هم‌اندیشی خبرگان IT برای تدوین برنامه جامع تکفا نسخه ۲
توسعه و کاربری فناوری اطلاعات در کشور که با طرح تکفا آغاز شد حرکتی به یادماندنی از دولت قبل است.
مرجان ربانی
توسعه و کاربری فناوری اطلاعات در کشور که با طرح تکفا آغاز شد حرکتی به یادماندنی از دولت قبل است. این درحالی است که ادامه این پروژه در قالب تکفا۲ طی سال‌های اخیر میسر نشده و این طرح در شورای‌عالی اطلاع‌رسانی با وقفه مواجه بوده است، اما اخیرا دبیرخانه شورای‌عالی اطلاع‌رسانی با برپایی سمیناری سه‌روزه با عنوان هم‌اندیشی با استفاده از نظرات خبرگان و متخصصین آی‌تی اقدام به تدوین برنامه جامع فناوری اطلاعات ایران کرده است .
حضور مسوولان قبلی و فعلی و کارشناسان این حوزه در این هم‌اندیشی نقطه قوت فعالیت اخیر این شورا است که قصد دارد با جمع‌آوری نظرات خبرگان از طریق توفان‌های فکری ایجاد شده در این جلسات به تدوین برنامه‌ای جامع و پیش برنده فناوری اطلاعات بپردازد و آی‌تی را از وضعیت کما خارج کند.
با توجه به جلسات ۸ کارگروه دولت الکترونیکی، بهداشت، آموزش و محتوا، صنعت ICT ، صنعت خودرو، بانک و بیمه، نفت و پتروشیمی و بازرگانی که طی سه روز پایانی هفته گذشته برپا شد و نتایجی که هر کدام از کارگروه‌ها برای ادامه پروژه تکفا براساس اتفاق نظر به دست آوردند، پیش‌بینی می‌شود باردیگر تکفا بتواند اثراتی مثبت از خود در ایجاد فضای فناوری اطلاعات به جای بگذارد.
به نظر می‌رسد کسانی که قصد توسعه آی‌تی را دارند، با تکیه بر توانایی‌های شورای‌عالی اطلاع‌رسانی و با هماهنگی سایر شورا‌ها از جمله شورای‌عالی انفورماتیک و سایر ارگان‌ها می‌خواهند به تدوین برنامه بپردازند و نیازهای آی‌تی را با تعریف پروژهای جدید برطرف سازند.
در این میان در صورت توجه و حمایت دولت از کار کارشناسی آغاز شده توسط این شورا و استفاده از این برنامه جامع فناوری اطلاعات که در حال تدوین است، پیش‌بینی می‌شود با هزینه‌های کمتری آی‌تی در ایران توسعه یابد و این در حالی است که برخی از کارشناسان معتقدند چاره‌اندیشی جدید شورا و تدوین برنامه تکفا۲ می‌تواند برای سازمان‌ها و متقاضیان به صورت مجزا راهگشا باشد.
از آنجایی که شوراهای موازی آی‌تی در انجام اقدامات یکسان و همزمان با یکدیگر تجربه‌های ناموفق فراوانی دارند، در حال حاضر نیز می‌توان نمونه مشابه این فعالیت با عنوان تدوین برنامه جامع فناوری اطلاعات را مشاهده کرد که امید می‌رود با مطرح شدن مجدد بحث حذف و ادغام شوراهای عالی آی‌تی آخرین موازی‌کاری باشد.
همزمان با فعالیت شورای‌عالی اطلاع‌رسانی، شورای‌عالی فناوری اطلاعات نیز در حال تهیه طرح جامع است که شنیده‌ها حاکی از اتمام فاز اول این برنامه در وزارت ارتباطات را دارد، در این میان که دو نهاد با قصدی متفاوت به هدف گذاری‌های یکسان پرداخته اند، باید منتظر نتیجه ماند تا بر این اساس بتوان در خصوص عملکردشان قضاوت کرد. آنچه که اهمیت دارد اجرایی شدن برنامه‌ها و تاثیر آن بر جامعه و رشد آی‌تی است.
