راه اندازی دیتاسنتر وطنی، یک‌ماه دیگر

بازار دیجیتال - دیتاسنتر ملی که هشت سال از زمان مطرح شدن آن می‌گذرد، به گفته مسوولان زیرساخت قرار است تا یک ماه دیگر راه‌اندازی شود.

محمدعلی آریانیان، معاون فناوری ارتباطات شرکت ارتباطات زیرساخت از اتمام ارزیابی شرکت‌های متقاضی برای ارائه دیتاسنتر ملی تا ۱۰ روز آینده خبر داده و اظهار داشته است که RFP این پروژه تهیه شده و کار شرکت‌هایی که قرار بود در این زمینه ارزیابی شوند، به اتمام رسیده است. همچنین مجوز شرکت‌هایی ‌که قرار است این کار را انجام دهند، تا حدود ۱۰ روز آینده ارائه و فعالیتشان آغاز می‌شود.

به گفته مسوولان شرکت ارتباطات زیرساخت، با آغاز به کار و راه‌اندازی دیتاسنتر ملی میزبانی استفاده از اینترنت را شرکت ارتباطات زیرساخت انجام خواهد داد و دیگر نیازی نیست برای استفاده از آن به سایت خارج از کشور وصل شویم و متقاضیان می‌توانند از طریق دیتاسنتر این شرکت اطلاعات را دریافت کنند.

لزوم وجود یک دیتاسنتر داخلی

آمارهای ارائه شده چندی قبل، نشان‌ می‌دهد که بیش از ۳۲درصد از وب‌سایت‌های دولتی مورد بررسی در خارج از کشور میزبانی می‌شوند. علاوه براین اکثر وب‌سایت‌های غیردولتی ایران نیز در میزبان‌های خارج از کشور قرار دارند. علل مختلفی در شکل‌گیری چنین مساله‌ای نقش دارد که می‌توان آنها را به دو دسته مزایای استفاده از مراکز داده خارجی و مشکلات بهره‌برداری مراکز داده داخلی تقسیم کرد.

به باور کارشناسان با توجه به موقعیت سیاسی و جغرافیایی کشورمان، برنامه‌ریزی هدفمند برای توسعه مراکز داده ایرانی و مجموعه زیرساخت‌های مخابراتی کشور می‌تواند ایران را به هاب مخابراتی منطقه تبدیل کند؛ راه‌اندازی و استفاده از مراکز داده داخلی موجب افزایش توان و تخصص نیروی داخلی و استفاده از متخصصان در داخل کشور می‌شود و این می‌تواند پشتوانه خوبی برای توسعه فن‌آوری اطلاعات و زیرساخت‌های آن باشد.

مسدود کردن بیش از ۵۰۰ وب‌سایت ایرانی و توقیف صدها دامنه اینترنتی متعلق به ایرانی‌ها توسط شرکت‌های آمریکایی که با استناد به قوانین تحریم ایالات متحده انجام شده بود لزوم توجه کافی به راه‌اندازی، حمایت و استفاده از مرکز داده ایرانی را بیش‌تر مشخص می‌کند.

هزینه‌ بهره‌گیری از مراکز داده داخلی در مقابل منافع حاصل از کاهش مخاطرات امنیت اطلاعات وب‌سایت‌های دولتی و تسهیل در استقرار دولت الکترونیکی و تجارت الکترونیکی در فضای مورد اطمینان را دارد و از دیگر سو دانش فنی آن نیز باعث ارتقای تجربه متخصصان ایرانی و ایجاد تنوعی از مشاغل و تخصص‌های فنی جدید در بالاترین سطح فن‌آوری خواهد شد.

رضا باقری اصل، مدیر دفتر فناوری‌های نوین مرکز پژوهش‌های مجلس، درباره‌ گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در ارزیابی مراکز داده و میزبانی وب در ایران، میزبانی وب را یکی از مهم‌ترین خدماتی دانست که در مراکز داده ارائه می‌شود و تصریح می‌کند که میزبانی در واقع واگذاری فضایی است که توسط شرکت‌های ارائه‌دهنده این خدمات به دارندگان وب‌سایت‌ها صورت می‌گیرد تا بتوانند نرم‌افزار خدمت‌دهنده و اطلاعات مربوط به وب‌سایت خود را در آن قرار دهند. در حال حاضر، به دلیل عواید مطلوب ناشی از این کسب و کار، شرکت‌های بسیاری در سراسر جهان در حال ارائه خدمات میزبانی هستند که در این بین آمریکا و کانادا به دلیل برخورداری از کیفیت مناسب در کنار قیمت رقابتی از شهرت بیشتری برخوردار هستند.

وی با بیان این که ارائه خدمات مرکز داده به تمامی وب‌سایت‌های دولتی در داخل کشور و در مراکز داده استاندارد همچنان ضروری و حیاتی به نظر می‌رسد، می‌افزاید: داده‌ تولید شده توسط شرکت‌ها، سازمان‌ها و اشخاص هر روز در حال افزایش است. امروز به کمک ابزارهای نوین، تولید داده‌ها به قدری پراکنده و انبوه است که تولیدکنندگان آنها به سختی می‌توانند این داده‌ها را مدیریت کنند و از ذخیره و ارزش افزوده‌های آنها به نحو مطلوب سود ببرند.

در فاصله دو سالی که مرکز پژوهش‌ها وب‌سایت‌های دولتی را از لحاظ محل میزبانی‌شان ارزیابی کرده است، سازمان‌های دولتی که میزبانی‌شان را به داخل کشور منتقل کرده‌اند، رشد خوبی داشته‌اند، هرچند طبق بخشنامه دبیرخانه شورای عالی فن‌آوری اطلاعات در سال ۸۵ کلیه سازمان‌های دولتی تا انتهای سال ۸۵ باید میزبانی وبگاه خود را به داخل کشور منتقل می‌کردند. در این میان همچنان بسیاری از وب‌سایت‌های مهم دولتی در کشورهایی همچون آمریکا و کانادا و انگلیس میزبان هستند.

