نرم‌افزارهای کمک آموزشی
اهرم یادگیری دانش‌آموزان
امروزه در نحوه فراگیری دروس مختلف دانش‌آموزان تحولات زیادی به وجود آمده است، به طوری که آنها در پی آنند تا برای یادگیری سریع‌تر و بهتر مطالب درسی و آموزشی و حفظ اطلاعات به دست آمده روش‌های جدید و کارآمدتری را برگزینند.
مینا صباغی
امروزه در نحوه فراگیری دروس مختلف دانش‌آموزان تحولات زیادی به وجود آمده است، به طوری که آنها در پی آنند تا برای یادگیری سریع‌تر و بهتر مطالب درسی و آموزشی و حفظ اطلاعات به دست آمده روش‌های جدید و کارآمدتری را برگزینند. البته عده‌ای بر این باورند که این تحول بنیادی در چگونگی یادگیری دانش‌آموزان به مدد وجود رسانه‌های آموزشی شکل گرفت که باعث شد دانش‌آموزان به جای استفاده صرف از طریق معلمان و کتب درسی به برخی نرم‌افزارهای آموزشی (CD کمک آموزشی) روی آورند.
شاید بی‌مورد نباشد که بگوییم دیگر این روزها با وجود سی‌دی‌های چندرسانهای آموزشی کمتر کسی برای یادگیری علوم و دروس مختلف برای کلاس‌های آموزشی هزینه می‌کنند.
طی سال‌ها اخیر CDهای چند رسانه‌ای آموزشی مختلفی به بازار راه یافته‌اند. از دوره ابتدایی گرفته تا سطح دانشگاه که با عنوان نرم‌افزارهای کمک درسی در بین دانش‌آموزان و دانشگاهیان مرسوم هستند.
هر چند CDهای آموزشی جایگزین کلاس‌های آموزشی نمی‌شوند، ولی مکمل آن به شمار می‌آیند.
تفاوت CDهای آموزشی با کلاس‌های آموزشی در این است که برای کلاس‌های آموزشی باید هزینه بیشتری کرد، ضمن این که قسمتی از وقت و زمان را نیز باید به حضور در کلاس‌ها اختصاص داد.
شاید در کلاس‌های آموزشی هر درس یکبار بیشتر فرصت ارائه نداشته باشد اما با کمک نرم‌افزارهای کمک درسی هر چند بار که دانش‌آموز مایل باشد، می‌تواند دروس را مرور کند.
پس با خرید یک دوره سی‌دی آموزشی در هر رشته تخصصی درسی علاوه بر این که نسبت به کلاس‌های آموزشی صرفه‌جویی می‌شود، می‌توان هر زمانی را برای استفاده به آن اختصاص داد.
رعایت استاندارد الزامی است
جواد اتفاق، عضو هیات‌مدیره موسسه ناشران الکترونیک با بیان این که نرم‌افزارهای آموزشی و کمک درسی طی سال‌های اخیر به صورت گسترده افزایش یافته‌اند، می‌گوید: استفاده از این نوع وسایل کمک آموزشی قدمی است رو به جلو البته به شرط این که این نوع مجموعه‌ها براساس یک آموزش استاندارد طراحی شده باشند.
ضمن این که محتوای درسی که عرضه می‌شوند توسط کارشناسان خبره تهیه و آماده شوند.
همچنین این نوع نرم‌افزارهای آموزشی براساس یک برنامه مناسب تعاملی نوشته می‌شوند تا افرادی که در پی یادگیری دروس از این طریق هستند، بتوانند به راحتی و آسانی به مفاهیم و مضامین لازم دست یابند.
وی همچنین رعایت استاندارد در تولید نرم‌افزارهای آموزشی را لازم اعلام می‌کند و می‌گوید: در حال حاضر نرم‌افزارهای آموزشی متعددی از استاندارد گرفته تا غیراستاندارد در دسترس همه وجود دارد به طوری که برخی افراد به صرف اینکه نرم‌افزار آموزشی ارائه دهند، بدون رعایت اصول اولیه و استاندارد به تهیه و پخش این نوع محصولات می‌پردازند که البته نظارتی هم بر روی آنها صورت نمی‌گیرد.
اتفاق همچنین با اشاره به میزان تعامل و درجه برقراری ارتباط بین نرم‌افزارهای آموزشی و دانش‌آموزان می‌گوید: «نرم‌افزارهای آموزشی که به صورت تک رسانه‌ای یعنی به شکل صوتی، تصویری و یا متنی ارائه می‌شوند نسبت به نرم‌افزارهای چندرسانهای آموزشی از چندان قدرتی در القای مفاهیم به دانش‌آموزان برخوردار نیستند. در جایی که متن، صوت و تصویر در کنار هم جای می‌گیرند، جذابیت و درک محتوای درسی بیشتر می‌شود.»
