راه‌حل مقابله با قاچاق چیست؟

مریم عسگری

واردات مقوله‌ای است که همه ما در زمینه کالای مختلف از مواد غذایی،‌ آرایشی و بهداشتی گرفته تا تجهیزات کامپیوتری درباره آن شنیده‌ایم و با آن آشنا هستیم. هرازچندگاهی نیز اخباری در زمینه تغییرات نرخ واردات یا همان تعرفه گمرکی، حجم واردات، مشکلات ترخیص کالاهای مختلف و ... به گوش می‌رسد که این اخبار تاثیر مستقیمی بر روند قیمت کالاهای مختلف، جریان عرضه و تقاضا و... دارد.

تجهیزات کامپیوتری نیز از دسته کالاهایی هستند که طی ماه‌های اخیر اخبار زیادی در مورد نحوه ورود،‌ مشکلات ترخیص آنها از گمرکات کشور و تاثیر این عوامل بر روند عرضه و تقاضا و قیمت آنها منتشر شده است. البته برخی از این اخبار که تنها در حد شایعه بوده گمرک‌ را مسبب اصلی مشکلات ورود تجهیزات کامپیوتری به کشور معرفی کرده بودند که گمرک نیز با بیان دلایل روشنی خود را از این اتهام تبرئه کرد و گفت:‌ واردکنندگانی که اسناد ارائه شده آنها به گمرک برای ترخیص کالاها بدون اشکال باشد مشکلی در ترخیص کالاها ندارند.

با این وجود برخی از واردکنندگان و همچنین فروشندگان تجهیزات کامپیوتری همچنان از عدم همکاری گمرکات کشور با واردکنندگان خبر می‌دهند و معتقدند این اقدام گمرک باعث رشد پدیده‌ای به نام قاچاق در کشور شده است.

مصائب واردات تجهیزات کامپیوتری

قیمت بحث مهمی در بازارهای جهانی و داخلی است که در زمینه تجهیزات کامپیوتری از حساسیت بیشتری برخوردار است. به طوری که در صورت اختلاف قیمت یک کالای ارائه شده با برند و مشخصات مشابه از طرف شرکت‌های مختلف نظم بازار به هم ریخته و این موضوع چنددستگی قیمت‌ها را در بازار به همراه می‌آورد. قادری، قائم‌مقام مدیر عامل شرکت آواژنگ، یکی از عرضه‌کنندگان تجهیزات کامپیوتری در کشور در این زمینه می‌گوید: بزرگ‌ترین مشکلی که واردکنندگان تجهیزات کامپیوتری با آن مواجه هستند قیمت‌های متفاوتی است که گمرکات مختلف برای تجهیزات کامپیوتری اعلام می‌کنند.

به عنوان مثال کارشناسان گمرک مهرآباد، قیمت یک کالا در بازار حدود ۲۰۰دلار و کارشناسان گمرک امام خمینی قیمت آن را ۱۵۰دلار اعلام می‌کنند که در این صورت هزینه واردات متغیر خواهد بود. این عامل به خودی خود باعث چند دستگی قیمت‌ها در بازار و به هم خوردن تعادل بازار می‌شود.

قادری افزود، در‌حال‌حاضر برخی از واردکنندگان کالاهای خود را به روش‌های مختلف دیگری مانند استفاده از برگ سبز وارد بازار می‌کنند.

گروهی نیز اقدام به قاچاق کالا کرده که در این صورت نه تنها حقوق گمرک بلکه حق واردکنندگانی که از مجاری قانونی اقدام به واردات کالا می‌کنند، ضایع می‌شود. وی افزود: در‌حال‌حاضر شرکت «آواژنگ‌» سود بسیار کمی را برای فروش تجهیزات کامپیوتری خود مانند مادربورد، رم، کارت گرافیک و ... در نظر می‌گیرد تا به این وسیله هم خدمتی به مصرف‌کنندگان کرده باشد و هم از قاچاق کالاها توسط افراد سودجو جلوگیری کند. وی معتقد است در صورتی که واردکنندگان سود زیادی برای کالاهای خود منظور کنند افراد سودجو با استفاده از فاصله ایجاد شده بین قیمت کالاها در بازار دبی و ایران با واردات غیرقانونی کالاها آنها را با قیمت پایین‌تر از عرف بازار به فروش رسانده و به واردکنندگان قانونی ضربه می‌زنند.

کوهستانی، کارشناس ارشد شرکت سازگار ارقام، یکی دیگر از واردکنندگان تجهیزات کامپیوتری نیز در این زمینه می‌گوید: در‌حال‌حاضر برخلاف ادعای برخی از واردکنندگان تجهیزات کامپیوتری، شرکت ما مشکلی در زمینه واردات کالا ندارد و تنها مشکلی که طی ماه اخیر با آن مواجه بودیم کند شدن روند واردات کالا به علت بارش سنگین برف و تعویق پرواز هواپیماها بود که باعث شد بازار خرید و فروش تجهیزات کامپیوتری تا حدودی دچار رکود شود.

