بی‌اعتمادی متقابل
مریم عسگری - فعالان صنف کامپیوتر در یکسال اخیر با مشکلات داخلی و خارجی بی‌شماری مواجه بوده‌اند که عرصه را بردو گروه شرکتی و فروشگاهی و همچنین تولیدکنندگان این صنف تنگ کرده و موجبات اعتراض آنها را فراهم آورده است. از مشکلات وارداتی و... که بگذریم ،برخی با وجود اعتقاد به پرداخت مالیات که حق مسلم دولت است،نسبت به برخی از روش‌ها و شیوه‌های مالیاتی که بیشتر مسیرهای محاسباتی و پرداختی و... را شامل می‌شود انتقاداتی دارند. گروهی نیز معتقدند عدالت مالیاتی آنچنان که باید و شاید در حق آنها رعایت نشده و سیستم مالیاتی کشور نیازمند بازنگری در برخی از بخش‌ها است.

برخی نیز به موضوع معافیت‌های مالیاتی که قانونا از آن برخوردارند و از جانب سازمان امور مالیاتی قابل پذیرش نیست، گله می‌کنند. در رابطه با این موضوع با حسین وکیلی، معاون مالیات‌های مستقیم سازمان امور مالیاتی به گفت‌وگو نشستیم. اگر به این موضوع علاقه‌مندید این گفت‌وگو را بخوانید:
بهتر است بحث را با موضوعی آغاز کنیم که فعالان صنفی در حوزه کامپیوتر (فروشگاهی، شرکتی و تولیدکننده) بیشترین انتقاد را نسبت به آن انتقاد دارند. موضوع محاسبه و تعیین میزان مالیات پرداختی که معمولا در مورد بدنه فروشگاهی به صورت علی‌الراس و در مورد شرکتی‌ها با بررسی دفاتر توسط ممیزین مالیاتی تعیین می‌شود. به نظر شما این شیوه محاسبه استاندارد است یا شما ناچار به اعمال چنین روشی هستید؟
مودیان مالیاتی در حوزه کامپیوتر طیف گسترده‌ای را شامل می‌شوند که در یک تقسیم‌بندی بزرگ و کلی به دو گروه اشخاص حقیقی و حقوقی تقسیم می‌شوند. بر اساس این تقسیم‌بندی اشخاص حقوقی مکلف به ارائه دفتر کل و روزنامه، اظهار نامه و اسناد و مدارک به سازمان امور مالیاتی برای محاسبه سود خالص و میزان مالیات هستند و اشخاص حقیقی نیز برخی مکلف به ارائه روزنامه‌کل و برخی مکلف به ارائه دفتر درآمد و هزینه هستند.‌ در کل در حوزه IT، اگر مودیان مالیاتی از رده شرکتی‌ها (چه واردکننده و چه تولید‌کننده) باشند مکلف به ارائه دفاتر قانونی (دفتر روزنامه و کل) به ممیزین مالیاتی سازمان امور مالیاتی هستند. همچنین اگر مودیان شخص حقیقی (بازرگان) باشند یا اگر در زمینه خدمات مشاوره‌ای در حوزه انفورماتیک فعال هستند طبق قانون مکلف به ارائه دفتر روزنامه یا درآمد و هزینه حسب مورد به ممیزین مالیاتی سازمان هستند. این شیوه‌ای است که بر اساس قانون باید سازمان امور مالیاتی بر اساس آن اقدام کند.‌ ولی گاه پیش می‌آید که مودیان مالیاتی اظهارنامه یا ترازنامه‌ و صورت سود و زیان یا دفاتر را به سازمان ارائه نمی‌دهند که در این‌صورت سازمان خود وارد عمل شده و اقدام به جمع‌آوری اطلاعات مالی افراد حقیقی و حقوقی نموده و مالیات متعلقه را تعیین می‌کند.
جمع‌آوری اطلاعات به شیوه محاسباتی علی‌الراس ؟
در مورد فروشگاه‌ها ما با توجه به نوع فعالیت به دنبال قرائن گوناگونی رفته و به این طریق درآمد و سود خالص را به دست می‌آوریم.
ممکن است توضیح دهید در مورد صنف آی تی این شیوه محاسباتی سود خالص چیست؟ آیا همان شیوه مشاهده مستقیم و بررسی‌های کوتاه‌مدت ماموران سازمان از فروشگاه‌ها است؟
خیر. در حوزه کامپیوتر ما با روش‌های گوناگونی می‌توانیم سود خالص را تعیین‌کنیم. مثلا می‌توانیم لیست واردات یا صادرات شرکتی که از ارائه دفاتر قانونی به سازمان امور مالیاتی خودداری کرده را از طریق گمرک استعلام کرده و بر اساس این مستندات و لحاظ کردن برخی از موضوعات میزان فروش و سود و... را محاسبه ‌کنیم. پس از این اقدام به فروشگاه یا شرکت مراجعه می‌کنیم و اقدام به تکمیل اطلاعات دریافتی می‌کنیم.
در کل ما چندین راه و روش برای تعیین درآمد مودیان داریم که یکی از این روش‌ها بازدید است.
یکی از انتقاداتی که به سازمان وارد است این است که شرکت‌های فعال در حوزه آی تی اعلام کرده‌اند سازمان اعتمادی به اظهارنامه‌های ارائه شده از سوی مودیان ندارد و دفاتر باید توسط ممیزین مالیاتی سازمان مورد بررسی قرار گیرند.چرا سازمان آنقدر به مودیان‌مالیاتی خود بی اعتماد است؟
به عنوان مثال، بر اساس قانون هیات مدیره شرکت‌ها از بین سهامداران شرکت و مدیر شرکت توسط هیات‌مدیره تعیین می‌شود. ولی طبق همان قانون این شرکت‌ها مکلف هستند که بازرس داشته باشند. آیا تعیین بازرس به معنای این است که به عملکرد هیات مدیره یا مدیر‌عامل شکی وجود دارد؟اگر بازرس به گزارش‌های هیات‌مدیره ایرادی بگیرد، به معنای این است که هیات‌مدیره را قبول ندارد؟ در مورد سازمان امور مالیاتی هم همینطور است.
