م.ربهنام رئوف

تقریبا دو هفته پیش بود که با ارسال نامه‌ای از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به وزیر صنایع و معادن، بحثی پیرامون افت کیفیت محصولات سی‌دی که در کشور تولید می‌شود مطرح شد و متعاقب آن پاسخ‌هایی از سوی صنعتگران ایرانی به همراه داشت. سیدمحمد حسینی، وزیر فرهنگ و ارشاد در نامه ارسالی به همتای خود در وزارت صنایع و معادن از او خواسته بود که در صدور مجوزهای جدید به واحدهای صنعتی تولید و تکثیر لوح فشرده CD و DVD با توجه لازم نسبت به ورود تکنولوژی‌های پیشرفته‌تر و متناسب با فناوری‌های روز، صورت‌ گیرد. او به محرابیان گفته: همان طور که مطلع هستید زیرساخت‌های صنعتی تولید و تکثیر لوح فشرده CDو DVD با انتقال فناوری‌های پیشرفته و ورود خطوط تولید در یک دهه گذشته در کشور فراهم شده و واحدهای صنعتی (بیش از ۱۵کارخانه) با مجوز آن وزارتخانه ضمن ایجاد فرصت‌های شغلی جدید، امکان نشر و گسترش محتوا به صورت نرم‌افزار، متن، فیلم و موسیقی را فراهم آوردند.

در ادامه نامه با ابراز تاسف از اینکه تکنولوژی تولید و تکثیر قالب CD به دلیل آسیب‌پذیری و حجم ناچیز اطلاعاتی چند سالی است در جهان کنار گذاشته شده، آمده است: با این حال اغلب واحدهای صنعتی فعال کشور با وارد کردن این تکنیک منسوخ شده از ارتقای وضع موجود بازمانده‌اند و این عمل موجب شده است محصولات داخلی از عرضه کیفی مناسبی برخوردار نباشند و از استانداردهای رایج فاصله بسیاری داشته باشند و زمینه صدور محصولات فرهنگی کشورمان در قالب‌های پیشرفته نظیر DVD و BLU-RAY با موانع جدی روبه‌رو گردد. وزیر ارشاد تاکید کرده است: کشورهای تولیدکننده ماشین‌‌آلات نیز به دلیل عدم سیاستگذاری مشخص در سازمان‌های مسوول کشورمان، فناوری‌های منسوخ شده خود را به کشور ما سراریز کرده، در عرصه نبرد رسانه‌ای و اطلاعاتی محدودیت‌هایی را در زمینه نشر و تکثیر محتوا بر ما تحمیل کرده‌اند.

وی در پایان نامه خود پیشنهاد کرده است وزارت صنایع و معادن در صدور مجوز‌های جدید صنعتی به ورود تکنولوژی پیشرفته‌تر توجه کند تا ضمن جلوگیری از تضییع منابع ارزی کشور، موجبات ارتقای کیفی محصولات فرهنگی نیز فراهم آید.

نکته قابل تامل در نامه وزیر ارشاد عدم نام بردن اسم یا برند خاص در این بازار است.

اولین واکنش رسمی

درست یک هفته بعد از نامه و انتقاد وزیر ارشاد، محمود لیائی، مدیرکل صنایع برق، الکترونیک و فناوری اطلاعات وزارت صنایع و معادن در خصوص سطح استانداردهای تولیدات داخلی لوح فشرده اعم از CD و DVD و از رده خارج شدن تولیدات منسوخ شده اظهارنظر کرد و گفت: از آنجا که ماشین‌‌آلات تولید لوح فشرده عمدتا از معروف‌ترین ماشین‌‌آلات اروپایی است بالطبع با تهیه مواد خام موجود در بازار که گرید A را داشته باشند، محصول نهایی با کیفیت بالا تولید خواهد شد که از نظر استاندارد به مراتب دارای کیفیت مطلوب‌تری از محصولات چینی و تایوانی و هندی است.

لیائی گفت: ایران در زمینه تولید لوح فشرده اعم از CD و DVD، در جایگاه نخست خاورمیانه و پنجم جهان ایستاده است. محمود لیائی، جایگاه ایران را در بین کشورهای همسایه از جمله کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و ترکیه مطلوب دانست و افزود: در حال حاضر کشور ما با استفاده از تکنولوژی روز و فناوری‌های پیشرفته توانسته است علاوه بر تامین نیاز داخلی، در زمینه صادرات نیز حضور خوبی داشته باشد.

وی کیفیت تولید انواع لوح‌های فشرده اعم از CD و DVD را مناسب ارزیابی کرد و افزود: به دلیل کیفیت مناسب و پایین بودن قیمت تمام شده، این محصولات در مقایسه با تولیدات دیگر کشورها به ویژه چین، از بازار بهتری برخوردار است، به نوعی که محصولات باکیفیت ایرانی حتی از محصولات بی‌کیفیت چینی قیمت کمتری دارد.

