درباره ادغام وزارتخانه‌های راه و ارتباطات
راه و بیراه
وقتی خبر ادغام وزارت راه و وزارت ارتباطات با تعجب بین همه دهان‌به‌دهان گشت، تصور اولیه این بود که یک خبر غیر واقعی اعلام شده است، اما پس از مدتی مشخص شد نه تنها خبر غیرواقعی نیست، بلکه عزم جدی نیز در این مورد وجود دارد.
سونیتا سراب‌پور
وقتی خبر ادغام وزارت راه و وزارت ارتباطات با تعجب بین همه دهان‌به‌دهان گشت، تصور اولیه این بود که یک خبر غیر واقعی اعلام شده است، اما پس از مدتی مشخص شد نه تنها خبر غیرواقعی نیست، بلکه عزم جدی نیز در این مورد وجود دارد. همین موضوع باعث بروز نظرات مخالف و موافق فراوانی در این زمینه شد. نظراتی از توسعه خصوصی‌سازی و کوچک‌سازی دولت تا ضربه به ICT دو سوی این ماجرا است.
ادغام و پیشرفت بخش خصوصی
هفته گذشته سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس از تشکیل دو وزارتخانه جدید با نام‌های «صنایع و تجارت» و «حمل‌ونقل و ارتباطات» خبر داد. علی‌اصغر یوسف‌نژاد، اظهار داشته بود که در جلسه کمیسیون صنایع و معادن، بحث ادغام وزارت صنایع و معادن با وزارت بازرگانی و سازمان صنایع‌دستی و صنایع روستایی و تشکیل وزارت «صنایع و تجارت» تصویب شده است. همچنین از آن سو نیز اعضای این کمیسیون رای به ادغام وزارتخانه‌های ارتباطات و فناوری اطلاعات با راه و ترابری دادند و تشکیل وزارتخانه جدیدی با نام «حمل‌ونقل و ارتباطات» را تصویب کردند. طرح ادغام سازی برخی وزارتخانه‌ها یکی از طرح‌های کوچک‌سازی دولت است که به موجب آن تعداد وزارتخانه‌های کنونی از ۲۲ به ۱۶ وزارتخانه کاهش می‌یابد. ادغام وزارتخانه‌های ارتباطات و فناوری اطلاعات و راه و ترابری در صورت تصویب مجلس در قالب طرح اصلاح ساختار اداری دولت به اجرا گذاشته خواهد شد. این دو وزارتخانه در حالی قرار است با یکدیگر ادغام شوند که موافقان و مخالفانی را نیز در پی دارند. گفته می‌شود که طرح این ادغام‌سازی در سال‌های گذشته نیز مطرح بوده، اما به دلایلی مسکوت مانده بود.
بنابر اظهارات نمایندگان مجلس که اکثرا از موافقان این ادغام سازی نیز به شمار می‌روند، این دو وزارتخانه با یکدیگر سنخیت کامل داشته و با ادغام این دو وزارتخانه تعارضات بین آنها در زمینه توسعه شبکه از بین می‌رود. به باور این گروه اجرای چنین طرحی توجیه‌پذیر بوده، در عین حال که بحث کوچک سازی دولت نیز مورد توافق همه است.
علی مطهری، مسوول کمیته مخابرات مجلس شورای اسلامی و از موافقان این ادغام‌سازی براین باور است که وظایف وزارتخانه‌های راه و ترابری و ارتباطات و فناوری اطلاعات با هم سنخیت دارد و مناسب است، این دو وزارتخانه با هم ادغام شوند.
مطهری دراین خصوص می‌گوید: «با خصوصی شدن پست، پست‌بانک و مخابرات، ادغام وزارت ارتباطات با وزارت راه توجیه پذیر شده است و با ادغام این دو وزارتخانه، تعارضاتی که بین آنها در زمینه توسعه شبکه مخابراتی وجود دارد، از بین خواهد رفت.» به گفته وی، اگر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بخواهد به کار خود با ساختار فعلی ادامه دهد، بهترین تصمیم ادغام این وزارتخانه با وزارت راه و ترابری است، ولی چنانچه وزارت ارتباطات بیشتر به جنبه فراموش شده وظایف خود یعنی فناوری اطلاعات بپردازد و ماموریت جدید خود را در رابطه با حرکت جهشی در زمینه توسعه فناوری اطلاعات و دولت الکترونیک تعریف کند، وجود وزارتخانه مستقل ارتباطات و فناوری اطلاعات ضرورت پیدا می‌کند.
