت یک طرف این جنگ ایستاده و متحد اروپایی خود را دست آخر تنها نخواهد گذاشت. به نظر می‌رسد دورنمای این جنگ، ختم قائله، آن هم به خیر و خوشی در کوتاه‌مدت نباشد. از این رو به نظر می‌رسد زمستان سرد ۲۰۲۳ در دل خود حکایت‌های تلخ و شیرین فراوانی خواهد داشت.
