ندا لهردی
اجلاس اقتصاد جهانی امسال در آخرین روزهای ماه ژانویه با شعار ارتقا و بهبود شرایط جهان برگزار شد. امسال هم در این اجلاس مانند هر سال کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی دنیا به بررسی شرایط و وضعیت فناوری اطلاعات در سطح جهان پرداخته و در نتیجه این تحقیق و بررسی گزارشی را هم به تازگی منتشر کرده‌اند.

دهمین گزارش سالانه اجلاس اقتصاد جهانی درباره تکنولوژی در واقع پروژه‌ای با همکاری مدرسه تجارت INSEAD، کارگروه جهانی رقابت، عملکرد و برنامه شراکت صنعتی برای صنایع مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات است.
در دهه گذشته رشد تکنولوژی و صنایع وابسته آن آنقدر سریع بوده است که ICT به بخشی جدانشدنی از زندگی افراد مختلف تبدیل شده است و شبکه‌های اجتماعی هم بخش قابل توجهی از تجارت، خدمات و فعالیت‌های هر دولت را در اختیار گرفته است. این رشد به دنبال افزایش آگاهی مردم سرتاسر دنیا از اهمیت نفوذ ICT و کاربردهای آن رخ داده است. حالا دیگر ارتباطات دیجیتالی، پرونده‌های سلامت الکترونیک، دولت الکترونیک، تجارت الکترونیک و شبکه‌های اجتماعی به بخش‌های ثابتی از زندگی افراد تبدیل شده‌اند.
اقتصادهای دیجیتال برخلاف اقتصادهای صنعتی گذشته دیگر به منابع طبیعی تکیه نداشته و از استعداد و هوش افراد جامعه بهره می‌گیرند. حالا مکان‌ها و کشورهای مختلفی در جهان وجود دارند که می‌توانند به دره تکنولوژی بعدی تبدیل بشوند. این تحلیل و گزارش معمولا منبع و ابزار قابل اعتمادی برای بازیگران عرصه‌های اقتصادی، اجتماعی، تجاری و سیاست‌گذاران دولتی محسوب می‌شود و از این جهت اهمیت زیادی هم دارد.
افزایش آمادگی شبکه‌ای و ارتباطی در جهان
شاخص آمادگی شبکه‌ای از سال 2002 در گزارش اجلاس جهانی اقتصاد از وضعیت ICT کشورهای جهان مورد ارزیابی قرار گرفته است. امسال هم 138 کشور مختلف جهان بر اساس عوامل مختلفی از فضای بازار، فضای قانونگذاری، زیرساخت‌ها، آمادگی دولتی، آمادگی تجاری و آمادگی افراد کاربر، میزان استفاده فردی، تجاری و دولتی مورد ارزیابی شاخص آمادگی شبکه‌ای قرار گرفته‌اند. این ارزیابی با استفاده از آمار و اطلاعات جمع‌آوری شده از منابعی مانند اتحادیه بین‌المللی مخابرات، سازمان ملل متحد و بانک جهانی انجام شده است.
به این ترتیب حضور سنگاپور در رتبه دوم این ارزیابی به عنوان برترین کشور آسیایی از نظر آمادگی شبکه‌ای قابل توجه است. حالا سنگاپور برای دومین بار متوالی در این جدول بالاتر از کشورهای بزرگ و پیشرفته‌ای مانند فنلاند، سوئیس و ایالات متحده آمریکا قرار گرفته است تا همه نگاه‌ها را به خودش معطوف کند.
اولین جایگاه اما مانند سال گذشته در اختیار سوئد است. سوئد هم مانند اغلب کشورهای حوزه اسکاندیناوی در دسته موفق‌ترین کشورها از نظر استفاده از تکنولوژی‌های جدید و استراتژی‌های رقابتی در این زمینه قرار دارند. با این حال اما دیگر کشورهای این منطقه مانند فنلاند، دانمارک، نروژ و ایسلند به ترتیب در جایگاه‌های سوم، هفتم، نهم و شانزدهم این جدول قرار گرفته‌اند.
دیگر کشورهای اروپایی هم همچنان در دسته بهترین‌ها هستند و اغلب در میان ۲۰ کشور اول این فهرست قرار دارند. با این اوصاف کشورهای هلند، آلمان، لوکزامبورگ، انگلستان و فرانسه به ترتیب رتبه‌های یازدهم، سیزدهم، چهاردهم، پانزدهم و بیستم را در اختیار دارند.
