رشد بی‌سابقه ارزش استارت‌آپ‌های تکنولوژی

ندا لهردی: این روزها بسیاری از بازماندگان شکست‌های مالی مربوط به بحران حباب دات کام معتقدند که نشانه‌هایی مشابه با شرایط آن روزها را می‌بینند و به نظر می‌رسد یک حباب تکنولوژی جدید در حال شکل‌گیری است. با این حال اما بعضی از کارشناسان معتقدند که وقتی این حباب منفجر شود، آسیب و پیامدهای کمتری نسبت به حباب

دات کام سال ۲۰۰۰ خواهد داشت. حالا بانکداران و وکلا در سانفرانسیسکو درآمدهای قابل‌توجهی به‌دست می‌آورند که همه آن در نتیجه فعالیت‌های شرکت‌های تکنولوژی است که در این منطقه متمرکز شده‌اند. در سال ۲۰۱۳ حدود یک پنجم فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های برتر آمریکا به شرکت‌های تکنولوژی پیوسته و در آنها استخدام شده‌اند که این میزان تقریبا دو برابر چیزی است که سرمایه‌گذاران تحصیلکرده این صنعت، در توافقاتشان با بانک‌های سرمایه‌گذار در نظر گرفته‌اند. «ژانت یلن» رئیس بانک فدرال آمریکا اخیرا درباره افزایش بیش از حد ارزش مالی شرکت‌های فعال در زمینه سرگرمی‌های اجتماعی اخطار داده است، در حالی که این شرکت‌ها چنین موضوعی را رد می‌کنند. جالب اینکه رئیس سابق فدرال رزرو آمریکا یعنی «آلن گرینسپن» هم چنین اخطارهایی را در سال ۱۹۹۹ - یعنی در زمان تشکیل حباب دات کام- داده بود.

حالا یک بار دیگر اداره امور شرکت‌های بزرگ به دست افرادی نه‌چندان بزرگ، شناخته شده و کارآزموده افتاده است. قیمت سهام علی بابا، یک شرکت اینترنتی بزرگ چینی که در ماه سپتامبر به بورس نیویورک راه پیدا کرد، تا ۵۸ درصد افزایش پیدا کرده است. مدیران شرکت‌های نوظهور یا استارت‌آپ‌هایی مانند Uber که یک سرویس هوشمند برای کرایه تاکسی است، حسابی به خودشان مغرور شده‌اند.

با این همه اما بررسی معیارهای مالی حباب دات کام نشان می‌دهد که هنوز هیچ حبابی ایجاد نشده است. شاخص NASDAQ که بیشتر سهام شرکت‌های تکنولوژی را شامل می‌شود، ارزشی تا ۲۳ برابر آنچه انتظار می‌رفت پیدا کرده است که این میزان بیش از ۱۰۰ برابر ارزش آن در سال ۲۰۰۰ است. در آن سال مجله سرمایه‌گذاری Barron تحلیلی را منتشر کرد که نشان می‌داد نقدینگی ۵۱ شرکت تکنولوژی در طول آن سال به پایان خواهد رسید. در روز ششم ماه دسامبر سال جاری میلادی مجله Barron این تحلیل را تکرار کرد و به این نتیجه رسید که تنها پنج شرکت تکنولوژی این سال را با شرایط مالی بی‌ثبات و شکننده به پایان می‌رسانند. در مقابل بی‌ثباتی مالی امروزی به دو صورت تا حدودی پنهان مانده است؛ یکی در شرکت‌های بزرگی مانند آمازون و گوگل که مبالغ قابل توجهی را برای انبارها، دفاتر، افراد، ماشین‌آلات و خرید شرکت‌های دیگر هزینه می‌کنند و دیگری از طریق هزینه‌هایی است که در بازارهای خصوصی رو به رشدی که گروه‌های سرمایه‌گذاری و دیگر تاجران علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در شرکت‌های تکنولوژی نوظهور، صرف می‌کنند.

سرمایه‌های هنگفت معمولا توسط شرکت‌های تکنولوژی بزرگ صرف می‌شوند. فیس بوک در این زمینه نمونه خوبی است که در ماه اکتبر گذشته پیش‌بینی کرده است هزینه‌های عملیاتی‌اش در سال ۲۰۱۵ بین ۵۵ تا ۷۵ درصد افزایش پیدا کند که این میزان بسیار بیشتر از پیش‌بینی رشد فروش این شرکت است. بهتر است سرمایه‌گذاری‌های کم سود انجام شده توسط کارآفرینان نه چندان بزرگ را فراموش کنید؛ نمادهای سیلیکون ولی حالا در میان بزرگ‌ترین و سست‌ترین سرمایه‌گذاران جهان هستند. اپل، آمازون، فیس بوک، گوگل و توییتر روی هم رفته