لیائی در ادامه با اشاره به اینکه در مدت دو سال گذشته هیچ مجوز پروانه بهره‌برداری جدیدی در زمینه تولید CD و DVD صادر نشده است، یادآور شد: سیاست این اداره کل طی دو سال گذشته بر این بوده است که با توجه به اشباع ظرفیت تولید داخل این محصولات، از صدور هر گونه پروانه تولید جدید جلوگیری شود و فقط به منظور صادرات تولیدات داخلی، اجازه توسعه به واحدهایی داده شود که با ظرفیت کامل تولید می‌کنند.

مدیرکل صنایع برق، الکترونیک و فناوری اطلاعات وزارت صنایع و معادن همچنین افزود: با توجه به اینکه مدت زمان زیادی از غلبه فرمت BLU-RAY به HD-DVD در جهان نگذشته، این فرمت تنها درصد بسیار کمی از بازار ایران را اشغال کرده است و تولیدکنندگان داخلی از تولید این نوع لوح فشرده به علت تقاضای پایین بازار مصرف استقبال چندانی نکرده‌اند.

وی در ادامه در خصوص وضعیت واحدهای صنعتی که در زمینه تولید انواع CD، DVD و PRERECORD فعالیت می‌کنند، افزود: طبق اطلاعات موجود، در حال حاضر ۱۰ واحد فعال (دارای پروانه بهره‌ برداری) به ظرفیت بیش از ۲/۵۲۵ میلیون عدد انواع CD و DVD خام و ضبط شده و توان تولید بیش از ۴/ ۷۰۷ میلیون عدد با وجود ۳۵ خط CD خام، ۷ خط DVD و ۲۵ خط CD/DVD پر شده (PRERECORD) و همچنین ۲۲ خط به ظرفیت ۳۸۰میلیون عدد در دست اقدام، وجود دارد که نیاز کشور را تامین می‌کنند.

وی افزود: به دلیل همراهی تولید‌کنندگان داخلی لوح فشرده با وزارت ارشاد و تهیه‌کنندگان فیلم‌های سینمایی طی سالیان اخیر، تکثیر انبوه قاچاق فیلم‌های سینمایی به صفر نزدیک و سود قابل ملاحظه‌ای نصیب صنعت سینمایی کشور شده است.

ایران در جمع تولیدکنندگان

همان طور که در پاسخ مدیرکل صنایع برق، الکترونیک و فناوری اطلاعات وزارت صنایع و معادن آمده است هم اکنون تولید‌کنندگان ایرانی این محصولات از جایگاه بالایی در بین کشورهای منطقه برخوردار هستند.

نزدیک به دو سال پیش بود که علی‌اکبر محرابیان در نخستین روزهای حضورش در وزارت صنایع و معادن فاز جدیدی از خط تولید این گونه از محصولات را در تاکستان قزوین افتتاح کرد. کارخانه‌ای مجهز و سرمایه‌گذاری کلان که در همان روزهای اولیه آغاز به کارش نام ایران را در رده اولین تولیدکنندگان خاورمیانه و پنجمین تولید‌کننده جهانی قرار داد و به‌طوری که هنوز و با گذشت دو سال این رده‌بندی هیچ‌گونه تغییری نداشته است.

در مراسم افتتاحیه کارخانه می‌دیسک، محمدحسین طاهری مدیرعامل بزرگترین مرکز تولید سی‌دی و دی‌وی‌دی خاورمیانه، گفته بود که تاکنون یک هزار و ۲۰۰ میلیارد ریال برای راه‌اندازی و توسعه «می دیسک» سرمایه‌گذاری شده است. وی با اشاره به اینکه مصرف سالانه بازار داخلی کشور بیش از ۳۰۰ میلیون عدد سی‌دی نیست، اظهار داشت: سال گذشته موفق به تامین ۸۰ درصد نیاز بازار کشور شدیم و امسال با تولید دی‌وی‌دی خام و طرح‌های توسعه‌ای این رقم افزایش خواهد یافت.

طاهری با توجه به اینکه شرکت متبوعش بیش از ۵۵ برند سی‌دی برای بازار داخلی و خارجی تولید می‌کند، تصریح کرد: طی سال‌های ۸۴ و ۸۵ موفق به صدور ۱۶ میلیون دلار از محصولات تولیدی شرکت شدیم که این رقم برای سال ۱۳۸۶ بیش از ۲۵ میلیون دلار هدف گذاری شده است. مدیرعامل «ریز موج سیستم» نیروی مشغول به کار در این واحد تولیدی را یک هزار نفر اعلام کرد که با توجه به طرح‌های توسعه، این رقم تا پایان سال جاری افزون بر یک هزار و ۵۰۰ نفر خواهد شد. وی میزان تولید روزانه سی‌دی، دی‌وی‌دی خام و سی‌دی‌های ضبط شده (پریریکورد) در «می‌دیسک» را بیش از یک میلیون عدد دانست. طاهری با بیان اینکه صنعت تولید سی‌دی در ایران بومی‌سازی شده است، از راه‌اندازی بزرگ‌ترین «مرکز تکثیر سی‌دی و دی‌وی‌دی» و بزرگ‌ترین کارخانه تولید «قاب و سیستم بسته‌بندی» در ایران و خاورمیانه در آینده نزدیک خبر داد.

