نگاهی به پروژه‌ای ناتمام
کارت هوشمند ملی
آیا می‌دانید تولید هر کارت هوشمند ۱۵۰میلیارد ریال هزینه دارد که البته بسته به تعداد، نوع و کاربرد آن تا یک‌هزار‌میلیارد ریال هم افزایش می‌یابد؟ آیا می‌دانید ۵۰۰میلیون ریال برای تحقیق روی هر کدام از کارت‌های هوشمند هزینه میشود؟ طرح: جمال صحرادی
آیا می‌دانید در یک اقدام ناهماهنگ سازمان‌های مختلف در کشورمان، هر یک به‌صورت جداگانه تصمیم به صدور یک کارت هوشمند برای ارائه خدمات الکترونیکی خود گرفته‌اند و این درحالی است که در جهان این کار به‌صورتی منسجم و در قالب یک کارت صورت می‌گیرد؟ آیا می‌دانید صدور یک کارت هوشمند چندمنظوره می‌تواند موجب صرفه‌جویی چند ۱۰۰میلیارد ریالی شده و همچنین مردم را از سردرگمی‌استفاده از کارت‌های هوشمند متعدد نجات می‌دهد؟ و آیا می‌دانید می‌توان در کشور به‌جای حداقل ۷۰۰ کارت متفاوت تک‌منظوره از یک کارت هوشمند چندمنظوره ملی استفاده کرد؟کشورهای مختلفی مانند مالزی با پی بردن به اهمیت کارت‌های هوشمند چندمنظوره آن را در دستور کار خود قرار داده و عملیاتی کرده‌اند، اما در ایران از این تجربه‌های جهانی که پیش از این توسط دیگران کسب شده است استفاده نشده و شاید به‌همین دلیل نیز این پروژه که از سال ۸۳ آغاز شده تاکنون به پایان نرسیده و بینتیجه مانده است و با شرایط موجود حتی آینده مشخصی نیز برای آن نمی‌توان در نظر گرفت.
کارت هوشمند چند منظوره چیست؟
یک کارت هوشمند از نظر اندازه شبیه به کارت‌های اعتباری پلاستیکی است که یک تراشه در آن کار گذاشته شده است. قرار دادن یک تراشه در کارت به جای نوار مغناطیسی، آن را تبدیل به یک کارت هوشمند با قدرت سرویس‌دهی در مصارف گوناگون می‌‌کند.امروزه در دنیا بیش از ۴/۴میلیارد کارت اعتباری استفاده میشود. فعالیت‌های اقتصادی-مالی مبتنی بر کارت‌های هوشمند به میزان ۳۰ درصد در سال رشد دارد. همچنین تحقیقات انجام شده حاکی از آن است که در سراسر دنیا طی ۵ سال آینده صنعت کارت‌های هوشمند و وسایل و تجهیزاتی که امکان استفاده از آن را میسر می‌سازند به طور قابل توجهی رشد خواهد داشت و همچنین افزایش امکانات و قابلیت‌های دستیابی با امنیت کافی به شبکه‌های کامپیوتری وتوسعه رو به رشد استفاده از تجارت الکترونیکی سبب رایج‌تر شدن به‌کارگیری کارت‌های هوشمند میشود. کارت هوشمند، برای راحت‌تر شدن و کاهش فعالیت‌های زائد در امور تجاری و غیره تولید شده، فعالیت‌هایی از قبیل (خرید و فروش، برنامه‌های بهداشتی، خدمات بانکی، خدمات مسافرتی و...). اگر قرار باشد برای انجام هر یک از فعالیت‌های فوق یک کارت هوشمند اختصاص یابد، آنگاه تعداد کارت‌ها خود مشکل جدیدی میشود که بر تمایلات کاربران تاثیر منفی گذاشته و از کارآیی آن نیز می‌کاهد. یک کارت چند منظوره پاسخ مناسبی برای این موضوع است، زیرا کارت چند منظوره می‌تواند انواع مختلفی از کارت‌ها را پشتیبانی کند.
ظهور کارت هوشمند و مشکلات آن
شاید بتوان «کارت پرداخت هزینه تلفن» را اولین نوع کارت هوشمندی دانست که مورد استفاده قرار گرفت. در آن زمان تصور نمی‌شد روزی این نوع از کارت‌ها در زندگی انسان نفوذ کند و آن را تحت تاثیر قرار دهد.
اما هم‌زمان با پیشرفت فناوری اطلاعات، کاربردهای این نوع از کارت‌ها نیز گسترده‌تر شد که از آن نمونه می‌توان به کارت شناسایی الکترونیکی، گذرنامه الکترونیکی، گواهینامه رانندگی، کارت تحصیلی و غیره اشاره کرد.
