جیتکس بی‌رمق پایان یافت

م.ر.بهنام رئوف

پس از گذشت پنج روز سی امین نمایشگاه جیتکس یا همان هفته فناوری خاورمیانه روز پنج‌شنبه به کار خود پایان داد. هرچند که مسوولان برگزاری این نمایشگاه طی دو سال گذشته سعی داشتند با افزودن بخش‌های جدید به این نمایشگاه از روند نزولی کیفیت و کمیت جیتکس کاهش دهند؛ اما شواهد نشان‌دهنده عدم استقبال از سوی شرکت‌کنندگان و بازدیدکنندگان از این نمایشگاه بود. بحران‌های دردسرساز

کارشناسان در این‌باره سایه بحران اقتصادی را که همچنان بر سر امارات متحده عربی است بی‌تاثیر در این موضوع ندانسته؛ اما در این میان به مشکلات دیگری نیز اشاره می‌کنند.

بر اساس اطلاعاتی که سال گذشته مسوولان برگزاری جیتکس بعد از ایام نمایشگاه منتشر کرده‌اند، نزدیک به ۱۱۲ هزار نفر بازدید کننده جیتکس بیست و نهم بودند که ۸۸ درصد از این تعداد بازدیدکنندگان ساکن کشورهای خاورمیانه بوده‌اند. هر چند که ایرانی‌ها شاید سهمی در شرکت در نمایشگاه به منظور معرفی دستاوردهای کشورمان نداشته باشند؛ اما بدون تردید پتانسیل بالفعلی در بازدید از این نمایشگاه دارند. به‌طوری که همواره از روزهای دوم به بعد، محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی دبی شاهد حضور بازدیدکنندگان بی‌شماری از کشور ایران است و شاید اغراق آمیز نباشد اگر بگویم بالای ده درصد از آن ۸۸ درصد بازدیدکننده خاورمیانه‌ای را ایرانی‌ها تشکیل می‌دهند.

همین امر باعث شده است تا بسیاری از شرکت‌های مطرح برای از دست ندادن بازار ایران با به‌کارگرفتن مترجم‌ها و یا پروموتورهای فارسی زبان سعی در برقراری ارتباط با بازدیدکنندگان ایرانی داشته باشند. اما در این بین و طی چند ماه گذشته برخی از شیطنت‌های مسوولان این کشور بر سر تحریم‌های کشورمان، بیشتر از آنکه برای ایرانی‌ها دردسرساز شود برای اماراتی‌ها و شرکت‌های مطرح جهانی که در این کشور دفتر داشته و به واسطه این کشور با بازار چند ده میلیون کاربری ایران در ارتباط بودند دردسرساز شده است. از همین رو، علاوه بر بحران اقتصادی حاکم بر امارات متحده عربی یکی از دیگر دلایلی که از سوی برخی از غایبان جیتکس مطرح می‌شود مشکلات پیش روی معامله با ایران است. مشکلاتی که ضررش گریبان اقتصاد اماراتی‌ها را گرفته است.

حاضر اما غایب

جدا از بحث کمی و کیفی جیتکس، اما در نمایشگاه امسال پیش‌بینی‌ها و شایعات شنیده شده طی چند ماه گذشته به حقیقت پیوست و کشورمان به رغم حضوری ۶ ساله در نمایشگاه جیتکس، امسال یکی از غایبان این نمایشگاه بود. طی چند سال گذشته و با انحلال ثنارای که مسوول برگزاری غرفه ایران در نمایشگاه‌های فناوری اطلاعات بود به تدریج شاهد کاهش کیفیت حضور شرکت‌های ایرانی در جیتکس بودیم. کاهشی که بعدها با به عهده گرفتن این مسوولیت توسط یک شرکت خصوصی رو به جبران بود، اما امسال قطع کامل حمایت‌ها و سوبسیدهای دولتی در انتها منجر به عدم حضور شرکت‌های کوچک ایرانی در نمایشگاه شد. شرکت‌هایی که به‌رغم داشتن دانش و توان مناسب و قابل رقابت با شرکت‌های منطقه، اما به دلیل مشکلات مالی و همچنین عدم حمایت‌های مناسب نمی‌توانند در جایگاهی که شایستگی آن را دارند قرار گیرند.

اما این تنها یک روی سکه است. هر چند که پاویون ایران امسال در جیتکس سی ام حضور نداشت، اما برخی از شرکت‌های ایرانی خود به شکل مستقل در این نمایشگاه غرفه داشتند و برخی دیگر نیز بنا به همان دلایلی که در بالا ذکر شد با اسامی عربی یا انگلیسی.

پارک فناوری مشهد، یکی از غرفه‌های ایرانی حاضر در نمایشگاه بود که در مساحتی صدمتری ۱۵ شرکت از شرکت‌های حاضر در پارک‌های خراسان، بوشهر و تبریز را در جیتکس گردهم آورده بود. مدیر این غرفه درباره هدف از حضور پارک‌های علم و فناوری در جیتکس ۲۰۱۰ گفت: هدف ما همراهی شرکت‌های نوپای مستقر در پارک‌های علم و فناوری برای معرفی خود و محصولات‌شان در بازار منطقه است. محمدرضا صاحبکار افزود: شرکت‌های مستقر در پارک‌ها، محصولات قابل عرضه‌ای در بازار منطقه دارند؛ اما به دلیل نوپا بودن، توان حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی را ندارند و ما امکان این حضور را فراهم کرده‌ایم.

