موج‏های جدید تکنولوژی در راه است

ناظم حدود ۱۱ سال در شرکت یاهو به عنوان مدیر فنی مشغول به‌کار بود و حضورش در این مدت کمک بسیاری به توسعه و پیشرفت این شرکت کرد دنیای اقتصاد: فرزاد ناظم، از کارآفرینان برتر، در سال ۱۳۴۰ در ایران متولد شده است. او در ۱۳ سالگی برای ادامه تحصیل به شمال کالیفرنیا رفت و بعد از گرفتن دیپلم، در دانشگاه پلی‏تکنیک کالیفرنیا لیسانس کامپیوتر گرفت. او از همان ابتدا بیشتر از ادامه تحصیل به فکر کسب درآمد و استقلال مالی بود به طوری که در شرکت رلم (ROLM) که روی سوئیچ‏های کامپیوتری سیستم تلفن کار می‏کرد مشغول به‌کار شد. در همان ایام یک شرکت جدید به نام سیدیس (SYDIS) از رلم بیرون آمد که نقش پیشتاز در توسعه فناوی پلت‌فرم تلفن کامپیوتری در اوایل دهه ۱۹۸۰ را داشت. مهندس ناظم برای همکاری در این شرکت دعوت شد. او در این مدت به علت شایستگی‏های فراوانی که از خود نشان داد توانست به سرعت پله‏های ترقی را طی کند و به مدارج مدیریتی دست یابد. او در هر ارگانی که وارد می‏شد به‏سرعت به مدارج بالا دست می‏یافت و به خوبی می‏توانست سکان هدایت اعضای تیم را در اختیار بگیرد. بعد از چند سال به شرکت اوراکل پیوست که در آن زمان یک استارت‏آپ جدید بود. او ۱۰ سال در شرکت اوراکل ماند و پیشرفتش تا جایی بود که معاون مدیرعامل در وب و مدیا شد. ناظم که در سیلیکون‏ولی به «زاد» معروف است سپس به یاهو پیوست و حدود ۱۱ سال مدیر فنی این شرکت بود.

در ادامه گزیده‏ای از مصاحبه‏ای را می‏خوانید که دکتر یحیی تابش، عضو هیات علمی دانشکده علوم ریاضی دانشگاه صنعتی شریف و همکارانش حین تحقیقات خود در سیلیکون‏ولی با فرزاد ناظم انجام داده‏اند.

از تجربه‏های خود در اوراکل بگویید.آن موقع هنوز خیلی از مولفه‏های تکنولوژی‏های جدید به‌طور جداگانه وجود نداشت و بسیاری از مولفه‏ها و سیستم‏ها را باید از پایه طراحی و پیاده می‏کردیم. در آنجا پروژه‏های خوب و جالبی انجام دادیم.

یکی از آنها طرح «شاهراه اطلاعاتی» بود که در اوایل دهه ۱۹۹۰ می‌خواستیم اینترنت پرسرعت را برای سیستم‏های اطلاعاتی و ارائه برنامه‏های ویدئویی و... به خانه‏ها بیاوریم. برای چنین سیستمی از سرورها گرفته تا شبکه فیبر نوری و باکس‏هایی که باید در خانه‏ها می‏گذاشتیم همه را باید خودمان طراحی می‏کردیم. لری ادیسون، مدیرعامل اوراکل هرچند تمرکزش بر فروش دیتابیس بود ولی ایده‏های متنوع بسیاری در حوزه اینترنت داشت که روی آنها سرمایه‏گذاری

می‏کرد.

چطور شد که به یاهو رفتید؟

سال‏های ۱۹۹۴ و ۱۹۹۵ کم‏کم اینترنت و کسب‌وکارهای اینترنتی رونق گرفت. اواخر سال ۱۹۹۵ بود که از شرکت یاهو با من تماس گرفتند و دعوت به همکاری کردند. زمانی که برای مصاحبه رفتم، دیدم شرکت یاهو محیط مناسبی برای من است و فضای جدیدی برای کار و تلاش است، بنابراین تصمیم گرفتم به این شرکت بروم. البته به خوشی و با حفظ دوستی از اوراکل جدا شدم و هنوز هم با لری رفت و آمد دارم و دوستان خوبی برای هم هستیم. زمانی که من کار را در یاهو شروع کردم، کمتر از یک سال از تاسیس این شرکت می‏گذشت و هنوز بخش تکنولوژی نداشتند.

