مریم عسگری

کشور ما، اگر چه طی سال‌های اخیر در زمینه استفاده از رایانه و تجهیزات دیجیتالی رشد قابل توجهی داشته و رایانه، گوشی تلفن همراه و... امروزه، نسبت به سال‌های قبل کاربران بیشتری دارند، اما در زمینه عرضه کالا، چه از نظر ورود تکنولوژی‌های جدید بدون تاخیر به بازار و چه از لحاظ سیستم توزیع و ارائه خدمات مطلوب به مشتری همچنان ضعیف عمل کرده است و نتوانسته نیاز مصرف‌کنندگان را در حد مطلوب و آن طور که باید برطرف کند. همچنین تاکنون در تهران شاهد یک مرکز که به طور منسجم و گسترده به ارائه کالا، به ویژه رایانه و تجهیزات کامپیوتری بپردازد، نبوده‌ایم، چه برسد به شهرستان‌ها. البته می‌توان گفت مراکز خریدی که اکنون ما شاهد آنها هستیم، در بهترین شرایط مانند همان حجره‌های قدیمی‌هستند که این بار به شکلی مدرن عمل می‌کنند.

شاید بگویید فروشگاه‌های زنجیره‌ای شهروند تا حدودی در این زمینه موفق عمل کرده‌اند، اما اگر این فروشگاه‌ها موفق بوده‌اند، دلیل عدم استقبال مصرف‌کنندگان از این فروشگاه‌ها (البته در مقایسه با نمونه‌های خارجی در کشورهای همسایه جنوبی) برای خرید رایانه و تجهیزات کامپیوتری، لوازم صوتی و تصویری و حتی موارد غذایی چیست؟

به نظر شما چرا مصرف‌کنندگان ترجیح می‌دهند برای خرید یک دی‌وی‌دی پلیر ۵۰‌هزار تومانی یا یک گوشی موبایل به خیابان جمهوری مراجعه کنند در حالی که همین کالا با همان قیمت در نمایندگی‌های فروش سطح شهر موجود است؟ شاید بتوان گفت اعتماد مردم به بازار سنتی و شیوه‌های سنتی خرید و عدم گرایش به شیوه‌های مدرن خرید از دلایل عدم شکل گیری مراکز تخصصی عرضه کالاهای کامپیوتری باشد.

می‌توان گفت مصرف‌کنندگان نیاز به مراکز خرید جدیدی دارند تا تمام نیازهای آنها را برطرف و فرصت‌های جدیدی را برای آنان ایجاد کند. آنها نیاز دارند در بازارهای جدید با محصولات تازه و جدید، قیمت‌های مناسب، تنوع مدل و مارک بالا، مشاوره بی‌طرفانه برای خرید و فروش، سیستم توزیع و فروش و پرداخت پیشرفته و منظم و البته از همه مهمتر برخورد صحیح و محترمانه مواجه شوند.

مراکز خرید سنتی، مراکز خرید مدرن

در حال حاضر مراکز خرید و فروشی چون پایتخت، رضا و ایرانیان به عنوان مراکز خرید و فروش رایانه و پاساژ علاءالدین و فروشگاه‌های اطراف خیابان جمهوری به عنوان مراکز خرید و فروش گوشی تلفن همراه شناخته شده هستند. البته مدتی است در پاساژ پایتخت نیز بخشی به ارائه گوشی موبایل و تجهیزات جانبی می‌پردازد که چندان موفق نیست. به‌رغم ارائه عنوان و اقسام خدمات در این مراکز، اما شاید بتوان مدعی بود که این مراکز نتوانسته‌اند همه خواسته مصرف‌کنندگان را (به‌خصوص مصرف‌کنندگان وسواسی و آن‌هایی که از اطلاعات بیشتری نسبت به سایر مصرف‌کنندگان برخوردار هستند) به طور کامل رفع کنند و به همین دلیل است که مصرف‌کنندگان همواره به دنبال مرکزی هستند که علاوه بر اینکه کلیه کالاهای مورد نظر را با برندهای مختلف و تنوع قیمتی بالا در یکجا به آنها عرضه کند، بلکه خدمات پس از فروش مناسب و اطلاعات تخصصی کافی و مقایسه‌ای منطقی با محصولات مشابه را نیز در مورد کالاها به مصرف‌کنندگان ارائه دهند و نه اینکه تنها و تنها به دنبال فروش اجناس خود به هر قیمت و هر روشی باشند.

مصرف‌کنندگان ایرانی به خصوص پایتخت نشینان که به نسبت از امکانات بیشتری در مقایسه با سایر شهرهای کشور برخوردار هستند تا به امروز نتوانسته اند مرکزی را تجربه کنند که در آن یک مدیریت یکپارچه و قوی مسوولیت بروز اتفاقاتی چون فروش کالای بی‌کیفیت، تقلبی، بدون گارانتی و. .. را به عهده بگیرد و پاسخگوی اعتراض، گلایه، خواسته و حتی تشکر و دلگرمی‌مصرف‌کنندگان باشد.

