بازار دیجیتال - ارائه سرویس تلفن اینترنتی یا VOIP همچون ارائه خدمات اینترنت پرسرعت از زمان ورود خود به کشور فرازونشیب‌های فراوانی را طی کرده است. مشکلات این سرویس از زمانی که شرکت ارتباطات زیرساخت بدون توجه به اعتراضات شدید شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات تلفن اینترنتی مبنی‌بر برگزاری مزایده VOIP، این مزایده را برگزار و برندگان آن را نیز سه شرکت‌تراشه سبز،

ضحی کیش و پیشگامان کویریزد معرفی کرد و همچنین در یک اقدام بی‌سابقه خبر از مسدود شدن سرویس شرکت‌های فعال در این حوزه را داد روز‌به‌روز بیشتر شده است.

براساس مزایده برگزار شده قرار داد یک ساله سه شرکت پیمانکار معرفی شده از سوی زیرساخت، اسفند ماه سال ۸۸ به پایان رسیده است. با پایان قرارداد یک ساله فعالیت ۳ پیمانکار تلفن اینترنتی، زمان تصمیم‌گیری زیرساخت در خصوص ادامه حضور پیمانکاران و اضافه شدن دو شرکت جدید در حالی فرا رسیده که زیرساخت هنوز قرارداد خود با پیمانکاران را تمدید نکرده و شرکت‌های VOIP نیز در قالب تعاونی برای حضور در مزایده احتمالی زیرساخت‌ مهیا می‌شوند.

تفتان پیمانکار جدید

با پایان زمان قرار داد سه پیمانکار شرکت زیرساخت به نظر می‌رسد این حوزه وارد مرحله جدیدی شود هر چند شرکت ارتباطات زیرساخت به‌صورت شفاهی از تمدید قرارداد خود با این شرکت‌ها خبر داده است، اما پیش از این اعلام شده بود شرکت ارتباطات زیرساخت برای سال آینده با برگزاری یک مزایده جدید پنج پیمانکار را انتخاب خواهد کرد که با مخالفت سه پیمانکار مواجه شده بود.

گرچه این سه پیمانکار هنوز حکم کتبی تمدید قرارداد خود با شرکت ارتباطات زیرساخت را دریافت نکرده‌اند، اما با توجه به حجم سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته از سوی آنها، قرارداد این سه شرکت تمدید و مزایده جدیدی برای انتخاب دو پیمانکار جدید برگزار خواهد شد.

این درحالی است که گفته می‌شود یکی از سه شرکت پیمانکار تلفن اینترنتی با استناد به این بند که قرارداد پیمانکاری تا سه سال قابل تمدید است در تلاش است تا از طریق مجاری حقوقی از برگزاری مزایده مجدد و انتخاب دو پیمانکار جدید جلوگیری کند. همچنین شرکت ارتباطات زیرساخت از سازمان نظام صنفی رایانه‌ای نیز خواسته است تا از میان شرکت‌های فعال در زمینه VoIP کنسرسیومی را تشکیل داده و در مزایده انتخاب پیمانکاران جدید VoIP شرکت کنند تا علاوه بر ساماندهی وضعیت ۱۱۴ شرکت فعال در این زمینه و ساماندهی بازار VoIP تعداد پیمانکاران قانونی خود را به ۵ شرکت افزایش دهد.

در حالی صحبت از برگزاری مزایده مجدد می‌شود که پیام کرباسی، کارشناس حوزه خدمات اینترنتی، اعلام می‌کند که نظر غالب این باشد که مزایده مجددی برگزار نشود. وی در خصوص برگزاری مزایده می‌گوید: « تا آنجا که اطلاع داریم تصمیم غالب بر عدم برگزاری مجدد است، اما برای اطلاعات بیشتر باید از زیرساخت پرس‌وجو شود.» وی در ادامه می‌افزاید: «قرار بر این است که شرکت‌های بخش‌خصوصی فعال در حوزه تلفن اینترنتی مجوز خود را بگیرند تا در قالب یک پیمانکار در کنار سه پیمانکار شرکت زیرساخت مشغول فعالیت شوند. در حقیقت سازمان نظام صنفی رایانه‌ای با تشکیل یک تعاونی به نام شرکت تعاونی فعالان تلفن اینترنتی (تفتان) در حال عضوگیری است تا بتواند در قالب یک پیمانکار مشغول فعالیت شود.» بنا بر اظهارات کرباسی، شرکت‌های فعال در این حوزه مذاکرات خوبی با شرکت زیرساخت داشته‌اند و به نظر می‌رسد که این تعاونی در چند ماه آینده به عنوان پیمانکار چهارم در کنار سه پیمانکار شرکت زیرساخت فعالیت کند.

محمود رضا خادمی‌، رییس کمیسیون اینترنت سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور، درباره فعالیت این سازمان برای ساماندهی فعالیت‌های ۱۱۴ شرکت اوریجینیت کار که مجوز دارند و تشکیل تعاونی در سازمان نظام صنفی می‌گوید: «برای اقدامات آتی که از سوی شرکت ارتباطات زیرساخت صورت خواهد گرفت، تعاونی با حضور شرکت‌ها تشکیل شده است. برای تاسیس این تعاونی با ۱۲ شرکت پر ترافیک فعالیت خود را آغاز کرده‌ایم و فراخوان آن برای حضور شرکت‌های دارای مجوز اوریجینیت نیز روی سایت سازمان نظام صنفی رایانه‌ای قرار گرفته تا شرکت‌های مجوزدار در این تعاونی حضور یابند.