تکفا۲ و حفظ امنیت جامعه
به گفته بهمن برزگر در بخش صنعت ICT در کارگروه مربوطه در این هم‌اندیشی، خدمات و سرویس‌ها، سخت‌افزار، نرم‌افزار و مخابرات به مباحث مجزایی تقسیم شده‌اند و به سیاستگذاری و بررسی وضعیت قانونی و زیرساخت‌های مورد نیاز پرداخته شده است.
وی افزود: ۵۴ موضوع دارای اهمیت در این کارگروه مشخص شد که براساس میزان اثربخشی و اینکه آیا ظرفیت اجرایی دارند، با نمره‌دهی اولویت اجرایی آنها مشخص شد.
همچنین در سایر کارگروه‌ها به خصوص کارگروه دولت الکترونیکی اقدامات اولویت دار و سازوکارهای اجرایی آنها تعیین شد.
این درحالی است که دبیر شورای‌عالی اطلاع‌رسانی با بیان این مطلب که در حوزه آی‌تی در مقطع بیان ارزش‌ها هستیم گفت: این شورا ارزش‌ها را در پروژهای آی‌تی حفظ می‌کند و با توجه به این که بسیاری از ارزش‌ها بین‌المللی و مشترک است و در سند جامعه اطلاعاتی ژنو نیز مشاهده می شود لازم است ما ملاحظات فرهنگی خاص خود را نیز لحاظ کنیم.
به گفته وی واژه مهندسی فرهنگی که از سوی مقام معظم رهبری عنوان شده در کلیه فعالیت‌های اقتصادی فرهنگی و امنیتی لازم است مدنظر قرار گیرد و پیوست‌های فرهنگی براساس ارزش‌های بالاتر از ارزش‌های اقتصادی مبتنی بر عدالت و آزادی باید شکل گیرند.
با توجه به اینکه شورای‌عالی اطلاع‌رسانی با همکاری شرکت پرورش داده‌ها در حال تدوین تکفا ۲ با استفاده از مشاوران ایرلندی است، در این هم‌اندیشی گروه ایرلندی نیز حضور داشته‌اند تا به ارائه راهکارهای سیاستگذاری و اجرا و چگونگی استفاده از آی‌تی براساس بررسی وضعیت ایران بپردازند.
در این هم‌اندیشی ایرلندی‌ها تجارب کشورهای ترکیه، ایرلند، آلمان، کره و برخی کشورها مشابه ایران را از لحاظ وسعت و فرهنگ ارائه دادند و در خصوص نحوه سیاستگذاری و تعیین چشم‌اندازها و چگونگی مواجه با روندهای جهانی سخنرانی کردند.
تبصره خوش‌یمن ۱۲+۱
با توجه به عملیاتی شدن کارت هوشمند سوخت با اجرای تبصره ۱۳ گام مهمی در توسعه و به‌کارگیری فناوری اطلاعات در کشور برداشته شده است که در این هم‌اندیشی با حضور مدیران شرکت ملی نفت تجارب عملیاتی شدن کارت هوشمند سوخت ارائه شد.
به گفته جهانگرد، این پروژه در عرصه اجتماعی و اقتصادی ظرفیت بسیار بزرگی به وجود آورده و بزرگ‌ترین شبکه اجرایی فناوری اطلاعات را در کشور ایجاد کرده است و اعتمادسازی در پیشخوان دولت الکترونیکی در جغرافیای کامل ایران از مزایای اجرایی شدن کارت هوشمند سوخت است.
وی معتقد است این تجربه بسیار گرانقدر است و اجازه می‌دهد پروژه‌های بزرگ آی‌تی را در این فضا اجرایی کنیم؛ چنانچه فناوری اطلاعات در میان مردم فراگیر شده و پروتکل‌های همکاری بین بسیاری از سازمان‌ها شکل گرفته است.
پروژه ملی کارت سوخت که با الزامات قانونی مجلس تعیین شد در دستور کار مجموعه وزارت نفت قرار گرفت تا به ایجاد بانک اطلاعاتی برای دستیابی به الگوی مصرف، جلوگیری از قاچاق سوخت و کنترل مکانیزه جایگاه‌های کشور منجر شود و هدف بعدی آن پرداخت الکترونیکی در جهت تحقق دولت الکترونیکی است.