درواقع من به‌عنوان مدیرفنی به یاهو ملحق شدم تا بخش تکنولوژی و مهندسی را راه‏اندازی کنم. یاهو خیلی سریع رشد کرد و از رقبایش جلو زد.

علت پیشرفت و موفقیت یاهو را در چه می‏دانید؟

پایین‏بودن هزینه‏ها و قابلیت توسعه سریع از عوامل مهمی بود که به جلب‌توجه کاربران بسیاری انجامید. البته شرکت هم در آن زمان بالاترین سودآوری را در صنعت اینترنت پیدا کرده بود. در سال ۱۹۹۷ سرویس ایمیل یاهو را راه انداختیم که صدها میلیون کاربر به آن پیوستند و به محبوب‏ترین سرویس ایمیل تبدیل شده بود. علاوه‌بر اینها یاهو به پورتال وب تبدیل شد و به نوعی مدخلی برای ورود به اینترنت بود که منجر به راه‏اندازی سرویس وب شخصی با عنوان «مای یاهو» شد. در فرآیند توسعه یاهو بیش از ۴۰ شرکت استارت‏آپ را که فناوری یا سرویس‏های مناسبی داشتند، خریدیم که موجب شد خدمات یاهو را سریع‏تر و متنوع‏تر گسترش دهیم.

یاهو به بورس سهام پیوسته بود؟

بله. یاهو را در سال ۱۹۹۴ دو نفر از دانشجویان دوره دکترای مهندسی برق در استنفورد به نام‏های «جری یانگ» و «دیوید فیلو» راه انداختند که هدف اولیه‏شان راه‏اندازی یک دایرکتوری برای وب بود و تقریبا یک سال بعد سکویا که از معتبرترین سرمایه‏گذاران خطر‏پذیر در سیلیکون‏ولی است، در دو مرحله حدود سه میلیون دلار سرمایه برای یاهو فراهم کرد و در ۱۲آوریل ۱۹۹۶ یاهو وارد بورس سهام شد و با ارزش‏گذاری هر سهم به مبلغ ۱۳دلار و با فروش ۶/ ۲ میلیون سهم مبلغ ۸/ ۳۳میلیون دلار به سرمایه‏اش اضافه کرد و جالب است که ارزش هر سهم یاهو تا حدود ۱۱۸ دلار هم بالا رفت ولی با ترکیدن حباب دات‌کام‏ها در سال ۲۰۰۱ ارزش هر سهم تا حدود ۸ دلار هم پایین آمد. با این حال یاهو همراه با ای‏بی (ebay) و آمازون سه شرکتی بودند که توانستند در بحران دات‌کام‏ها باقی بمانند و بحران را پشت‌سر بگذارند.

قطعا شما هم در توسعه و بقای یاهو نقش مهمی داشته‏اید.

البته من هم نقش ویژه‏ای داشتم. همانطور که در ابتدا اشاره کردم، بعد از اینکه من وارد یاهو شدم این شرکت از اینکه صرفا یک دایرکتوری باشد به پورتال تبدیل شد. در سال‏های اولیه اینترنت به نوعی درگاه ورودی به وب برای همه کاربران بود و روی این پورتال انواع خدمات و سرویس‌های عمومی مورد نیاز ارائه شد. سرویس جست‏وجو هم می‏دادیم که البته مدتی هم از سرچ گوگل استفاده کردیم.

هیچ‏وقت به فکر همکاری با گوگل نیفتادید؟

من در آوریل ۲۰۰۱ لری و سرگی، بنیان‏گذاران گوگل را به مدیران یاهو معرفی کردم تا ایده خرید گوگل را که در شروع کار بود پیگیری کنیم. لری و سرگی مبلغ ۲ میلیارد دلار برای فروش گوگل پیشنهاد کردند ولی یاهو روی مبلغ یک میلیارد ایستاد و مدتی به عنوان نماینده دو طرف، من و امید کردستانی مذاکره کردیم که در نهایت توافق حاصل نشد.