این نیاز در بازار کشور ما حس شده است و واضح است که مراکزی مانند علاءالدین و پایتخت نتوانسته‌اند تاکنون نیاز مصرف‌کنندگان را آن طور که باید برآورده کنند. در این مراکز اگرچه کالاهای مختلفی، با گارانتی یا بدون گارانتی به فروش می‌رسند، اما در کنار سیستم توزیع و فروش و پرداخت که یک سیستم کند و سنتی است، حداقل استاندارهای جهانی چه از نظر بصری و نظارتی و چه از نظر معماری را نیز دارا نیستند. البته این اواخر با توجه به این نیاز مصرف‌کنندگان، تصمیماتی در این زمینه اتخاذ شده است و وعده ساخت مراکزی که به شکل تخصصی به ارائه کالاهایی نظیر موبایل، رایانه و. ... می‌پردازند داده شده است.

هایپر استار و لوازم صوتی و تصویری

اخیرا فروشگاه‌ هایپراستار در غرب تهران راه‌اندازی شده و مجتمع نور تهران و بازار موبایل ایران نیز در شرف راه‌اندازی هستند. برخی مثل‌ هایپراستار بخش وسیعی از محصولات از جمله محصولات آی‌تی و کامپیوتری را عرضه می‌کنند. برخی دیگر مانند بازار موبایل ایران قرار است به طور تخصصی فقط محصولات کامپیوتری و تلفن همراه عرضه کنند. هایپراستاری‌ها می‌گویند که هدف از راه‌اندازی این مرکز ارائه مستقیم کالای با کیفیت با قیمت مناسب به مصرف‌کننده است. روایت‌های مختلفی هم درباره این فروشگاه که گفته می‌شود مدل ایرانی فروشگاه‌های زنجیره‌ای کارفور است، گفته می‌شود. به عنوان مثال شنیده می‌شود که برای استخدام فروشندگان و پرسنل اداری و. .. این فروشگاه‌ها شرایط سختی در نظر گرفته شده بود و استخدام شدگان دوره‌های طولانی را برای برخورد با مشتری گذرانده‌اند. با این حال مراجعه مستقیم ما به این مرکز چیز دیگری را نشان داد. مدیر فروش بخش لوازم صوتی و تصویری با بیان این که من برای پاسخگویی به شما وقت ندارم یا در اینجا روابط‌عمومی‌ نداریم، ‌عملا تلاش ما را برای کسب اطلاعات در مورد این بخش ناکام گذاشت. از طرفی اگر قصد خرید و مراجعه به این فروشگاه را داشتید، یادتان باشد کیف بزرگ با خود حمل نکنید. زیرا مسوولان مربوطه صراحتا به شما می‌گویند، حمل کیف بزرگ توسط مشتری به فروشگاه ممنوع است و دلیل هم این است که ممکن است کالاهایی را بدون پرداخت مبلغ آن از فروشگاه خارج کنید!.

به رغم این، بررسی‌های ما نشان می‌داد که اجناس کامپیوتری در این فروشگاه تا ۲۰‌درصد ارزان‌تر از فروشگاه‌های سطح شهر و حتی نمایندگی‌های فروش عرضه می‌شوند. از حق نگذریم برخی فروشندگان این فروشگاه هم رفتار خوبی دارند و در مورد کالاهای عرضه شده و میزان تخفیف بهتر از حتی یک روابط‌عمومی ‌توضیح می‌دهند. به عنوان مثال شما می‌توانید پلی استیشن ۲ را از این فروشگاه با ۲۰ درصد تخفیف با قیمت ۱۴۷ هزارتومان خریداری کنید. در این فروشگاه همچنین شما می‌توانید با لپ‌تاپ‌هایی که برای فروش قرار داده‌اند و اکثرا مدل‌های چندان جدیدی هم نیستند، کار کنند و همین موضوع در بخش موبایل نیز رخ داده است.