شاید افتتاح این کارخانه با سرمایه‌گذاری کلان و تجهیز به آخرین تکنولوژی روز دنیا بود که باعث شد بعد از آن وزارت صنایع و معادن دیگر اقدام به ارائه مجوز در این بخش نکند.

به هر حال، در همان زمان نیز این کارخانه همان طور که مدیرعاملش نیز ذکر کرد سفارش‌های کلانی از بزرگ‌ترین و مطرح‌ترین برندهای جهانی همچون سونی و ماکسل داشت.

محتوا، شاید مشکل اصلی

با همه‌گیر شدن محصولات سینمای خانگی در کشور و ارائه مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پیرامون تکثیر و توزیع فیلم‌های ایرانی و بعضا برخی از فیلم خارجی دارای پروانه نمایش از یک سو و اقبال کاربران ایرانی به این محصولات از سوی دیگر روند رو به رشدی در تولید و تکثیر این محصولات شکل گرفت. شاید روند افزایشی استفاده از این محصولات و بعضا حضور برخی دیگر از شرکت‌های فعال در بخش رایت این محصولات باعث افت کیفیت و انتقاد وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی شده است.

اما به هر حال به اعتقاد کارشناسان امر، ایران هم‌اکنون امکان استفاده از تمام تکنولوژی‌های روز دنیا همچون دی‌وی‌دی را نیز در اختیار دارد؛ اما اینکه چرا هنوز بازار روی خوشی به این محصولات نشان نداده است، ناشی از کیفیت محصولات تولیدی نیست.

کارشناسان در این باره می‌گویند با توجه به اینکه تعداد بسیار زیادی از رایانه‌هایی که هم‌اکنون در اختیار کاربران ایرانی است، فاقد استفاده از درایو‌های دی‌وی‌دی است و همچنین با توجه به قیمت دی‌وی‌دی خام که به دلیل تکنولوژی ساخت و مواد به کار رفته در آن قیمتی بالاتر از سی دی‌ها برای تولید‌کنندگان دارد در نتیجه ارائه این محصولات بر پایه این فناوری با قیمت بسیار بالاتری از محصولاتی که هم‌اکنون در بازار است، تمام خواهد شد.

در کنار افزایش قیمت نهایی این محصولات در به کار گرفتن از این تجهیزات، عده‌ای دیگر از کارشناسان عدم به‌کارگیری فناوری ساخت فیلم‌های ایرانی بر پایه دی‌وی‌دی و استفاده از فرمت‌هایی همچون دالبی سراند توسط تولیدکنندگان محصولات فرهنگی را عامل دیگری در عدم اقبال این محصولات عنوان می‌کنند.

هر چند که به نظر می‌رسد انتقاد وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که بدون ذکر نام از برندی خاص صورت گرفته است شاید در تولیدکنندگان دست چندم این محصولات تا حدی قابل قبول باشد؛ اما به هر حال و با توجه به شواهد موجود از چند کارخانه مطرح این نوع تجهیزات، این نتیجه گرفته می‌شود که زیرساخت‌های استفاده از این فناوری در بخش تولید به شکل کامل آماده است؛ اما متاسفانه در بخش زیرساخت‌های تولید محتوا برای این تجهیزات تاکنون فعالیت در خور توجهی صورت نگرفته است.

این امر؛ یعنی تولید محتوا برای این محصولات بیشتر از آنکه متوجه وزارت صنایع باشد بر عهده حمایت‌ها و اجبار رعایت استانداردهای تولید محتوا از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواهد بود. از سوی دیگر و با توجه به اینکه استفاده از دستگاه‌های سینمای خانگی و دی‌وی‌دی‌پلیرها با توجه به تعرفه واردات بالای آن‌ها، قیمت نهایی را برای مصرف‌کننده بالا برده و با توجه به اینکه در این بخش هیچ گونه تولید قابل توجهی در کشور وجود ندارد به نظر می‌رسد در گام بعد از تولید محتوا، کاهش تعرفه واردات این گونه از تجهیزات توسط وزارت بازرگانی و هیات محترم دولت می‌تواند بر روند استفاده از تولیدات داخلی محصولات مورد نظر وزیر ارشاد مثمرثمر واقع شود.