در سال‌های اخیر با یکپارچه شدن رسانه‌ها و همگرایی انواع اطلاعات، احداث مراکز داده کوچک و مستقل برای هر سازمان با اصل صرفه‌جویی به مقیاس در تضاد است و مشکلات تامین امنیت آنها رویکردی غیر قابل توجیه است که متاسفانه در کنار میزبانی اطلاعات در خارج از کشور در حال رخ دادن است.

مشکلات موجود

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، ایجاد دیتاسنتر ملی، زیرساخت مهمی در راه‌اندازی دولت الکترونیک است و تا زمانی که مستندات ملی ما در حافظه‌های بیگانه قرار بگیرد، بهتر است دولت الکترونیکی نیز وجود نداشته باشد. گفته می‌شود زمزمه‌هایی برای داشتن یک دیتاسنتر در کشور از سال‌های ۷۹ با پروژه شارع۲ آغاز شد و در اواخر سال ۸۱ به منظور پاسخگویی به نیاز Hosting در کشور آیین‌نامه

«IDC Internet Data Center» در امور ارتباطات دیتای مخابرات تدوین و مراحل نهایی تصویب خود را گذراند. همزمان با شارع ۲ مجوز راه‌اندازی و تاسیس دیتاسنتر برای بخش خصوصی نیز به مناقصه گذاشته شد و در این بین سه شرکت داده پردازی ایران، فن آوا و پارس آنلاین موفق به کسب این مجوز از طرف وزارتخانه فناوری اطلاعات و ارتباطات شدند.

این سه شرکت هر کدام مبلغ ۵/۱میلیارد تومان ضمانت نامه اجرایی طرح را به شکل تضمین در اختیار وزارت ارتباطات قرار داده تا طبق این ضمانت نامه موظف باشند طی چهار تا شش ماه مرکز دیتاسنتر را راه اندازی کنند.

براساس اطلاعات به دست آمده، در حال حاضر تنها شرکت‌های فعال در این زمینه همین سه شرکت هستند که فقط به صورت پایلوت راه‌اندازی شده‌اند و هنوز هیچ کدام از این شرکت‌ها اقدامی مبنی بر راه‌اندازی سایت اصلی خود نکرده‌اند و تنها می‌توان گفت که از بین این سه شرکت پارس آنلاین است که کمی پیشرفت داشته و توانسته است سایت خود را راه‌اندازی کند.به گفته کارشناسان، هر چند این شرکت‌ها به تعهدات خود تا حدودی عمل کرده‌اند، اما نبود استانداردهای لازم و امکانات مطمئن در دیتاسنترهای این شرکت‌ها سبب شده باز هم دیتاسنترهای وطنی با اقبال خوبی همراه نباشند و همچنان سرورهای خارجی به خاطر قیمت ارزان و کیفیت مناسب از محبوبیت بالایی برخوردار باشند.

گفته می‌شود در ایجاد یک دیتاسنتر عوامل مهمی دخیل هستند که از جمله آنها می‌توان به پهنای باند مناسب، زیرساخت لازم و ضروری در کنار هزینه‌های سنگین و در عین حال برآورد کردن امنیت لازم و جلب مشتری اشاره کرد.

فعالان این حوزه یکی از مشکلات اساسی دیتاسنترهای داخلی را کمی پهنای باند ارائه شده به شرکت‌ها عنوان می‌کند و بر این باروند که این شرکت‌ها در صورتی می‌توانند سرویس‌دهی مناسبی داشته باشند که پهنای باندی با قیمت ارزان تر و با کیفیت بیشتر در اختیار آنها قرار بگیرد و در حال حاضر هم یکی از بزرگ‌ترین مشکلات در این زمینه کمبود پهنای باند و قیمت بالایی است که برای آنها در نظر گرفته شده است. در واقع به دلیل گران بودن هزینه‌های پهنای باند قیمت میزبانی کردن سایت‌ها در داخل کشور خیلی بالاتر از پشتیبانی آنها در خارج از کشور است. بنابراین این، شرایط باعث می‌شود همچنان تمایل به هاست کردن سایت‌ها در خارج از کشور وجود داشته باشد.

به اعتقاد کارشناسان، دولت باید با قیمت ارزان‌تری پهنای باند را در اختیار شرکت‌ها قرار دهد تا دیتاسنترها بتوانند در این زمینه به خوبی فعالیت کنند. بسیاری از مدیران دولتی براین مساله واقف هستند که حراست شدن سایت‌های دولتی در خارج به ضرر منافع کشور است، چرا که این مساله باعث می‌شود اطلاعات همیشه و هر لحظه در اختیار بیگانگان قرار بگیرد.

به همین علت پروژه دیتاسنتر ملی تبدیل به موضوعی شد که از چند سال قبل در دستور کار دولت قرارگرفت، اما به مرور نشان داده شد که به دلیل نبود قانون و قاعده خاصی در این زمینه به جز قوانین جزئی سازمان تنظیم مقررات که هنوز هم به طور کامل به تصویب نرسیده است، هیچ پیشرفتی حاصل نشده است. به اعتقاد کارشناسان، کشور هنوز ظرفیت ایجاد دیتاسنتر با استانداردهای جهانی را ندارد؛ چراکه ایجاد دیتاسنتر نیاز به سرمایه‌گذاری و فراهم کردن زمینه‌های فعالیت برای یک بازار اقتصادی دارد که چنین شرایطی تاکنون در کشور فراهم نشده است.