به گفته وی، واردات تجهیزات کامپیوتری که از سال ۷۹ آغاز شده است باعث شده قاچاق تجهیزات کامپیوتری در حد چشمگیری نسبت به سال‌های قبل از ۷۹ کاهش یابد. به گفته وی در حال حاضر چند قلم از تجهیزات کامپیوتری شامل مادربورد، رم، هارددیسک، کارت گرافیک، انواع فلش، سرور، XPS، اپتیکال درایو بدون انتقال ارز با تعرفه ۴درصد می‌توانند وارد کشور شوند، اما واردات لپ‌تاپ و دوربین دیجیتال به دلیل این که جزو کالاهای لوکس و غیر ضروری به حساب می‌آیند باید با انتقال ارز صورت گیرد.

یعنی به ازای واردات این کالاها، صادرات نیز صورت گیرد.

به گفته وی تا حدود شش ماه آینده این احتمال وجود دارد که لپ‌تاپ نیز در گروه کالاهای IT وارد شده و بدون انتقال ارز وارد کشور شود. کوهستانی معتقد است از سال ۷۹ که واردات کالاهای حوزه IT آزاد شد و قاچاق این کالاها تا حد زیادی کاهش یافت، جریان قیمت‌ها نیز تقریبا روال طبیعی یافته است. وی نوسانات ارزی را مهم‌ترین عامل تغییرات قیمت در بازار داخلی عنوان می‌کند.

دروازه‌های ورودی تجهیزات کامپیوتری به کشورچین به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولید کنندگان کالاهای مختلف طی سال‌های اخیر سهم بزرگی از تولیدات تجهیزات کامپیوتری را به خود اختصاص داده است. به گفته کوهستانی، امروزه اکثر تولیدکنندگان مطرح تجهیزات کامپیوتری به علت پایین بودن هزینه تولید در چین، کارخانه‌های تولیدی خود را در این کشور تاسیس کرده‌اند. کمپانی‌هایMaxTor، Liteon، NECو intel و... نیز به این علت اقدام به احداث کارخانه در این کشور کرده و این کالاها را با قیمت پایین تولید و عرضه می‌کنند. نزدیکی این کشور به بنادر اصلی برای صدور کالاها از دلایل دیگر تمایل تولیدکنندگان به احداث کارخانه در این کشور است.

به گفته کوهستانی، بخشی از تجهیزات کامپیوتری بازار ایران با توجه به تحریم‌ ایران از کشور چین و بخش دیگر از دبی وارد کشور می‌شود.

البته نباید چشم‌هایمان را روی حقیقت تلخ به نام قاچاق ببندیم. بخشی از کالاهای موجود در بازار نیز از طریق مبادی غیررسمی به صورت قاچاق وارد کشور می‌شوند.

رکوردداران قاچاق

در میان تجهیزات کامپیوتری، رم از کالاهایی است که بیشتر از سایر تجهیزات کامپیوتری درگیر قاچاق شده است.

به گفته کوهستانی در‌حال‌حاضر اکثر رم‌های Kingston که در بازار موجودند تقلبی هستند که در این زمینه شرکت تولیدکننده این رم‌ها طی اطلاعیه‌ای از کاربران خواسته است هنگام خرید رم به شماره سریال آن توجه کرده و آن را با سایت این شرکت چک

کنند.

به گفته وی، در‌حال‌حاضر رم‌های موجود در بازار به سه گروه درجه یک با عمر ۱۰ تا ۱۵سال، درجه دو با عمر ۳ تا ۶سال و درجه سه با عمر ۳ تا ۱۵ماه تقسیم‌بندی شده‌اند که متاسفانه اکثر رم‌های موجود در بازار از نوع درجه سه یا بی‌کیفیت هستند. وی به خریداران رم توصیه کرد: هنگام خرید حتما از اورجینال بودن آن اطمینان حاصل کرده و آن را از شرکت‌های معتبر تهیه کنند.

حجم واردات تجهیزات کامپیوتری

طبق اعلام گمرک جمهوری اسلامی ایران، تعرفه واردات انواع بورد شامل، رم، کارت ویدئو، کارت شبکه، مادربورد، کارت گرافیک و کارت صدا و لپ‌تاپ، ۴درصد و تعرفه واردات انواع مانیتور LCD و صفحه تخت ۵۰درصد است.

براساس اعلام کارشناسان گمرک، هر کالایی برای خود کد ۸رقمی ویژه‌ای دارد که با عنوان سیستم هماهنگ‌شده کدگذاری‌ها شناخته می‌شود. به عنوان مثال کد شناسایی رم، کارت گرافیک و ... ۸۴۷۱۸۰۱۰ و کد لپ‌تاپ ۸۴۷۱۳۰۲۰ است که این کالاها در سراسر جهان با این کد شناسایی می‌شوند.

گفتنی است به‌رغم تماس‌های مکرر گمرک جمهوری اسلامی ایران از ارائه آمار ورود تجهیزات کامپیوتری به خبرنگار ما خودداری کرد.