وی افزود: امسال اولین سال حضور ما در این نمایشگاه است و طی مذاکراتی که با سفیر ایران در امارات داشتیم این حضور در سال‌های بعد تداوم یافته و البته یکپارچگی و انسجام بیشتری خواهد داشت. مدیر این غرفه درحالی این سخنان را می‌گوید که سفیر ایران سال‌های گذشته نیز قول مساعدت و حمایت از حضور ایران در این نمایشگاه را بارها و بارها داده بوده است.

طی چند سال گذشته، دولت با پرداخت سوبسیدهایی شرکت‌های کم درآمد را آن هم با لحاظ در نظر گرفتن فاکتورهایی تشویق به حضور در نمایشگاه‌های جهانی به منظور افزایش صادرات کشور می‌کرد. شنیده شده که برخی از حاضران در این غرفه برای در اختیار گرفتن یک استند و میز دو میلیون تومان بدون هزینه‌های سفر به پارک فناوری پرداخت کرده‌اند. این درحالی است که غرفه کشوری مانند مصر که هر سال با متراژ بالایی در نمایشگاه حضور دارد از شرکت‌های حاضر در غرفه اش که هر کدام حداقل یک فضای بسته ۶ متری را دراختیار دارند تنها ۷۰۰ دلار اخذ کرده و مابقی هزینه‌ها را دولتش می‌پردازد. حضور جداگانه شرکت‌های ایرانی بسته به متراژ و نوع غرفه سازی از ۶ میلیون تومان به بالا برای آنها هزینه دربر خواهد داشت که هزینه بدون مخارج سفر خواهد بود. شهر پرداز یکی از آن شرکت‌های ایرانی است که طی چند سال گذشته همواره در غرفه ایران در جیتکس حضور داشته است. این شرکت امسال به شکل جداگانه به جیتکس آماده است و عمده فعالیتش ساخت کیوسک‌های اطلاع‌رسانی و کیوسک‌های پرداخت است. شرکت ماشین‌های اداری جهان گستر نیز از دیگر شرکت‌های ایرانی حاضر در جیتکس است. علی فرجی مدیر عامل این شرکت که یکی از توزیع کنندگان محصولات اچ پی در ایران است هدف از حضور شرکتش در این نمایشگاه را نشان دادن اقتدار ایرانی‌ها در عرضه بهترین کالاهای جهانی در کشورش به رغم وجود تحریم‌ها عنوان می‌کند.

ایرانی‌های مخفی

اما برخی دیگر از شرکت‌های ایرانی حاضر در جیتکس عمدتا با نام‌های غیرایرانی در این نمایشگاه حضور پیدا کرده‌اند. مدیران این شرکت‌ها مشکلات عمده در حواله‌های ارزی را از دلایل شرکت کردنشان با نام نمایندگی اماراتشان عنوان می‌کنند و در عین حال، برخی از آنها نیز به مجزا بودن فعالیتشان در امارات نسبت یه ایران می‌گفتند. به عنوان مثال، مدیر یکی از همین غرفه‌ها در پاسخ به این سوال که چرا با نام ایرانی در نمایشگاه شرکت نکردید، می‌گوید: فعالیتی که ما انجام می‌دهیم در بازار ایران طرفداری ندارد و هنوز مدیران و مسوولان کشور به اهمیت آن پی نبرده‌اند. به همین دلیل ما تمام توانمان را در بازار منطقه گذاشته‌ایم و در نتیجه چون در ایران فعالیت آن‌چنانی نداریم لزومی هم ندارد با نام ایرانی حضور داشته باشیم. جدا از تمام این مسائل نکته قابل توجه در برخی از محصولات ارائه شده توسط شرکت‌های ایرانی در کنار بحث کیفیت، بحث طراحی آن محصول است. به‌طوری که درست شاید به فاصله تنها یک سالن از یک شرکت ایرانی، شرکتی خارجی درست همان محصولات را به نمایش گذاشته است؛ اما با طراحی جذاب‌تر و شکیل‌تر.

این در حالی است که شرکت ایرانی مذکور چندین سال است که تجربه حضور در نمایشگاه‌های جهانی را داشته است و بدون تردید باید معنی طراحی صنعتی را نیز بداند. به‌طور کلی هرچند که گفته می‌شود ایران در برخی از زمینه‌ها توانایی رقابت با شرکت‌های مطرح منطقه ای را دارد؛ اما به نظر می‌رسد که تولیدکنندگان فناوری اطلاعات و ارتباطات کشورمان آنچنان که باید و شاید خود را با شیوه‌های طراحی صنعتی از یک سو و از سوی دیگر با بازاریابی و تحقیقات و توسعه، به روز نمی‌کنند و شاید برآیند عواملی از این دست باشد که مانع پیشرفت درخور توجه فعالان ما شده است.