سیم‌کارت علیه سیم‌کارت

م.ر.بهنام رئوف

آقا سلام.

سلام.

قیمت سیم‌کارت تو چه مایه‌هاییه؟

چه کدی می‌خوای ۶،۵،۴،۳،۲،۱یا ۷ ؟ صفر می‌خوای یا کارکرده؟ رند باشه یا غیر رند؟

این همه سوال برای یه سیم‌کارت! کد یک چنده مثلا؟

صفرش که عمری گیر بیاد. اما کارکرده مطمئن برات سراغ دارم، زنگ خورشم کمه، خوب موقعی اومدی خرید، چون دو، سه ماهه قیمتش کشیده پایین. در میاد برای شما که آقای خودمی‌۵۳۰‌هزار تومن. اوه، اوه. این تازه اومده پایین قیمتش اینه. مگه قبلا چند بود؟

یه سال پیش اگه میومدی، شماره غیر رندش حول و حوش ۹۵۰ تا یک میلیون هم بود.

رندش چنده؟

رند چه مدلی می‌خوای؟ سریالی؟ پله‌ای؟ آیینه‌ای؟ کم به زیاد؟ زیاد به کم؟ شماره خاص هم اگه بخوای بستگی به جیبت داره، سره کیسه رو که شل کنی می‌تونم برات جورش کنم. یه خط دارم که همه شماره‌هاش تکرار سه تا عدد بیشتر نیست کد ۲. درمیاد برات دو و هشتصد. چون ازت خوشم اومده هزینه محضرم پای خودم.

چه گرون!

ارزونترم بخوای، داریم کد ۴، ۵، ۶ و ۷.

نه بابا اونارو نمی‌خوام. آخه یه جورایی بی‌کلاسن. ولی خوب منم نمی‌خوام زیاد پول بدم. آقا اینا که با هم فرقی ندارن پس چرا قیمتاشون اینجوریه؟

فرق ندارن! خب اگر فرقی نداشتن که قیمت‌هاش با هم یکی بود. لابد دارن که اینجوریه! ببین ما دوساعته داریم برای کی توضیح می‌دیم. بیا داداش مثل اینکه شما قیافت به کد ۷ بیشتر می‌خوره، سه ماهه اومده تو بازار، خیلی هم ارزونه! ۳۰۰ چوق. بیا بخر یه نوکیا ۱۱۰۰ هم بنداز کنارش حالشو ببر!

آیا تا به حال سرو کارتان به بازار غیر رسمی‌سیم‌کارت افتاده یا خیر؟ اگه واقعا به مکالمه بالا شک داشته باشید، می‌توانید برای تفریح سری به خیابان جمهوری زده و یا به هرکدام از شماره‌هایی که تو نیازمندی‌های روزنامه‌ها برای فروش سیم‌کارت چاپ شده است زنگ بزنید و مناظره‌ای شبیه به مکالمه فوق بشنوید!

اما واقعا چرا؟ چرا سیم‌کارت‌های تلفن‌همراه با کدهای مختلف در بازار با قیمت‌های متفاوت دادوستد می‌شوند؟ و این درحالی است که تمام مدیران شرکت مخابرات و ارتباطات سیار بر این باورند که هیچ تفاوتی در ساختار شکلی و فنی سیم‌کارت‌های تلفن‌همراه وجود ندارد.

شروع یک بازار

از سال ۷۴ به بعد و با فراگیرتر شدن تلفن‌‌همراه، علاوه بر پیدایش بازار گوشی، بازار غیر رسمی‌ سیم‌کارت نیز به دلیل تقاضای بالا در گوشه و کنار شهرهای مختلف شکل گرفت.

کد یک اما اولین سری و به قول تمام موبایل بازان، باکلاس ترین کد موجود در بازار سیم کارت کشور است. اما اینکه چرا این کد به عنوان باکلاس ترین کد شماره‌های تلفن‌‌همراه محسوب می‌شود دلیلی جز قدمت آن وجود ندارد.

امیر، یکی از فروشندگان باسابقه سیم‌کارت در جمهوری است. به قول خودش جزو اولین مغازه‌ها و فروشندگانی است که وارد این حرفه شده است. او می‌گوید همین الان پنج سیم کارت صفر رند با کد یک دارد که کلی خاطرخواه دارن.

او معتقد است افرادی که به افزایش وجه اجتماعی خود فکر می‌کنند بیشتر سراغ کد یک می‌آیند تا دیگران.

بعد از کد یک که تا مدت‌ها یکه تاز بازار سیم‌کارت بود و در زمانی نیز تا سه‌میلیون تومان داد و ستد می‌شد، سیم‌کارت‌های کد سه به بازار عرضه شدند.

