م.ر.بهنام رئوف

این روزها شاید یکی از سوالاتی که ذهن کاربران اینترنت را به خود مشغول ساخته است این باشد که چرا یک سایت فیلتر می‌شود یا اینکه چه عواملی یا درج چه نوع محتواهایی مغایر با قوانین کشور بوده که بر اساس آن، کمیته فیلترینگ رای به فیلتر آن سایت می‌دهد. تقریبا ۶ ماهی است که صفحه فیلترینگ از صفحه‌ای که با یک علامت تعجب به کاربر گوشزد می‌کرد که محتوای این سایت مغایر با قوانین کشور است به صفحه‌ای تغییر یافته است که به نوعی بانک اطلاعاتی از پیوندهای مفید است. پیوندهایی که گستره‌ای از سایت‌ها با موضوعات مختلف خبری، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، ورزشی و تفریحی را برای راهنمایی و انتخاب در مقابل کاربر قرار می‌دهد. این تغییر با استناد به آیین نامه ساماندهی سایت‌های اینترنتی ایرانی مصوب مرداد ماه سال ۱۳۸۵ هیات وزیران، بنا به پیشنهاد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌و با تصویب کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه قانون جرایم رایانه‌ای، در نیمه اول فروردین ماه سال ۱۳۸۹ صورت گرفت.

دبیرخانه این طرح با ترکیب کارشناسان و متخصصان حوزه‌های فرهنگ، رسانه و اطلاع رسانی، در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌به رده‌بندی تارنماها براساس اطلاعات ثبت شده در پایگاه ساماندهی پایگاه‌های اینترنتی اقدام نموده است که مراحل انجام این رده‌بندی شامل مواردی چون: استفاده از بانک تارنماهای ثبت شده در پایگاه ساماندهی پایگاه‌های اینترنتی، عدم احراز وجود محتوای مجرمانه در تارنماها، دسته‌بندی در مقوله‌های تعریف شده، ارزیابی تارنماهای دسته بندی شده و نمایش در صفحات پایگاه مفید لینک است.

مراحل ثبت سایت‌ها در صفحه پیوندهای مفید خود شامل پروسه‌ای جداگانه است که کاربران می‌توانند با لینک‌هایی که در قسمت انتهایی همین صفحه وجود دارد از مراحل آن آگاهی یابند.

فهرست مصادیق محتوای مجرمانه

اما موضوع اصلی گزارش به چرایی فیلتر شدن برخی از صفحات وب باز می‌گردد که دلیل اصلی آن عدم رعایت مصادیق محتوای مجرمانه است. این مصادیق به شکل کلی از موضوع ماده ۲۱ قانون جرایم رایانه‌ای استخراج شده است که در ادامه به تفکیک هر کدام از آنها می‌آید.

موارد ارائه شده تماما و بدون دخل و تصرف از لینک «فهرست مصادیق محتوای مجرمانه» در انتهای صفحه peyvandha.ir استخراج شده است.

الف ) محتوای علیه عفت و اخلاق عمومی

۱. اشاعه فحشاء و منکرات (بند۲ ماده۶ ق.م)

۲. تحریک‌، تشویق‌، ترغیب‌، تهدید یا دعوت به فساد و فحشاء و ارتکاب جرایم منافی عفت یا انحرافات جنسی ( بند ب ماده ۱۵ قانون ج.ر و ماده ۶۴۹ ق.م.ا)

۳. انتشار، توزیع ومعامله محتوای خلاف عفت عمومی(مبتذل ومستهجن) (بند۲ ماده۶ ق.م وماده ۱۴ قانون ج.ر)

۴. تحریک‌، تشویق‌، ترغیب‌، تهدید یاتطمیع افراد به دستیابی به محتویات مستهجن ومبتذل ( ماده ۱۵ قانون جرایم رایانه‌ای)

۵. استفاده ابزاری از افراد(اعم از زن ومرد) در تصاویر و محتوا، تحقیر و توهین به جنس زن، تبلیغ تشریفات و تجملات نامشروع و غیرقانونی. (بند۱۰ ماده۶ ق.م)

ب) محتوای علیه مقدسات اسلامی

۱. محتوای الحادی و مخالف موازین اسلامی(بند۱ماده۶ ق.م)