چندرسانه‌ای‌های تاثیرگذار
یک سی‌دی آموزشی باید چه خصوصیاتی داشته باشد تا بتواند کارایی لازم را فراهم کند. نرم‌افزارهای آموزشی معمولا به چند گروه تقسیم می‌شوند. یک سری از این نرم‌افزارها به صورت فیلم‌های آموزشی فشرده هستند و بعضی‌ها نیز به شکل صوتی و متن ارائه می‌شود، اما گروه دیگر به شکل آموزش شبیه‌سازی شده عرضه می‌شوند. هر یک از این روش‌ها از یک سطح یادگیری پیروی می‌کنند، اما در آموزش شبیه‌سازی مطالب بهتر القا می‌شود. ویژگی دیگری که یک دوره نرم‌افزار آموزشی کمک درسی باید داشته باشد، پوشش دادن کلیه سطوح از مبتدی تا پیشرفته است.
همچنین انتخاب نرم‌افزار آموزشی مطمئن و استاندارد از دیگر نکاتی است که در هنگام تهیه باید دقت شود.
«امیرحسن سلام‌زاده»، سرپرست واحد تولیدات رایانه‌ای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در زمینه تاثیر CDهای آموزشی در میزان یادگیری افراد می‌گوید: نرم‌افزارهای آموزشی که ما تهیه می‌کنیم، بیشتر برای کودکان است که به مباحث بازی و سرگرمی در این نوع CDها زیاد پرداخته شده، آخرین مطالعات نشان داده که در نرم‌افزارهای آموزشی که در آن سهم سرگرمی و بازی بیشتر باشد یادگیری بیشتری صورت می‌گیرد. به گفته وی، در انواع نرم‌افزارهای آموزشی که برای کودکان تهیه می‌شود ۶۵درصد یادگیری از طریق بازی (غیرمستقیم) و ۳۵درصد آن به روش درس و مفاهیم درسی (مستقیم) است.
وی با تاکید می‌گوید: نرم‌افزارهای آموزشی چندرسانهای (مولتی‌مدیا) براساس جذابیت بصری و صوتی که ارائه می‌کنند، در میزان یادگیری افراد به خصوص کودکان سهم بالایی را دارا هستند، چرا که از این طریق ایجاد خلاقیت در آنها تحریک می‌شود. سلام‌زاده همچنین با اشاره به رعایت استاندارد در این نوع نرم‌افزارها می‌گوید: بیشتر نرم‌افزارهای آموزشی و کمک‌درسی براساس یک استاندارد طراحی می‌شوند، به طوری که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به حذف مفاهیم وحشت و خشونت و به‌کارگیری رنگ‌های مختلف در آموزش تاکید دارد.
نرم‌افزارهای کمک‌درسی مکمل دروس مدارس
نرم‌افزارهای آموزشی را از آن جهت که در روند یادگیری دانش‌آموزان مورد استفاده قرار می‌گیرند و چه نقشی در این زمینه ایفا می‌کنند، باید مورد توجه قرار داد. چنانچه این نرم‌افزارهای آموزشی درست انتخاب شوند، مفاهیم را به شکلی که علاقه و انگیزش ایجاد می‌کنند، ارائه می‌دهند.
این نرم‌افزارهای کمک‌درسی از هر نوع که باشند از قبیل فیلم متحرک، نوارهای صوتی، نمایش و.. در افزایش علاقه دانش‌آموزان به یادگیری نقش مهمی دارند.
در حال حاضر شرکت‌های متعددی در زمینه ارائه نرم‌افزارهای آموزشی کمک‌درسی فعالیت می‌کنند. لوح و قلم، اینیاک، دبیر، فراست و... از جمله این مراکز به شمار می‌آیند. به گفته مسوول یکی از این شرکت‌ها، بیشتر مردم یعنی حدود ۶۰درصد افراد ترجیح می‌دهند در یادگیری برخی دروس مثل زبان‌های مختلف به صورت خودآموز و به کمک CD آموزشی کار کنند، البته این موضوع در بیشتر کشورهای پیشرفته نیز در حال افزایش است و با استقبال بالایی روبه‌رو است.
به اعتقاد وی، تاثیر نرم‌افزارهای آموزشی صوتی و تصویری نسبت به نوع تک‌رسانه‌ای آن بیشتر است.
