یک سال دیگر بدون اینترنت ملی

بازار دیجیتال- اگر پیشرفت پروژه شبکه ملی اینترنت در ‌سال ۸۶ را نسبت به سال پیش از آن مقایسه کنیم، می‌توان گفت که این پروژه سالی پر تحرک را پشت سر گذاشته است. اولین گام مثبتی که نوری از امید را در دل ارائه کنندگان این طرح برای اجرای آن، ایجاد کرد می‌توان مصوبه اردیبهشت‌ماه سال‌جاری دولت دانست. دولت در این مصوبه به شرکت مخابرات ایران اجازه داد، پنج هزار و ۶۶۰میلیارد ریال از محل منابع داخلی خود را طی سه سال جهت ایجاد این شبکه سرمایه‌گذاری کند.

در آن مقطع،‌ وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرد که با تلاش‌های صورت گرفته، ‌طراحی شبکه ملی اینترنت ‌به پایان رسیده و اجزای آن مشخص شده است و با این مصوبه، وارد فاز اجرایی این پروژه خواهیم شد.

اما بر خلاف سال ۸۵ که بیشتر به ارائه حرف و وعده‌های عمل نشده در این خصوص به پایان رسیده بود،‌ این مصوبه آخرین اقدام عملی در این حوزه نبود.

برگزاری مناقصه‌های «شبکه علمی فاز تهران» و «مترو اترنت کرمان و قم» به ترتیب با اعتباری در حدود ۴۰میلیارد ریال و ۱۳۵میلیارد ریال، از دیگر اقدامات انجام شده در راستای اجرایی کردن طرح شبکه ملی اینترنت بود.

در پروژه «شبکه علمی فاز تهران»، مقرر شده است تا گره‌های این شبکه از طریق فیبر نوری به هم متصل ‌شوند و هسته اصلی آن به گونه‌ای خواهد بود که قدرت برقراری ارتباط تا ۱۰ گیگابایت را خواهد داشت و دانشگاه‌های کشور نیز می‌توانند با ۱۰۰ یا یک‌هزار مگابایت پهنای باند، به این شبکه وصل شوند.

به گفته عبدالمجید ریاضی، معاون فناوری اطلاعات وزارت ارتباطات، این طرح در استان‌ها به صورت جزیره‌ای اجرا شود و نهایتا شبکه در سطح کشور پیاده خواهد شد و با سرعتی بالا، تمامی دانشگاه‌های کشور را به صورت اختصاصی به هم متصل خواهد کرد.

به گفته ریاضی، این شبکه پهنای باند را یکجا برای دانشگاه‌ها تامین خواهد کرد و لذا هزینه خرید اینترنت پرسرعت برای آنها پایین خواهد آمد؛ به عبارت دیگر رایانه‌های دانشگاه‌ها و مراکز علمی می‌توانند توامان برای انجام محاسبات به هم مرتبط شوند.از سوی دیگر، دانشگاه‌ها می‌توانند از طریق این شبکه علمی جدید، از برخی نرم‌افزارهای علمی که با قیمت گزاف توسط دانشگاه‌های دیگر خریداری شده استفاده کنند و نیازی به خرید آنها نخواهند داشت.

به اعتقاد ریاضی، شبکه علمی جدید در واقع تبدیل به یک محیط آزمایشگاهی مجازی خواهد شد.

مدارس و شبکه ملی اینترنت

اتصال مدارس به شبکه ملی اینترنت نیز از دیگر پروژه‌هایی است که در راستای ایجاد شبکه ملی اینترنت تعریف و در حال اجرا است.

در این پروژه که با همکاری وزارت ارتباطات و وزارت آموزش و پرورش اجرا می‌شود قرار است تا هفت هزار مدرسه تجهیز شده و به این شبکه وصل شوند.

صبح ۲۸ آبان ماه ۸۶ ، وزرای ارتباطات و آموزش و پرورش در مدرسه آبسال حاضر شدند تا فاز اول این پروژه را با اتصال ۳۸۰۰ مدرسه به این شبکه مشترکا افتتاح کنند.

به گفته ریاضی، یکی از اولویت‌های وزارت ICT این است که مراکز آموزشی و پژوهشی به صورت انبوه به شبکه ملی اینترنت متصل و در تولید دانش و عرضه آن بر روی شبکه سهیم شده، بتوانند از منابع علمی روی شبکه هم استفاده مطلوب کنند.

معاون وزیر ارتباطات معتقد است که آغاز این پروژه با اتصال مدرسه نیکان به عنوان نخستین مدرسه به شبکه رقم خورد

و اکنون پس از گذشت یک سال، ۳۸۶۹ مدرسه و اداره آموزش و پرورش در سراسر کشور به شبکه متصل شده‌اند.

این در حالی است که به فاصله یک روز پس از اتصال این واحد آموزشی به شبکه اینترنت ملی به عنوان واحد آموزشی نمونه توسط محمود احمدی‌نژاد، مدیر دبیرستان دخترانه نیکان، انتشار برخی خبرها مبنی بر اتصال این دبیرستان به شبکه اینترنت ملی در روز نخست مهرماه را رد کرد و گفت: آنچه که دبیرستان نیکان به آن متصل شده است، نه شبکه اینترنت ملی، بلکه اینترنت پرسرعت بوده است.