۲. اهانت به دین مبین اسلام و مقدسات آن (بند ۷ ماده۶ ق.م و ماده ۵۱۳ ق. م.ا)

۳. اهانت به هر یک از انبیاء عظام یا ائمه طاهرین (ع) یا حضرت صدیقه طاهره(س)( ماده ۵۱۳ ق. م.ا)

۴. تبلیغ به نفع حزب گروه یا فرقه منحرف و مخالف اسلام(بند۹ ماده۶ ق.م)

۵. نقل مطالب از نشریات و رسانه‌ها و احزاب و گروه‌های داخلی و خارجی منحرف و مخالف اسلام به نحوی که تبلیغ از آنها باشد. (بند۹ ماده۶ ق.م)

۶. اهانت به امام خمینی(ره) و تحریف آثار ایشان (ماده۵۱۴ ق .م.ا)

۷. اهانت به مقام معظم رهبری (امام خامنه‌ای) و سایر مراجع مسلم تقلید(بند ۷ ماده۶ ق.م)

ج) محتوای علیه امنیت و آسایش عمومی

۱. تشکیل جمعیت‌، دسته‌، گروه در فضای مجازی(سایبر) با هدف بر هم زدن امنیت کشور(ماده ۴۹۸ ق.م..ا)

۲. هر گونه تهدید به بمب گذاری (ماده ۵۱۱ق.م..ا)

۳. محتوایی که به اساس جمهوری اسلامی‌ایران لطمه وارد کند(بند۱ ماده۶ ق.م)

۴. انتشار محتوی علیه اصول قانون اساسی. (بند۱۲ ماده۶ ق.م)

۵. تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی‌ایران(ماده۵۰۰ ق .م.ا)

۶. اخلال در وحدت ملی و ایجاد اختلاف مابین اقشار جامعه به ویژه از طریق طرح مسائل نژادی و قومی‌(بند ۴ ماده۶ ق.م)

۷. تحریک یا اغوای مردم به جنگ و کشتار یکدیگر (ماده ۵۱۲ ق.م.ا)

۸. تحریک نیروهای رزمنده یا اشخاصی که به نحوی در خدمت نیروهای مسلح هستند به عصیان‌، فرار، تسلیم یا عدم اجرای وظایف نظامی(ماده۵۰۴ ق.م..ا)

۹. تحریص و تشویق افراد و گروه‌ها به ارتکاب اعمالی علیه امنیت، حیثیت و منافع جمهوری اسلامی‌ایران در داخل یا خارج از کشور(بند۵ ماده۶ ق.م)

۱۰. تبلیع به نفع گروه‌ها و سازمان‌های مخالف نظام جمهوری اسلامی‌ایران (ماده۵۰۰ ق .م.ا)

۱۱. فاش نمودن و انتشار غیرمجاز اسناد و دستورها و مسائل محرمانه و سری دولتی و عمومی(بند ۶ ماده۶ ق.م و مواد ۲و۳ ‌قانون مجازات انتشار و افشای اسناد محرمانه و سری دولتی وماده ۳ قانون ج.ر)

۱۲. فاش نمودن و انتشار غیرمجاز اسرار نیروهای مسلح(بند ۶ ماده۶ ق.م)

۱۳. فاش نمودن و انتشار غیرمجاز نقشه واستحکامات نظامی(بند ۶ ماده۶ ق.م)

۱۴. انتشار غیرمجاز مذاکرات غیرعلنی مجلس شورای اسلامی(بند۶ ماده۶ ق.م)

۱۵. انتشار بدون مجوز مذاکرات محاکم غیرعلنی دادگستری و تحقیقات مراجع قضایی(بند ۶ ماده۶ ق.م)

۱۶. انتشار محتوایی که از سوی شورای عالی امنیت ملی منع شده باشد.