در چه سالی و چرا بازنشست شدید؟

حدود سال ۲۰۰۷ بود که به فکر بازنشستگی افتادم. من فلسفه‏ای دارم و معتقدم رهبران هر موج جدید از تکنولوژی با رهبران موج قبلی آن متفاوت خواهند بود. به هرصورت نظرم این بود که باید کنار بروم. هرچند در دوره ۱۰ ساله‏ای که در یاهو بودم بخش مهندسی کارآمدی ایجاد کردم. وقتی من به یاهو پیوستم فقط ۶ مهندس در آنجا مشغول به‌کار بودند و وقتی بیرون آمدم ۶هزار مهندس داشتیم. علاوه‌بر این یاهو اولین وب‏سایتی بود که صدها میلیون بازدید‏کننده داشت و هیچ‏وقت از کار نیفتاد.

در سال ۲۰۰۷ یاهو حدود ۷۰۰میلیون بازدیدکننده داشت. وقتی تصمیم به بازنشستگی گرفتم در وبلاگ یاهو بیانیه‏ای منتشر کردم و نوشتم: «بعداز ۲۶ سال حضور فعال در این دوره‏ای که تکنولوژی شتاب روزافزونی داشت من فکر می‏کنم وقت کناره‏گیری است. وقتی به استارت‏آپ‏های جمع و جوری مثل اوراکل و یاهو می‏پیوستم هیچ فکر نمی‌کردم چه اتفاقاتی در پیش هستند. به دوره ده، یازده‏ساله اخیر در یاهو هم که نگاه می‏کنم توسعه و پیشرفت آن برایم شگفت‏انگیز است. یاهو نقش عمده‏ای در توسعه اینترنت به جایی که امروز رسیده ایفا کرده است و من بسیار مفتخرم که عضوی از تیم خبره کارآمد یاهو بوده‏ام.»

بعد از بازنشستگی چه کردید؟

دو سال ابتدایی را به گشت و گذار در دنیا و در کنار خانواده بودن گذراندم. ولی بعد از آن نهادی برای سرمایه‏گذاری در هسته اولیه شرکت‌های نوپا راه انداختم که تا به حال روی بیش از ۱۵ شرکت سرمایه‏گذاری کرده‏ایم ولی بیش از آن به مشاوره برای تکنولوژیست‏های بااستعداد می‏پردازم؛ از مشاوره برای طراحی و معماری فنی یک سیستم تا تدوین استراتژی بازار یا جلب سرمایه. همچنین به استارت‏آپ‏هایی که می‏خواهند در شرکت‌های بزرگ ادغام شوند کمک می‏کنم. در هیات امنای Nueva School هم هستم که می‌خواهند مدرسه جدیدی برای قرن بیست و یکم بنا

کنند.

آینده تکنولوژی را در چه می‏بینید؟

خیلی چیزها به‏طور موازی در حال جلو رفتن هستند. من یکی از حوزه‏های بسیار فعال را سلامت و پزشکی می‏بینم؛ از نوسازی سیستم‏های بیمارستانی گرفته تا سیستم‏های تشخیص و پیشگیری از بیماری‌ها و ساختن داروهای جدید بر اساس نیازهای شخصی و همه بر اساس تکنولوژی‏های

جدید.

موبایل‏ها قطعا در همه سیستم‏ها خیلی بیشتر از قبل استفاده می‏شوند، جمع‏آوری دیتا از موقعیت‏های محلی به‌طور زنده و دسترسی داده‏ها به‌طور زنده و در حال به‌وجود‏آمدن، به سیستم‏های تصمیم‏گیری بهینه و جدیدی نیاز دارند که به پردازش داده‏های بزرگ انجامیده است.

یک سوال دیگر این است که محل‌های کار چه تغییراتی خواهند کرد؟ آیا لزوما باید در محل کار حاضر شویم؟ و بالاخره اینترنت اشیا محیط را بیش از پیش هوشمند می‏کند و با سیستم‏هایی مواجه خواهیم بود که برخلاف سیستم‏های استاتیک فعلی به‌طور دینامیک عمل می‏کنند. به‌طور کلی قطعا موج‏های جدید تکنولوژی در راه خواهد بود؛ موج‏هایی که می‏آیند و همراه خود خیلی چیز‏ها را دگرگون می‏کنند.