با توجه به آنکه در آن زمان ثبت‌نام و واگذاری‌های تلفن‌‌همراه از سوی تنها اپراتور دولتی ایرانی معمولا دو و یا سه سال یک بار صورت می‌گرفت، کدهای یک و سه تا مدت‌ها سوگلی بازار غیر رسمی‌بودند.

اما در سال ۸۳ بود که مخابرات سیم‌کارت‌های واگذاری را با کد دو به بازار عرضه کرد و درست از همان زمان بود که تنوع در کدهای موجود در سیم‌کارت‌ها باعث به‌وجود آمدن بورس

غیر رسمی‌شماره‌های تلفن‌‌همراه در کشور و بیشتر در پایتخت شد.

از آن زمان به بعد تب تلفن‌همراه در کشور داغ‌تر شد. وسیله‌ای که آن زمان کاربران محدودی داشت این بار و با توجه به قیمت‌های نجومی ‌و کاذب بازار به کالایی سرمایه‌ای، لوکس و به قولی باکلاس تبدیل شد.

مردم اولین متهمان بازار کاذب

افشارفروتن‌لاریجانی رییس انجمن صنفی فروشندگان سیم‌‌کارت تلفن‌همراه در خصوص تفاوت قیمت سیم‌کارت‌ها با کدهای مختلف می‌گوید: در بخش خرید و فروش سیم‌کارت تلفن‌همراه، بورس ایجاد شده که موجبات به‌وجود آمدن این بورس رقابتی قیمت سیم‌کارت با کدهای مختلف را خود متقاضیان و مردم فراهم کرده‌اند.

کارشناسان معتقدند که در ساختار تشکیلاتی و فنی سیم‌کارت‌ها هیچ تفاوتی وجود ندارد.

فروتن از دیگر عوامل تفاوت در قیمت ‌سیم‌کارت‌ها را شرکت ارتباطات سیار می‌داند.

او می‌گوید: این شرکت سیم‌کارت‌های ثبت‌نامی ‌دوره جدید را یک‌باره واگذار کرده و هیچ اطلاع‌رسانی در خصوص سیم‌کارت‌ها و کد آنها نمی‌کند. او می‌گوید: در حالی که فضای نامبرینگ بسیاری از کدها هنوز برای واگذاری جای بسیاری دارد، اما مخابرات با واگذاری کدهای مختلف به بازار به این بورس غیررسمی‌ دامن می‌زند.

فروتن در عین حال ایجاد بورس کاذب در کدهای مختلف را در سلایق مخاطبان نیز ارزیابی می‌کند. به گفته او در زمانی که فقط سیم‌کارت‌های ۹۱۱ و ۹۱۳ در بازار موجود بودند، تفاوت قیمت‌های زیادی وجود نداشت اما با افزایش کدها و تنوع آنها مشکلات آغاز شده و با توجه به نیاز متقاضیان تلفن‌همراه، تنوع قیمت کدهای مختلف ایجاد شد.

اما دکتر حمید حجازیان، جامعه شناس، درباره پیدایش بازار کاذب کدهای مختلف تلفن‌‌همراه معتقد است که ایرانیان به مد و تنوع گرایی علاقه بیش از حدی دارند. او می‌گوید: موبایل به دلیل نو بودن از لحاظ تکنولوژیکی به سرعت در بین جوانان جا باز کرده ‌است. از آنجایی که تب استفاده از وسایل نو و یا به نوعی مدگرایی در بین ایرانیان و به‌خصوص جوانان بیشتر از قشرهایی دیگر است درنتیجه انتظار ایجاد بازاری کاذب آن ‌هم برای شماره‌هایی که از لحاظ فنی و کیفی هیچ تفاوتی باهم ندارند چندان دور از انتظار نیست.

او می‌افزاید: در اجتماع ما مرسوم شده که خرید سیم‌کارت با کدهای جدید بسیار افت شخصیتی را دربر داشته! و داشتن سیم‌کارت‌های سری اول موجب می‌شود تا دیگران بر این باور باشند که این مشترک جزو اولین کسانی بوده که تلفن‌همراه در کشور خریداری کرده است.

در همین حال برخی از کارشناسان معتقدند که فاصله میان عرضه و تقاضا در بازار تلفن‌همراه و خلا قانونی در برخی از موارد استفاده تلفن‌همراه موجب شده تا بسیاری از دلالان با ایجاد بازارهای حاشیه‌ای و تفاوت قیمت از این بازار سو‌استفاده ‌کنند.

مخابرات برای کنترل بازار وارد می‌شود

بعد از شکل‌گیری بازار کدهای مختلف و افزایش قیمت‌ها آن هم از نوع میلیونی، مخابرات به فکر تعدیل بازار قیمت افتاد. یکسان کردن کدهای سیم‌کارت‌های تلفن‌‌همراه در وسعت منطقه‌ای، حربه‌ای بود که مدیران وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات فکر می‌کردند با استفاده از آن می‌توانند بازار کاذب کدهای سیم‌کارت را از بین ببرند. به این ترتیب بود که جای ارقام سوم و چهارم در شماره‌های تلفن‌‌همراه عوض شد.