همچنین به گفته مسوول یکی دیگر از این شرکت‌ها که در زمینه تهیه انواع CDهای کمک‌درسی از ابتدایی تا دبیرستان فعالیت می‌کند، می‌گوید: امروزه استفاده از CDهای کمک درسی جزئی از برنامه‌های اساسی و ضروری دانش‌آموزان به شمار می‌آید به طوری که می‌توان گفت این نوع نرم‌افزارها حکم یک مکمل را در یادگیری دروس دارند.
وی با بیان اینکه مراکز متعددی در این زمینه فعالیت می‌کنند، ادامه می‌دهد: بیشتر مراکز معتبر ارائه دهنده CDهای آموزشی کمک درسی از وزارت آموزش و پرورش مجوز فعالیت می‌گیرند و براساس استانداردهای آنها کار می‌کنند.
کتابفروشیها محل عرضه CDهای آموزشی
یکی از کارشناسان فروش مرکز نرم‌افزارهای آموزشی لوح و قلم عمده فعالیت این شرکت را تهیه نرم‌افزارهای آموزشی از مقطع ابتدایی تا پیش‌دانشگاهی اعلام می‌کند و معتقد است استقبال از این CDهای آموزشی در مقطع راهنمایی و دبیرستان بیشتر است.
انواع CDهای آموزشی که به صورت نرم‌افزار ارائه می‌شوند هر یک از دروس را به صورت تخصصی و در تعداد ۳ تا ۷ CD ارائه می‌کنند.
انواع CD کمک آموزشی درس‌های عربی، انگلیسی، ریاضی، جغرافیا و تاریخ در سه دوره اول، دوم و سوم راهنمایی با قیمت ۲هزار و ۷۰۰ تا ۶هزار و ۳۰۰تومان به فروش می‌رسند. به طور مثال انواع CD آموزشی ریاضی با مبلغ ۶هزار و ۳۰۰ تومان و زبان انگلیسی، تاریخ و جغرافیا با قیمت ۲هزار و ۷۰۰تومان عرضه می‌شوند.
این در حالی است که در مقطع دبیرستان برای هر یک از درس‌های عربی، زبان یک، شیمی یک، ریاضی یک و علوم زیستی و بهداشت به ترتیب مبلغی حدود ۲هزار و ۷۰۰، ۴هزار و ۵۰۰، ۴هزار و ۵۰۰ و ۲هزار و ۷۰۰ تومان در نظر گرفته شده است.
طبق اعلام این مرکز هر چه تعداد مقاطع تحصیلی بالاتر رود، قیمت CDهای آموزشی نیز به نسبت افزایش خواهد یافت. به طور مثال قیمت CDهای آموزشی مقطع پیش دانشگاهی در دروس زبان ۱ و ۲، فیزیک ۱ و ۲ و ریاضیات گسسته و به ترتیب حدود ۴هزار و ۵۰۰، ۶هزار و ۳۰۰ و ۶هزار و ۳۰۰ است.
به طور معمول انواع CDهای آموزشی را در کتابفروشی و CDفروشی‌های سطح شهر به خصوص کتابخانه‌های خیابان انقلاب می‌توان یافت و مراکز فروش انواع تجهیزات کامپیوتری در زمینه فروش این محصولات چندان فعالیتی نمی‌کنند. همچنین طبق اعلام «مومن»، سرپرست برنامه‌نویسی مرکز آموشی اینیاک تمام CDهای آموزشی کمک درسی این مرکز به صورت تک CD است که با مبلغ ۳هزار و ۵۰۰تومان به فروش می‌رسند. به گفته وی CDهای کمک آموزشی درسی در مراکزی چون CD فروشی‌ها و کتابفروشیها به راحتی یافت می‌شوند و هیچ نوع اختلاف قیمتی بین انواع CD آموزشی این موسسه وجود ندارد و همه دروس مقاطع تحصیلی مختلف دارای CDهای جداگانه هستند.
نتیجه
به نظر می‌رسد نرم‌افزارهای آموزشی سهم بالایی را در یادگیری دروس برای دانش‌آموزان ایفا می‌کنند.
هر چه محتویات آموزشی و ابزار ارسال اطلاعات با نوع و نحوه یادگیری افراد شبیه‌تر و یکسان‌تر باشد، قدرت یادگیری افراد بالاتر می‌رود.
مطالعات نشان داده است که وقتی نرم‌افزارهای کمک آموزشی به نحو شایسته مورد استفاده قرار گیرند، می‌توانند به گونه‌ای چشمگیری و موثر به بهبود آموزش و افزایش یادگیری کمک کنند.
ارسال نظر