مجتمع نور ۱۵ مهر افتتاح می‌شود

اگر به یاد داشته باشید، از بیش از ۵سال قبل، ساختمان نیمه کاره بزرگی در خیابان ولیعصر، تقاطع طالقانی قرار داشت و هیچ‌کس نمی‌دانست قرار است در این محل چه چیزی ساخته شود. یکی می‌گفت قرار است اینجا بیمارستانی عظیم و مجهز ساخته شود. دیگری می‌گفت ممکن است اینجا یک مجموعه ورزشی مجهز و بزرگ باشد و. .. اما کمتر کسی تصورش را می‌کرد در این منطقه با توجه به اینکه در بین مراکز خرید و فروش رایانه رضا و ایرانیان قرار دارند، مرکزی برای ارائه کالاهای مختلف از جمله رایانه و موبایل راه‌اندازی شود. به هر حال مجتمع نور تهران نیز یکی از مراکز جدید خرید و فروش کالاهای مختلف و از جمله رایانه و موبایل است. به گفته کشی زاده، یکی از مسوولین بخش فروش این مجتمع تجاری اداری، در مجتمع مذکور، بالغ بر ۱۲۰‌هزار مترمربع بنا شامل مجموعه‌ای گسترده از واحدهای تجاری برای مشاغل مختلفی از جمله صنف رایانه و موبایل قرار دارد که طبقه همکف این مجتمع به طور اختصاصی به عرضه رایانه و موبایل می‌پردازد. به گفته وی این مرکز خرید به همت دانشگاه امام صادق راه‌اندازی شده است و قرار بر این است ۱۵ مهر ماه افتتاح شود. به گفته کشی‌زاده بسیاری از کسبه پاساژ علاءالدین و پاساژ رضا و ... برای خرید یا اجاره مغازه در این مرکز خرید اقدام کرده‌اند و تاکنون اکثر فروشگاه‌ها به فروش رفته یا اینکه اجاره داده شده است. به گفته وی برخی برندهای معروف در زمینه رایانه و موبایل نیز در این مرکز در کنار فروشندگان مطرح به ارائه محصول می‌پردازند.

یکی دیگر از مسوولین فروش این مرکز خرید می‌گوید: اگر چه در این اطراف مراکز خرید بی‌شماری وجود دارند، اما پیش‌بینی ما این است که این مرکز موفق‌تر عمل خواهد کرد و این را می‌توان از تقاضای زیاد فعالان بازارهای اطراف برای گرفتن فروشگاه در این مرکز خرید به راحتی حدس زد. اما فعالان بازار رضا در این باره نظر دیگری دارند.

علی نوری‌زاده، یکی از فعالان بازار رضا در این باره می‌گوید: مراکزی چون رضا و پایتخت سال‌هاست در زمینه ارائه رایانه شناخته شده هستند و به نظر نمی‌رسد به این زودی‌ها مرکز خرید نور تهران بتواند عرصه را بر سایر مراکز خرید تنگ کند. موثقی، یکی دیگر از فعالان بازار رضا نیز در این زمینه می‌گوید: مصرف‌کننده ایرانی عادت کرده به اینکه برای خرید رایانه به پایتخت یا رضا بیاید و برای خرید موبایل به علاءالدین برود، همان طور که عادت کرده برای خرید کالا چانه بزند. مصرف‌کننده ایرانی از فروشنده کالای باکیفیت با قیمت مناسب می‌خواهد. می‌خواهد پول جنس را بدهد و حاضر نیست به ازای خرید کالا از یک فروشگاه لوکس و جدید‌التاسیس پول اضافی بپردازد. پس حالا حالاها مراکزی مانند پایتخت و رضا سر پا هستند.

رقیبی برای علاء‌الدین

تا حدود همین یک سال قبل کمتر کسی، حتی فعالان بازار موبایل از راه‌اندازی بازار موبایل ایران خبر داشتند و اولین بار این مرکز به عنوان اسپانسر یکی از تیم‌های فوتبال معرفی شد.

اما این اواخر شنیده می‌شود که این مرکز در حال راه‌اندازی است و واحدهای آن تنها به جهت اجاره آماده هستند.

جالب اینجاست که هنوز این مرکز راه‌اندازی نشده است، ولی قیمت اجاره بهای فروشگاه‌های پاساژ علاءالدین در حد قابل توجهی کاهش یافته است و فعالان بازار علت این امر را وجود چنین مرکزی می‌دانند. علی مانی، یکی از فعالان پاساژ علاء‌الدین در این رابطه می‌گوید، به نظر می‌رسد با راه‌اندازی یک مرکز تخصصی که به طور گسترده به ارائه کالاهای مربوط به این حوزه اقدام کند نظر مصرف‌کننده به سمت چنین بازاری جلب می‌شود. با این حال شرایط رهن مغازه‌ها در این بازار تا اندازه‌ای باعث حرف و حدیث‌هایی در میان فعالان بازار موبایل شده است. در حالی که عده‌ای معتقدند که این بازار به دلیل فضای پارک در محدوده جمهوری دارای مزیت‌های فراوانی است، اما از سوی دیگر برخی دیگر نیز معتقدند تفاوت قیمتی بالای محصول عرضه شده در این بازار چندان برای مشتری خوش نخواهد آمد و مشتری پولدار نیز از همان مراکز بالای شهر خرید خود را انجام می‌دهند. در مورد زمان راه‌اندازی این بازار هنوز خبر دقیقی منتشر نشده است.