۶۶ میلیارد دلار در دوازده ماه گذشته در زمینه‌های مختلف هزینه‌های مربوط به سرمایه، بخش‌های تحقیق و توسعه، درآمدهای ثابت به‌دست آمده از طریق اجاره حق اختراعات و نقدینگی‌های صرف شده برای خریدهای مختلف سرمایه‌گذاری کرده‌اند. این میزان تا هشت برابر بیشتر از میزان سرمایه‌گذاری آنها در سال ۲۰۰۹ است و دو برابر میزانی است که توسط سرمایه‌گذاران مخاطره‌ای در آن صرف و سرمایه‌گذاری شده است. اگر اپل را از این موضوع کنار بگذاریم، به این نتیجه می‌رسیم که سرمایه‌گذاری‌های این شرکت‌های بزرگ اغلب نقدینگی تولید شده توسط آنها را می‌بلعد و از بین می‌برد. این پنج شرکت تکنولوژی در کنار هم حالا بیشتر از یک شرکت مستقل در جهان سرمایه‌گذاری می‌کنند (بیشتر از یک شرکت فعال در صنعت انرژی مانند Gazprom، PetroChina و Exxon که هر کدام حدود ۴۰ تا ۵۰ میلیارد دلار در سال سرمایه‌گذاری می‌کنند). این پنج شرکت با هم ۶۰ میلیارد دلار اموال و تجهیزات دارند که تقریبا به اندازه اموال شرکت بزرگ General Electric است. آنها تنها حدود ۳۰۰ هزار نفر کارمند را استخدام کرده‌اند. گوگل می‌گوید به این نتیجه رسیده است که ادامه روند سرمایه‌گذاری نسبت به منحنی رشد اولویت دارد. شرکت‌های بزرگ همچنین تصمیمات ریسکی می‌گیرند تا محصولات جدیدی را به بازار عرضه کنند تا از این طریق بتوانند خودشان را در برابر تغییرات تکنولوژیکی حفظ و مصون کنند. آمازون اخیرا در حوزه محتوا سرمایه‌گذاری می‌کند و در همین راستا شرکت Twitch را که در زمینه پخش آنلاین ویدئو فعالیت می‌کند، خریده است. گوگل این روزها سرمایه‌اش را در زمینه خودروهای بدون سرنشین، روبات‌ها و ترموستات‌های خانگی صرف می‌کند. فیس‌بوک شرکت Oculus VR را که سازنده هدست‌های واقعیت مجازی است، خریده و مارک زوکربرگ مدیر فیس بوک در این مورد گفته است که منتظر بازگشت زود هنگام این سرمایه صرف شده برای خرید چنین شرکت‌هایی نیست: «هنوز باید چند سال برای بازگشت چنین سرمایه‌هایی صبر کنیم». حالا این سوال مطرح می‌شود که چطور احتمالات مربوط به موفقیت این سرمایه‌گذاری‌ها معقول به نظر می‌رسد. شرکت اپل همچنان به طرز قابل توجهی سودده است.دیگر شرکت‌ها در این زمینه سوابقی تکه تکه و موردی دارند. گوگل بعد از واگذاری سهام کارکنانش شاهد بازگشت سرمایه‌اش به نصف مبلغ اولیه بود. آمازون هرگز نقدینگی چندان زیادی تولید نکرده است. به این ترتیب نشانه‌های پیش‌بینی برای بلند مدت چندان خوب و امیدوار کننده نیستند.

بعضی شرکت‌ها حالا یاد گرفته‌اند که چطور چارچوب‌ها و استانداردهایی را برای صرف یک شبه هزینه و سرمایه‌هایشان ایجاد کنند. حتی نسل قدیمی شرکت‌های بزرگ مانند نوکیا، مایکروسافت و یاهو هم وقتی خریدهای بزرگی را انجام می‌دادند، معمولا روزهای سختی را می‌گذراندند. هنوز هم منابع بازدارنده‌ای در این شرکت‌های بزرگ وجود دارند که توسط رهبران قدرتمند آنها مدیریت می‌شوند تا بتوانند برای سرمایه‌گذاری‌های آینده برنامه‌ریزی بهتری کنند. با این اوصاف پیش‌بینی می‌شود، دوره دوم ایجاد حباب‌های مالی در صنعت تکنولوژی مربوط به بازارهای خصوصی بشود. رشد شرکت‌های نوظهور و استارت‌آپ‌های تکنولوژی می‌تواند عامل موثر و مهمی در این زمینه باشد.

استارت‌آپ Uber شاید یکی از این نمونه‌ها باشد که حالا با سابقه فعالیت پنج ساله، ارزشی برابر ۴۰ میلیارد دلار دارد. یک شرکت نرم افزاری به نام Slack که سال گذشته میلادی تاسیس شده بوده، در ماه اکتبر به ارزشی برابر ۱/۱ میلیارد دلار رسید. حالا بر اساس آمار منتشر شده از سوی موسسه تحقیقات سرمایه‌گذاری VentureSource، در حال حاضر ۴۸ شرکت آمریکایی وجود دارند که سرمایه‌گذاری‌های مخاطره‌آمیز راه‌اندازی شده‌اند و ارزشی برابر یک میلیارد دلار یا بیشتر دارند، در حالی که این تعداد در زمان حباب دات کام حداکثر به ۱۰ شرکت می‌رسید. با این اوصاف به نظر می‌رسد که سال ۲۰۱۴ برای سرمایه‌گذاران بزرگ‌ترین سال از سال ۲۰۰۰ بوده است.

منبع: اکونومیست