داوود زارعیان مدیرکل روابط عمومی‌شرکت مخابرات ایران نیز در خصوص تفاوت قیمت‌های سیم‌کارت‌های تلفن‌همراه با کدهای مختلف می‌گوید: ساختار فنی سیم‌کارت‌ها با کد مختلف هیچ تفاوتی نداشته و فقط در سیستم شماره‌گذاری،‌ کدهای این سیم‌کارت‌ها متفاوت ارائه شده است.

او می‌گوید: در یک مقطع کد ۱۱ و ۱۳ ارائه شد که پس از به‌وجود آمدن قیمت‌های متفاوت در بازار، هر دو این کدها یکی شد، اما پس از ارائه کدهای پنج و شش و چهار این مشکل دوباره ایجاد شده است.

از آن زمان به بعد بود که دیگر ۰۹۱۱- ۰۹۱۳ و . . . جایگاهی در بازار نداشتند و بعد از آن واژه‌های کد ۲،۱و ۳ جایگزین واژه‌های قبلی شدند. اما با این کار بازار کاذب نه تنها برچیده نشده، بلکه گسترش بیشتری هم یافت و مخابرات برای کنترل بازار چاره‌ای نداشت به جز کاهش در مدت زمان واگذاری.

عرضه و تقاضا تنها راه کنترل

به اعتقاد مدیرکل روابط عمومی‌مخابرات، ارتباطات سیار با ارائه کد‌های مختلف، نظم تفکری بازار را برهم زده، اما برای برطرف‌شدن این مشکل باید فقط شبکه و واگذاری سیم‌کارت‌های ثبت‌نامی ‌به‌روز شود تا هیچ مشکلی در خرید و فروش سیم‌کارت وجود نداشته باشد.

وی می‌گوید: اگر واگذاری سیم‌کارت‌های ثبت‌نامی ‌به‌روز شود، تمام قیمت‌های سیم‌کارت تلفن‌همراه با کدهای مختلف یکسان شده و دست دلالان از بازار تلفن‌همراه کوتاه خواهد شد.

۸۴ آغاز شکست قیمت‌ها

اما سال ۸۴ شروعی بود برای شکست در قیمت سیم کارت. تالیا اولین سیم‌کارت‌های خود را به بازار عرضه کرد و باعث ایجاد شوک در بازار شد. اما در آن زمان به دلیل مشکلاتی که در بدو فعالیت این پیمانکار وجود داشت بازار بازهم به حال قبل خود بازگشت. به تدریج واگذاری‌های تالیا بیشتر شد و استقبال مردم نیز از این سیم‌کارت‌ها افزایش یافت.

قیمت‌ها روند نزولی به خود گرفتند و با واگذاری‌ سیم‌کارت‌های اپراتور اول در دوره جدید و عرضه کد ۷ بازار قیمت سیم کارت به پایین ترین حد خود در طول ۱۳ سال گذشته رسید.

۱و ۲ باکلاس‌ترین کدها

درحال حاضر استقبال متقاضیان از سیم‌کارت‌های کد یک و دو بیشتر از کدهای بعدی از جمله ۴ و ۵ و ۶ و ۷ است.

یکی از فروشندگان سیم‌کارت تلفن‌همراه در بازار در خصوص این موضوع می‌گوید: با توجه به زیاد شدن کدهای تلفن‌همراه از جمله ۴، ۵، ۶ و ۷ و کاهش مداوم قیمت سیم‌کارت میزان استقبال مردم از این کدهای جدید بسیار کاهش یافته و بیشتر مشترکان متقاضی خرید سیم‌کارت با کد ۱ و ۲ هستند.

سیامک از فروشندگان بازار غیررسمی ‌درباره اقبال کد یک و دو در بازار می‌گوید: داشتن سیم‌کارت با کد ۱ و یا ۲ موجب می‌شود تا مردم فکر کنند که فلانی از وقتی تلفن‌همراه وارد کشور شده، سیم‌کارت خریده بوده و بسیار باکلاس و باشخصیت است، در صورتی‌که در اصل هیچ تفاوتی میان این سیم‌کارت‌ها وجود نداشته و کاربری این وسیله فقط برقراری ارتباط است و نه شخصیت دادن به مشترکان.

به اعتقاد کارشناسان با وجود تنوع در نوع و ارائه سیم‌کارت‌ها در بازار آزاد اعم از اعتباری و دائمی، اپراتور اول، دوم و تالیا، اما بازهم مدگرایی در جامعه وجود داشته و کدهای ۱ و ۲ با داشتن قیمت بالا اما بازهم از اقبال بیشتری در بازار برخوردارند.