خادمی با اشاره به این‌که هنوز شرکت ارتباطات زیرساخت اطلاعاتی از مزایده VoIP در اختیار آنها قرار نداده است، می‌افزاید: « در صورتی‌که شرکت ارتباطات زیرساخت بخواهد تغییراتی برای ساماندهی این بازار اعمال کند و مزایده جدیدی برگزار کند، در آن شرکت خواهیم کرد. تعاونی تشکیل شده کانال ارتباطی شرکت ارتباطات زیرساخت با شرکت‌های اوریجینیت کار خواهد بود و مسوول حقوقی شرکت‌های عضو آن نیز خواهد بود.» بنا بر اظهارات خادمی، ۱۱۴ شرکت اوریجینیت‌کار در حال حاضر ترافیک خود را از طریق سه پیمانکار شرکت ارتباطات زیرساخت عبور می‌دهند و دقیقه‌ای ۱۰ تومان به ازای آن نیز به‌صورت علی‌الحساب طبق مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات به آنها می‌پردازند، اما آنها مدعی دریافت ۲۲ تومان به ازای هر دقیقه هستند.

قاچاق اورجینیشن، آفت جدید

تقریبا در اواخر شهریور ماه سال‌جاری بود که به دلیل اعتراض شرکت‌های بخش‌خصوصی فعال در حوزه voip به تعرفه بالای مکالمات یعنی ۲۲ تومان به ازای هر دقیقه، تعرفه جدید هر دقیقه استفاده از سیستم VOIP، طی جلسات مشترک سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی با شرکت زیرساخت و به پیشنهاد این شرکت ۱۰‌ تومان تعیین و ارائه شد، اما این مصوبه به ظاهر تصویب شد، چرا که نه شرکت زیرساخت و نه سه پیمانکارش این مصوبه را به اجرا در نیاوردند. در واقع در آن زمان مسوولان شرکت زیرساخت اجرایی شدن این مصوبه را نیازمند تعیین راهکار مالی- اداری و تنظیم الحاقیه در قرارداد بین شرکت ارتباطات زیرساخت و سه پیمانکار مربوط به VOIP دانسته‌اند.

کرباسی در خصوص وضعیت اجرایی شدن مصوبه شماره ۶۷ کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی می‌گوید: «در حال حاضر این مصوبه بعد از پیگیری‌های سازمان نظام صنفی و شکایت فعالان این بازار به اجرا در می‌آید، اما این مصوبه هم کمکی به کاهش قیمت‌ها و نجات شرکت‌های ورشکسته نکرده است، چرا که قیمت همچنان بالا است. به طور مثال اگر تا قبل از این مصوبه تماس با آمریکا و کانادا کمتر از ۱۵ تومان بود؛ در حال حاضر نرخ مکالمه به سختی کمتر از ۳۰ تومان می‌شود که این مساله برای کاربر نهایی معقول نخواهد بود و باعث می‌شود او به سراغ روش‌های جایگزین مثل استفاده از نرم افزارهای مختلف یا کامپیوتر به تلفن ( pc to phone) برود.»

به گفته کرباسی، سازمان نظام صنفی در یک تحقیق و بررسی کارشناسی و پیش از اینکه مصوبه تنظیم مقررات اعلام شود، بهترین عوارض اخذ شده از شرکت‌ها را دقیقه‌ای ۲ تومان دانست و همان زمان اعلام کرد که اگر بیشتر از این تعرفه از شرکت‌ها اخذ شود مشکلات حال حاضر به وجود خواهد آمد. وی در ادامه با اشاره به این مشکلات تصریح می‌کند که تا قبل از این مصوبه هیچ گاه در کشور قاچاق در زمینه اورجینیشن (ترافیک داخل به خارج) صورت نمی‌گرفت، اما بعد از آن، هم فعالان این حوزه و هم دیگر فعالان این بخش به فکر قاچاق و دور زدن سه پیمانکار شرکت ارتباطات زیرساخت افتادند. در واقع به جای پرداخت ۱۲ تومان به دولت خودشان ۱۲ تومان بیشتر کاسب می‌شدند. وی در ادامه می‌افزاید: «علاوه بر مشکل قاچاق مشکلات دیگری نیز در این بخش وجود دارد، از جمله اینکه در حال حاضر به خاطر افزایش غیر کارشناسانه نرخ مکالمه به خارج از کشور، توانایی دستگاه نظارتی کاهش پیدا کرده است. مکالمات از یک نقطه متمرکز و مجتمع به صورت پراکنده از کشور خارج می‌شود. همچنین بدون کنترل ارز از کشور خارج می‌شود، چرا که کاربران از طریق دوستان، آشنایان و کارت‌های اعتباری خارجی هزینه مکالمات را به شرکت‌های خارجی پرداخت می‌کنند. در ادامه نیز به دلیل کشش کاربران به سمت سایت‌های مختلفی که از طریق آن می‌توانند مکالمات خود را با کمترین هزینه انجام دهند، شرکت‌های فعال داخلی ۴۰ درصد بازار خود را از دست داده‌اند.»

فعالان این حوزه تنها راه برای حل مشکلات به وجود آمده در این حوزه را تمکین به قانون می‌دانند و این امید را دارند که کاهش تعرفه‌ها و با توجه به تجربیاتی که طی یکسال گذشته زیرساخت کسب کرده است، بتوان تا حدودی مشکلات این حوزه را حل کرد.