نهاد راهبری آی‌تی
نظرسنجی در خصوص نهاد راهبری فاوا در کشور نیز از دیگر مواردی است که در این جلسات مطرح شده و قرار است به نتیجه رسانده شود.
در خصوص مدل مناسب نهاد راهبری فاوا در کشور و اینکه بهتر است چه ساختاری داشته باشد، نظرات مختلفی ارائه شد تا براساس نظرات کارشناسی و بررسی وضعیت موجود این ساختار در یکی از قالب‌ها شامل شورای‌عالی، وزارتخانه، کمیسیونی در هیات دولت، معاونتی در یکی وزارت خانه‌ها، معاونتی در یکی از نهادهای فرابخشی، سازمان جدید و یا ستادی بین سه قوه تعیین شود.
به گفته بهمن برزگر در این حوزه لازم است نهادی با اقتدار به تصمیم‌گیری و راهبرد آی‌تی بپردازد و نهادی فرابخشی باشد و سازمان مدیریت بهترین گزینه برای این موضوع است.
وی می‌گوید: دلیل این انتخاب این است که در جامعه‌ای که مبتنی بر توزیع منابع است و نه تولید منابع، بهتر است نهادی راهبری آی‌تی را در دست گیرد که نحوه مصرف منابع را جهت‌دهی می‌کند و در عین حال توان ارتباط بین بخشی را دارد و در لایه تصدی‌گری نیز فعال نیست.
جایگاه تشکیلاتی نهاد راهبری فاوا طبق نظر برخی از کارشناسان، در معاونت برنامه‌ریزی راهبردی ریاست‌جمهوری پیشنهاد شده است البته با توجه به گزینه‌های مختلف مطرح شده باید منتظر نتیجه‌گیری نهایی ماند و علاوه بر این لازم است ضمانت اجرایی این تصمیمات و طریق اجرای آنها از سوی مسوولان مشخص شود.
سلجوقی معتقد است این نهاد در قالب شورایی جوابگو نیست و شورا تا منابع به آن وصل نشود موفق نمی شود.
به گفته وی لازم نیست سازمان جدیدی تشکیل شود و می توان در معاونت برنامه ریزی راهبردی ریاست جمهوری با مهندسی مجدد ساختار بخشی را به ساختار موضوعی تغییر داد و به راهبری فناوری اطلاعات پرداخت.
برخی از کارشناسان نیز معتقدند کشور مبتنی بر ساختار نیست، بلکه مبتنی بر افراد است و مدیران برای رشد آی‌تی لازم است از فردی که دارای اقتدار باشد، بهره گیرند تا مسوولان ارشد در به‌کارگیری آی‌تی توجیه شوند.
دبیر شورای‌عالی اطلاع‌رسانی نیز معتقد است: ما در بدنه دولت نیازمند شورای مقتدر و جامعی هستیم که بعد از شورای‌عالی اطلاع‌رسانی لازم است این شورای واحد به‌وجود آید که پیش‌بینی می‌شود طی ۲سال آتی شکل بگیرد.
محمودی دبیر شورای‌عالی انفورماتیک نیز نهاد راهبری و نهادسازی برای آی‌تی را مهم‌ترین رکن پیشرفت عنوان کرده و معتقد است: آنچه که اثربخشی بیشتری دارد مقدار تلاش برای نهادسازی است که به علت دشواری‌ها خاص خود در کشور این فعالیت ضعیف بوده است.
به گفته وی برای نهادسازی از یک طرف لازم است رویکرد بالا به پایین داشته باشیم، به علت اینکه نظام کشور دولت محور است و دولت توسعه‌دهنده است اما در اجرا به علت ساختار بخشی موجود این رویکرد یکپارچه و کارساز نیست در نتیجه حرکت جزیره‌ای و از پایین به بالا لازم است صورت گیرد و آنچه اجرایی است رویکرد پایین به بالااست که این مساله ایجاد پارادوکس در این بحث کرده است.
وی در ادامه به راهکارهای نهادسازی نیز پرداخت.