این سازمان به عنوان امانت‌دار مردم، مکلف است نسبت به اظهارنامه‌هایی که به دستش می‌رسد نظارت و بررسی دقیقی داشته باشد و نباید‌ این انجام وظیفه به عدم اعتماد تعبیر شود.
اگر در محاسبه مالیات اشتباهی از جانب شما صورت گیرد، آیا امکان بازیابی یا بررسی مجدد اطلاعات وجود دارد؟
بله. ما در قانون امور مالیاتی تا دلتان بخواهد مراحل ثبت اعتراض و بررسی شکایات داریم. هیات بدوی، هیات تجدید نظر، شورای عالی مالیاتی،هیات ۲۵۷، هیات ۲۱۶، هیات ۲۴۳، هیات ۲۵۱ مکرر و... از مراحل دادرسی مالیاتی هستند. تمام این هیات‌ها دارای سه عضو هستند که در تمام این هیات‌ها یکی از اعضا می‌تواند نماینده صنفی مودی باشد. می‌تواند این عضو از اتحادیه باشد یا.... یکی از اعضا نیز قاضی دادگستری و دیگری از جانب سازمان امور مالیاتی هستند. رای این هیات نیز با رای اکثریت مناط اعتبار است. در کل پروسه دادرسی مالیاتی در کشور ما بسیار گسترده و عادلانه است.
گویا سازمان امور مالیاتی در قبول برخی از هزینه‌های شرکتی یا فروشگاهی برای تعیین سود خالص بسیار سخت‌گیر است و بسیاری از فاکتورهای هزینه را تایید نکرده و به این ترتیب سود اعلام شده برای صنف به واقع سودی خالص نیست. در این مورد توضیح دهید.
در مواد ۱۴۷ و ۱۴۸ قانون مالیات‌های مستقیم بیان شده است که تمام هزینه‌های مشروع و قانونی شرکت‌ها و فروشگاه‌ها مورد تایید سازمان قرار می‌گیرد، اما این هزینه ها باید مستند به سند باشد و...
در مورد معافیت‌های مالیاتی هم توضیح می‌دهید؟ تولیدکنندگان داخلی نرم‌افزار می‌گویند با وجودی که معافیت مالیات حق آنها است اما آنها از این حق محروم هستند، در این مورد توضیح دهید.
به طور کلی تمام تولیدکنندگان در صورتی که خارج از شعاع ۱۲۰ کیلومتری تهران،۵۰ کیلومتری اصفهان و ۳۰ کیلومتری سایر مراکز استان‌ها قرار داشته باشند، معاف از مالیات هستند؛ اما قرار بر این شد تا برای بخش آی تی و فناوری اطلاعات این حریم گذاری رعایت نشود که البته یک مدت این استثنا در مورد بخش فناوری اطلاعات در نظر گرفته شد و پس از چند سال در کل این استثناحذف شد.
اما دولت بر اعمال این استثنا در مورد صنف آی تی و فناوری اطلاعات مصوبه‌ای صادر و اعلام کرد این استثنا در مورد حوزه فناوری اطلاعات باید اعمال شود. مصوبه مذکور ابهامی داشت که با معاونت حقوقی ریاست جمهوری مکاتبه شده است. به نظر می‌رسد مصوبه ایراد قانونی دارد و قرار بر این شده است تا مصوبه مورد بررسی مجدد قرار گیرد و دستورالعمل به سازمان اعلام شود. اما در کل باید بگوییم که در حال حاضر تمام شرکت‌های دارای پروانه بهره‌برداری که در خارج از شعاع ۱۲۰ کیلومتری تهران ۵۰ کیلومتری اصفهان و ۳۰ کیلومتری سایر مراکز استان‌ها واقع شده‌اند از معافیت مالیاتی برخوردارند.
بسیاری از فعالان صنف آی تی معتقدند سود خالص در نظر گرفته شده برای این صنف (۲۵ درصد) کمی بالا است و فشار مالیاتی روی این صنف بیش از سایر صنوفی است که سود بیشتری از محل درآمد خود دارند. این گفته آنها به معنی عدم اعمال عادلانه قوانین مالیاتی است. در این مورد چه نظری دارید؟
نرخ مذکور نسبت به سود مشمول مالیات اعمال می‌شود، ولی نرخ‌های محاسبه سود بر مبنای فروش برای هر فعالیت جداگانه است. محاسبه سود یک تولید کننده پوشاک و فعال حوزه آی تی با هم متفاوت است. ما مالیات را روی سود می‌بندیم. یک فعال بخش فناوری اطلاعات ممکن است برای کسب سودی به اندازه یک فعال صنف پوشاک سه برابر فروش بیشتر داشته باشد.در اینجا حاشیه سود فعال آی تی و پوشاک با هم متفاوت می‌شود.
ما در موارد علی الراس که از نرخ سود صنعت استفاده می‌کنیم برای تعیین سود متوجه می‌شویم که سود پوشاک و فناوری اطلاعات با هم بسیار متفاوت است. در اینجا حاشیه سود لحاظ می‌شود. به این ترتیب برای محاسبه سود ضرایب متفاوت داریم، ولی در محاسبه مالیات نرخ آن برای رعایت عدالت برای همگان مساوی است.