رمضانعلی صادق‌زاده، رییس سابق کمسیون مخابرات مجلس و معاون صنایع پیشرفته سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران که این طرح در گذشته و در دوران نمایندگی او نیز مطرح شده بود، در توضیح موافقت خود با این ادغام سازی اظهار می‌دارد: «در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، براساس واگذاری‌هایی که طبق سیاست‌های اصل ۴۴ صورت می‌گیرد، سازمانی به غیر از سازمان رگولاتوری (سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی)، زیرساخت و بخشی از شرکت پست باقی نمی‌ماند و تمامی‌زیرمجموعه‌ها واگذار می‌شوند. بنابراین وزارت ارتباطات تبدیل به مجموعه کوچکی شامل آن سه نهاد یاد شده می‌شود که وظایف سیاست‌گذاری و حاکمیتی ارتباطات مجازی و ارتباطات مربوط به مراسلات پستی را انجام می‌دهد. در بخش وزارت راه نیز سازمان‌هایی که به صورت سیاست‌گذاری و نظارتی باقی می‌مانند، سازمان‌هایی همچون سازمان هواپیمایی (متولی فرودگاه‌های کشور)، سازمان بنادر و دریانوردی، سازمان حمل‌ونقل (بخش ریلی و جاده‌ای) هستند و سایر زیرمجموعه‌های آنها واگذار می‌شوند.» به باور وی نیاز نیست که ابتدا واگذاری‌هایی صورت بگیرد و سپس دست به ادغام وزارتخانه‌ها زده شود. در واقع همین نوع ادغام سازی به اجرای قانون اصل۴۴ و واگذاری سریع زیرمجموعه‌ها کمک شایانی می‌کند، بنابر آنچه که صادق‌زاده عنوان می‌کند با این ادغام وزارت راه، بخش مربوط به ارتباطات فیزیکی، هوایی، زمینی، دریایی را انجام می‌دهد و وزارت ارتباطات نیز ارتباط فضای مجازی را فراهم می‌کند.
صادق‌زاده همچنین یادآور می‌شود که ادغام این دو وزارتخانه در اکثر کشورهای پیشرفته دنیا با موفقیت انجام شده و اجرای آن در کشور ما نیز مورد نیاز است و می‌تواند به رشد و توسعه بخش خصوصی کمک شایانی کند.
ادغام و شکست ICT
در کنار کسانی که با طرح ادغام‌سازی دو وزارتخانه ارتباطات و راهوترابری موافق هستند و آن را عاملی جهت ارتقای بهره‌وری دستگاه‌های اجرایی و پیشرفت بخش خصوصی عنوان می‌کنند، فعالان و کارشناسانی نیز وجود دارند که براین باور هستند که ادغام این دو وزارتخانه بسیار غیرمنطقی است و چیزی جز ضربه زدن به صنعت ICT کشور را به دنبال نخواهد داشت. حسین طالبی، عضو شورای عالی انفورماتیک با بیان این که موضوع ادغام دو وزارتخانه ICT و راه و ترابری باعث بهت و تعجب کارشناسان شده می‌گوید: «این دو وزارتخانه از جنبه‌های مختلفی همچون عملیاتی، ماهیتی، مخاطب‌ها، سرویس‌هایی که ارائه می‌شود، تجهیزات و از نظر ساختاری با یکدیگر متفاوت هستند و هیچ سنخیتی نمی‌توانند با یکدیگر داشته باشند.»
وی در ادامه می‌افزاید: «وزارت راه ارتباط بین شهرها را از طریق جاده برقرار می‌کند، اما ارتباط در وزارت ICT از طریق ارتباطات الکترونیکی برقرار می‌شود و از سویی مهندسان و متخصصان این وزارتخانه نیز از نظر تخصصی با یکدیگر کاملا متفاوت هستند و علوم و فنون، کاربران، متخصصان و مهندسان و تخصص آنها با هم تفاوت دارد.»