آسیا همچنان کشورهای رو به رشد و حتی با بیشترین میزان رشد را در اختیار دارد. در این قاره به جز سنگاپور، کشورهای دیگری هم در میان بیست کشور برتر این فهرست قرار دارند. کشورهای تایوان، کره، هنگ کنگ، استرالیا، نیوزلند و ژاپن به ترتیب رتبه‌های ششم، دهم، دوازدهم، هفدهم، هجدهم و نوزدهم را در اختیار دارند. چین اما همچنان جایگاهش به عنوان سی و ششمین کشور از نظر آمادگی شبکه‌ای را در این فهرست حفظ کرده است. هندوستان اما با سقوط پنج رتبه‌ای حالا رتبه چهل و هشتم را به خودش اختصاص داده است.
این در حالی است که تعدادی از کشورهای آمریکای لاتین و حوزه کارائیب هم بهبود چشمگیری را به ثبت رسانده‌اند. البته هیچ کدام از این کشورها در میان بیست کشور برتر این فهرست قرار ندارند، اما بعضی از آن‌ها در میان ۵۰ کشور برتر این فهرست قرار دارند. با این اوصاف کشورهایی مانند شیلی، اوروگوئه و کاستاریکا به ترتیب در جایگاه‌های سی و نهم، چهل و پنجم و چهل و ششم قرار دارند. این در حالی است که برزیل با صعود پنج رتبه‌ای در جایگاه پنجاه‌وششم قرار دارد. آرژانتین اما در مقابل با پنج رتبه سقوط به جایگاه نود و ششم رسیده است.
کشورهای منتخب با رشد چشمگیر و برنامه‌های بزرگ
کاستاریکا یکی از این کشورها است که در سال‌های اخیر با تلاش بیشتر برای تبدیل شدن به اقتصادی مبتنی بر نوآوری، استراتژی‌های جدید را دنبال می‌کند. این کشور بخش ICT فعال و بزرگ‌تری نسبت به دیگر کشورهای آمریکای لاتین با جمعیت مشابه دارد. این کشور به ازای هر یک میلیون نفر جمعیت، ۱۵۶ شرکت فعال در حوزه ICT دارد، در حالی که این رقم برای کشورهای شیلی، مکزیک و جمهوری چک به ترتیب به ۱۲۹، ۱۲ و ۲۰ شرکت می‌رسد. آخرین آمار منتشر شده از سوی بانک جهانی نشان می‌دهد که کاستاریکا با سهم ۳۹ درصدی صادرات تکنولوژی از کل صادرات این کشور، چهارمین کشور دنیا از نظر صادرات تکنولوژی است.
عربستان سعودی هم در این سال‌ها به خاطر برنامه دولت الکترونیک خودش با نام YESSER در دنیای تکنولوژی مطرح شده است. این طرح برای ایجاد خدمات دولتی بهتر، افزایش و ارتقای تاثیرگذاری در بخش عمومی و کمک به ایجاد جامعه‌ای مبتنی بر دانش و تکنولوژی معرفی شده است. در واقع بسیاری از کارشناسان معتقدند که فضای رقابتی و فعال تجاری در این کشور می‌تواند نقش یک حامی بزرگ را برای صنعت ICT آن ایفا کند. این روزها فعالان عرصه ICT در این کشور به دنبال استراژی‌های موثر برای تبدیل کردن بزرگ‌‌ترین کشور خاورمیانه به کشوری با فعال‌ترین برنامه و مفاهیم دولت الکترونیک هستند. برنامه YESSER تا حالا پنج سال از زمان اجرای خودش را پشت سر می‌گذارد و توانسته در این مدت موفقیت‌های خوبی را هم کسب کند. تحلیل‌گران هم به اجرای فاز دوم پنج ساله این طرح امیدوارند و خوش بین.
در کشورهای اروپایی اما چالش بر سر افزایش سرعت اینترنت و توسعه خطوط اینترنت پر سرعت است. در واقع اتحادیه اروپا با در اختیار داشتن ۳/۱۲۸ میلیون خط اینترنت پر سرعت، بزرگ‌ترین بازار اینترنت پر سرعت به حساب می‌آید. اغلب خطوط اینترنت پرسرعت در کشورهای اروپایی مبتنی بر تکنولوژی xDSL هستند، اما دسترسی به تکنولوژی‌های ارتباطی جدید مانند موبایل، کابل و فیبر در این کشورها همچنان در حال افزایش است. در کشورهای اروپایی ۳۰ درصد از خطوط اینترنت پر سرعت سرعتی بیش از
10 مگابیت بر ثانیه را ارائه می‌دهند و تنها 5/0 درصد این خطوط سرعت بیش از 100 مگابیت بر ثانیه دارند. با این حال اما اتحادیه اروپا تصمیم دارد تا سال 2020 شرایطی فراهم بیاورد تا دست کم نیمی از کاربران خانگی به خطوط اینترنت با سرعت بیش از 30 مگابیت بر ثانیه دسترسی داشته باشند.