د) محتوای علیه مقامات و نهادهای دولتی و عمومی

۱. اهانت و هجو نسبت به مقامات، نهادها و سازمان‌های حکومتی و عمومی. (بند۸ ماده۶ ق.م و مواد ۶۰۹و ۷۰۰ق.م.ا)

۲. افترا به مقامات، نهادها و سازمان‌های حکومتی و عمومی. (بند۸ ماده۶ ق. مطبوعات و۶۹۷ ق.م.ا)

۳. نشر اکاذیب و تشویش اذهان عمومی‌علیه مقامات‌، نهادها و سازمان‌های حکومتی.(بند۱۱ ماده۶ ق.م و ۶۹۸ ق.م. ا)

ه ) محتوایی که برای ارتکاب جرایم رایانه‌ای به کار می‌رود ( محتوای مرتبط با جرایم رایانه‌ای)

۱. انتشار یا توزیع و در دسترس قراردادن یا معامله داده‌ها یا نرم‌افزارهایی که صرفا برای ارتکاب جرایم رایانه‌ای به کار می‌رود. ( ماده ۲۵ قانون ج.ر)

۲. فروش انتشار یا در دسترس قراردادن غیرمجاز گذر واژه‌ها و داده‌هایی که امکان دسترسی غیرمجاز به داده‌ها یا سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی دولتی یا عمومی ‌را فراهم می‌کند. ( ماده ۲۵ قانون ج.ر)

۳. انتشار یا در دسترس قراردادن محتویات آموزش دسترسی غیرمجاز، شنود غیرمجاز، جاسوسی رایانه‌ای، تحریف و اخلال در داده‌ها یا سیستم‌های رایانه‌ای و مخابراتی. ( ماده ۲۵ قانون ج.ر)

۴. آموزش و تسهیل سایر جرایم رایانه‌ای. ( ماده۲۱ قانون ج.ر)

۵. انتشار فیلترشکن‌ها و آموزش روش‌های عبور از سامانه‌های فیلترینگ (بند ج ماده ۲۵ قانون ج.ر)

۶. انجام هرگونه فعالیت تجاری و اقتصادی رایانه‌ای مجرمانه مانند شرکت‌های هرمی.(قانون اخلال در نظام اقتصادی کشور و سایر قوانین

ز) محتوای مجرمانه مربوط به امور سمعی و بصری و مالکیت معنوی

۱. انتشار و سرویس‌دهی بازی‌های رایانه‌ای دارای محتوای مجرمانه( مواد مختلف ق. م.ا و قانون ج.ر)

۲. معرفی آثار سمعی و بصری غیرمجاز به جای آثار مجاز. (ماده ۱ قانون نحوه مجازات. اشخاصی که در امور سمعی و بصری فعالیت غیرمجاز دارند )

۳. عرضه تجاری آثار سمعی و بصری بدون مجوز وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی‌(ماده ۲ قانون نحوه مجازات اشخاصی که در امور سمعی و بصری فعالیت غیرمجاز دارند )

۴. تشویق و ترغیب به نقض حقوق مالکیت معنوی ( ماده ۱ قانون حمایت از حقوق پدید آورندگان نرم افزار‌های رایانه‌ای و ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیکی)

و ) محتوایی که تحریک، ترغیب‌، یا دعوت به ارتکاب جرم می‌کند (محتوای مرتبط با سایرجرایم)

۱. انتشار محتوی حاوی تحریک، ترغیب‌، یا دعوت به اعمال خشونت آمیز و خودکشی(ماده ۱۵ قانون ج.ر)

۲. تبلیغ و ترویج مصرف موادمخدر، موادروان گردان و سیگار (ماده ۳ قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات ۱۳۸۵)

۳. باز انتشار و ارتباط (لینک) به محتوای مجرمانه تار نماها و نشانی‌های اینترنتی مسدود شده‌، نشریات توقیف شده و رسانه‌های وابسته به گروه‌ها و جریانات منحرف وغیر قانونی.

۴. تشویق تحریک و تسهیل ارتکاب جرائمی ‌که دارای جنبه عمومی‌هستند از قبیل اخلال در نظم‌،‌ تخریب اموال عمومی‌، ارتشاء اختلاس‌، کلاهبرداری‌، قاچاق موادمخدر، قاچاق مشروبات الکلی و غیره. ( ماده ۴۳ ق.م.ا)

۵. تبلیغ و ترویج اسراف و تبذیر(بند ۳ ماده۶ ق.م)