از سوی دیگر، ۱۶ مهرماه ۸۵،‌ قائم‌مقام و مشاور وزیر آموزش و پرورش در امور فناوری اطلاعات و ارتباطات طی اظهاراتی که به نظر می‌رسید برای رد کردن صحبت‌های مدیر مدرسه نیکان صورت می‌گرفت، اعلام کرد: در روز آغاز سال جدید تحصیلی یک دبیرستان به شبکه ملی مدارس وصل شد و از آن زمان تاکنون حدود ۱۶ دبیرستان به شبکه ملی مدارس متصل شده‌اند.

وی افزود: شبکه ملی مدارس یکی از برنامه‌های در دست اقدام وزارت آموزش و پرورش است و قرار است تمامی مدارس از طریق این شبکه به هم متصل شوند.

ریاضی نیز تاکنون به این موضوع هیچ اشاره‌ای نکرده و تنها با اشاره به حمایت وزارت ارتباطات از این طرح گفته است: وزارت ICT برای اینکه به اجرای این طرح جدیت بخشد، با استفاده از منابع خود و هزینه کردن ۳۵میلیارد ریال، اتصال ۵۶۷ مدرسه و تجهیز کامل ۴۰۰ مورد را به عنوان نمونه در تهران به عهده گرفت.

به اعتقاد وی، طبق آمار ارایه شده، از ۱۳۵هزار مدرسه موجود در کشور ۶۰هزار مدرسه از نظر فیزیکی قابلیت اتصال به شبکه را دارند.

شبکه ملی اینترنت و دو مناقصه دیگر

ایجاد مرکز داده ملی با اعتبار ۳۰۰میلیارد ریالی در فاز اول و همچنین طرح شبکه ملی دیتا به مبلغ ۳۵۰میلیارد تومان از دیگر پروژه‌هایی است که در قالب پروژه شبکه ملی اینترنت تعریف شده است که در ابتدا مقرر شده بود توسط شرکت فناوری اطلاعات اجرا شود که پس از تغییر وظایف این شرکت،‌ اجرای پروژه‌های مذکور به شرکت ارتباطات زیرساخت واگذار شد.

برگزاری مناقصه اجرای طرح شبکه ملی دیتا که قرار است به عنوان backbone شبکه ملی اینترنت در نظر گرفته شود، ‌نخستین بار در چارچوب بند یک مصوبه هشتم خردادماه سال‌جاری هیات‌وزیران به شرکت فناوری اطلاعات واگذار شد تا از محل منابع داخلی آن شرکت

اجرا شود.

اما پس از مطرح شدن بحث خصوصی سازی و واگذاری بخش اجرایی شرکت دیتا در کنار دیگر شرکت‌های مخابراتی به بخش‌خصوصی و از آنجایی که ایجاد این شبکه از جمله وظایف حاکمیتی و در ردیف موضوعات زیرساختی محسوب می‌شد،‌ اجرای آن به شرکت ارتباطات زیرساخت واگذار شد.

به گفته محمد باقر ظهوری‌فر، ‌مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت، هم‌اکنون طرح اجرای این backbone مراحل پایانی تعیین مشخصات فنی را می‌گذراند.

آخرین وضعیت پروژه

عبدالمجید ریاضی، معاون IT وزارت ارتباطات درباره آخرین وضعیت شبکه ملی اینترنت و زمان عملیاتی شدن این شبکه، معتقد است: شرکت ارتباطات زیرساخت باید شالوده اصلی back bone شامل (supercore ،core و edge) و نیز IDC (مرکز داده اینترنتی) آن را اجرا کند و شبکه‌های استانی آن را هم باید شرکت‌های مخابرات استانی انجام دهند.

به گفته وی نرم‌افزار مورد نیاز این شبکه نیز در پژوهشگاه بنیادی، شرکت فناوری اطلاعات با همکاری دبیرخانه شورای عالی فناوری اطلاعات شکل خواهد گرفت.

و در نهایت ...

با توجه به مصوبه دولت و اظهارات صابر فیضی،‌ مدیرعامل شرکت مخابرات ایران مبنی بر اینکه با توجه به تصویب این طرح در هیات دولت، در تلاش هستیم طی این سه سال اعتبارات لازم برای این پروژه تامین شود تا به مرحله اجرا درآید، ‌و همچنین با در نظر گرفتن اقدامات عملی صورت گرفته در سال‌جاری که گفته می‌شود بخش‌هایی از این طرح محسوب می‌شوند، امید آن می‌رود تا این طرح طی سه سال آتی اجرایی شود.

اما در این میان یک موضوع که تا کنون بی پاسخ مانده و نگرانی برخی از کارشناسان را برانگیخته، آن است که براساس مصوبه دولت،‌ بودجه پنج هزار و ۶۶۰میلیارد ریالی اجرای این طرح طی سه سال و از محل منابع داخلی شرکت مخابرات ایران می‌بایست تامین شود.

حال آنکه این شرکت در آستانه ورود به بورس و واگذاری به بخش خصوصی قرار داشته و براساس شواهد موجود، ‌تعریفی برای چگونگی و محل تامین بودجه موردنظر برای اجرای طرح مذکور وجود ندارد و یا در خوشبینانه‌ترین حالت،‌ اطلاع‌رسانی نشده است.