فاطمی از ستاد تبصره ۱۳ نیز تشکیل یک سازمان را برای راهبری فاوا سازنده ندانست و گفت: ابتدا باید دولت الکترونیکی را تعریف کرد و سپس ساختار مورد نیاز برای ایجاد و مدیریت آن را تعیین کرد، به نظر من محور مرکزی، خدمات است و این خدمات و فرآیندها یکپارچه باید باشند و نیاز به یک پایگاه ملی داده است تا این خدمات عرضه شوند.
به گفته وی کانال دسترسی باید موجود باشد تا هر سازمانی خدمات خود را در قالب دولت الکترونیکی به مردم عرضه کند. برای این منظور لازم است نهادی موقت برای مدیریت این کار شکل گیرد که جایگاه آن در ریاست جمهوری باشد.
در این سمینار که توسط شرکت پرورش داده‌ها به عنوان مجری پروژه تدوین برنامه جامع فناوری اطلاعات ایران برگزار شد، شهریاری دبیر شورای‌عالی اطلاع‌رسانی، محمودی دبیر شورای‌عالی انفورماتیک، جهانگرد دبیر سابق شورای‌عالی اطلاع‌رسانی و مسوولان و کارشناسان از ارگان‌های مختلف و مجلس و بخش خصوصی حضور داشتند و توانستند در کارگروه‌های مختلف اقدامات دارای اولویت در اجرا را تعیین کنند و در جلسات آینده این کارگروه‌ها به پیگیری و اتخاذ تصمیم‌های جدید بپردازند.
آیا می‌دانید که ...
لازم به ذکر است که هم‌اندیشی خبرگان برای تدوین برنامه جامع آی‌تی از سوی شورای‌عالی اطلاع‌رسانی بدون هیچ‌گونه اطلاع‌رسانی و با تاکید بر جلوگیری از انتشار اخبار در رسانه‌ها برگزار شد.
به گفته برپاکنندگان عدم دعوت از خبرنگاران در طی سه روز برگزاری این سمینار جلوگیری از جنجال‌های رسانه‌ای بوده است، این درحالی است که مخفی کردن اطلاعات از خبرنگاران حوزه فناوری اطلاعات که تاکنون در جهت حمایت و توسعه فناوری اطلاعات تلاش کرده‌اند در سمیناری که بر موضوع اطلاعات و ارتباطات و شفاف‌سازی تاکید دارد حرکتی غیرسازنده است.
آیا مسولان این شورا نمی‌دانند که در جامعه اطلاعاتی بیش ازبه کارگیری ابزارهای تکنولوژی به ارتباطات افراد جامعه لازم است توجه شود و در دنیای کنونی ارتباطات از طریق اطلاعات ایجاد می‌شود و اطلاعات نیز با ارتباطات تولید و توزیع می‌شود؟!، در این میان رسانه‌ها از بدو پیدایش، سردمدار جامعه اطلاعاتی بوده‌اند و جای شگفتی و بسی تاسف است که در حوزه فناوری اطلاعات شورایی با نام اطلاع‌رسانی از ارتباط با رسانه‌ها دوری می‌کند.
آیا مسوولان و مدعیان توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور قصد دارند تا معنای جدیدی به رسانه‌ها، ارتباطات و اطلاعات ببخشند؟ این سوالی است که مسوولان شورای‌عالی اطلاع‌رسانی و بخش ارتباطات با رسانه‌های این شورا لازم است به پاسخگویی به آن بپردازند.
شهریاری، دبیر شورای‌عالی اطلاع‌رسانی در پاسخ به این سوال که چرا از خبرنگاران دعوتی به عمل نیامده و آیا طریق ارتباط شورا با مطبوعات طریقی سازنده است؟ گفت: ما با شما در این خصوص اختلاف نظر داریم.
روزنامه دنیای اقتصاد به سهم خود برای رفع اختلاف نظرها اعلام آمادگی می‌کند دارد و انتظار می‌رود مسوولان ذی‌ربط در این شورا مقدمات این امر را فراهم کنند تا ارتباطی شفاف میان شورا و مطبوعات پدید آید.
ارسال نظر