به باور وی، ادغام وزارتخانه‌هایی که به لحاظ فعالیت، مشابهت‌های بسیاری با هم دارند کار درستی است، اما با توجه به این که وزارت ICT و مباحث فناوری اطلاعات به عنوان موتور حرکت توسعه برای کلیه دستگاه‌های اجرایی محسوب می‌شود، با ادغام آن در وزارتخانه‌ای که تجهیزات و ماشین‌آلات غول پیکر و افراد آن با عملیات اجرایی فیزیکی در ارتباطند، باعث می‌شود فعالیت‌های ICT کندتر شود و این موضوع لطمات و صدمات زیادی به کشور وارد می‌کند.
طالبی به این نکته اشاره می‌کند از زمانی که IT در وزارت ICT ادغام شده می‌توان گفت که فناوری اطلاعات به حالت کما رفته و فعالیت‌های توسعه‌ای در این حوزه کند و در بسیاری از جهات متوقف شده، این در حالی‌‌است که به جای جدایی این دو از هم و تشکیل دو وزارتخانه مستقل تصمیم بر ادغام این وزارتخانه مهم و بزرگ و پیچیده با وزارت راه را گرفتند که این موضوع عجیب است. به باور برخی از فعالان این دو حوزه، با توجه به اینکه دو وزارتخانه راه و ترابری و ارتباطات زیرساخت و تخصص مجزایی دارند، ادغام این دو معقول و منطقی نیست و منجر به شکست خواهد شد. محمود رستم‌افشار کارشناس حمل و نقل، در گفت‌وگویی ضمن تصدیق این نظر تصریح کرده بود که هر چند که این دو وزارتخانه هر دو برقرارکننده و اتصال‌دهنده هستند، اما ساختار و تخصص کاملا جداگانه‌ای دارند که مدیریت واحد بر آن نتیجه‌‌بخش نخواهد بود.
وی در ادامه افزوده بود که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مجموعه‌ای تخصصی و پیچیده است. وزارت راهوترابری نیز برنامه‌های ساخت و توسعه و طرح‌های مختلف و گسترده‌ای دارد که هم‌اکنون عمده فعالیت‌ها و اجرای طرح‌ها با مشکلاتی مواجه است که اگر با وزارتخانه گسترده، تخصصی و غیرمرتبط دیگری همچون ارتباطات ادغام شود، مشکلات آن چندین برابر خواهد شد و نهایتا منجر به شکست و افت عملکرد دو بخش می‌شود. به باور این کارشناس نمی‌توان این دو وزارتخانه را تحت لوای یک مدیریت واحد اداره کرد.
فراموشی فناوری اطلاعات
یکی از مسائلی که در ادغام این دو وزارتخانه به فراموشی سپرده شده است، فناوری اطلاعات است، چرا که در مطرح شدن این طرح بیشتر صحبت از ارتباطات است تا فناوری اطلاعات. به باور اکثر فعالان تا این زمان که نام این وزارتخانه، وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات بود به صنعت آی‌تی کشور توجه ویژه‌ای نمی‌شد و حال با ادغام این وزارتخانه در وزارت راه و ترابری مشخص نیست که حوزه آی‌تی کشور به چه سرنوشتی دچار خواهد شد.
عباس پورخصالیان، کارشناس در حوزه مخابرات، به فراموشی سپردن حوزه فناوری اطلاعات در کشور را به کم کاری وزیر این وزارتخانه ارتباط می‌دهد و می‌افزاید: «اینکه چرا بیشتر توجه کشور ما روی ارتباطات است تا فناوری اطلاعات به قصور و غفلت مسوولان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برمی‌گردد. در واقع مسوولان این وزارتخانه بیشتر ارتباطی فکر می‌کنند. انتظار می‌رفت غفلت به وجود آمده در دوره آقای سلیمانی برطرف شود که متاسفانه نه تنها این غفلت برطرف نشده، بلکه اوضاع این حوزه بیش از بیش دچار دگرگونی و بی‌ثباتی شده است.» به باور این کارشناس، اگر روی این ادغام سازی همه جانبه کار و مطالعات منطقی و درستی انجام شود، می‌توان این امید را داشت که کندی پیش آمده در حوزه ای تی کشور را جبران کند.
پورخصالیان معتقد است که این ادغام‌سازی نباید به صنعت ای‌تی کشور صدمه وارد کند و این فکر که ادغام این دو وزارتخانه به ضرر آی تی کشور تمام خواهد شد به وابستگی‌های غیراصولی قبلی برمی‌گردد که اگر این نهاد از وزارتخانه جدا شود، به بلوغ
خواهد رسید.
ارسال نظر