سال ۸۳، سال کارت هوشمند ایرانی
بحث کارت هوشمند، سال ۸۳ در کشور ما به اوج خود رسید و سازمان‌های مختلف از قبیل گمرک، بیمه و نفت اقدام به برنامه‌ریزی برای به‌کارگیری این نوع از کارت‌ها کردند که کسب مقام چهارمی‌آسیا برای طرح کارت هوشمند گمرک ایران در مهرماه، اعلام برنده مناقصه کارت هوشمند بنزین در مردادماه و تهیه کارت هوشمند درمان فرهنگیان در آذرماه آن سال از بارزترین این تلاش‌ها بود.
درست در همین سال نیز دولتمردان کشورمان با توجه به تکالیف قانون برنامه چهارم توسعه کشور مبنی بر به‌کارگیری ICT برای بهبود کمی‌و کیفی ارائه خدمات به شهروندان و فراهم ساختن زمینه‌های اجرای قانون تجارت الکترونیکی به فکر تدوین سند «کارت هوشمند چند منظوره ملی» افتادند.
دفتر همکاری‌های فناوری ریاست‌جمهوری نخستین نهادی بود که در آن زمان برای این منظور پیش‌قدم شد.این دفتر در بهمن‌ماه سال ۸۳، گزارشی را که به کمک «مدیرکل توسعه فناوری اطلاعات وزارت ارتباطات»، «معاون توسعه صنایع پیشرفته سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران»، «دو نفر از کارشناسان دانشگاه‌های صنعتی شریف و امیرکبیر» و «کارشناسان دفتر همکاری‌های فناوری ریاست‌جمهوری» تدوین شده بود را به پیوست نامه‌ای برای دکتر عارف معاون اول وقت ریاست‌جمهوری ارسال کرد.
در این نامه با اشاره به سند چشم‌انداز ۱۴۰۰ و لایحه برنامه چهارم توسعه، به‌کارگیری کارت هوشمند چندمنظوره به‌عنوان یکی از زیرساخت‌های اطلاعاتی در کنار مراکز داده و شبکه‌های ارتباطی برای ارائه خدمات الکترونیکی یک‌پارچه دانسته شده و خاطرنشان شده است، وجود نیازهای متعدد وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های مختلف، را در آینده‌ای نزدیک ملزم به تهیه و به‌کارگیری کارت هوشمند تک‌منظوره خواهد نمود که این امر صدها‌میلیارد تومان به بودجه کشور تحمیل خواهد کرد.
آغاز تهیه سند کارت هوشمند چندمنظوره
در ابتدای سال ۸۴ دبیرخانه شورای عالی اطلاع‌رسانی با قرار دادن طرح کارت هوشمند چندمنظوره در مجموعه پروژه‌های تکفا، به‌طور رسمی تدوین سند کارت هوشمند چندمنظوره را آغاز کرد و بر همین اساس، طبق موافقت‌نامه‌ای که بین دبیرخانه شورای عالی اطلاع‌رسانی و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور به امضا رسید، مقرر شد تا مبلغ ۵۸۰میلیون ریال به‌منظور مطالعه کارت هوشمند ملی در اختیار شورای عالی اطلاع‌رسانی قرار گیرد که البته براساس اطلاعات موجود این توافق‌نامه هیچ‌گاه عملیاتی نشده و هزینه در این خصوص به شورای عالی اطلاع‌رسانی پرداخت نشده است و هزینه‌های اجرای زیر پروژه مطالعه کارت‌هوشمند چندمنظوره از محل قراردادهای تکفا تامین شده است.
اما حرف و حدیث‌های این پروژه به همین‌جا ختم نمی‌شود. به گفته یک مقام آگاه در دفتر همکاری‌های فناوری ریاست‌جمهوری، به‌‌رغم تصمیم‌های گرفته شده در جلسه اسفندماه سال ۸۳، و ارسال نامه‌ای در فروردین‌ماه ۸۴ به شورای عالی اطلاع‌رسانی از سوی دفتر همکاری‌های فناوری مبنی بر آمادگی این دفتر برای مشارکت در گروه فنی دبیرخانه شورای عالی اطلاع‌رسانی جهت تنظیم مستندات خواسته شده از سوی معاون اول رییس‌جمهوری، کارشناسان این دفتر در تنظیم سند مذکور مشارکت داده نشدند.
پیش‌نویس سند کارت‌هوشمند چندمنظوره آماده شد
پیش‌نویس اولیه سند کارت هوشمند چندمنظوره با اندکی تاخیر (که البته با در نظر گرفتن عدم اجرایی شدن توافق‌نامه شورا و سازمان مدیریت این امر دور از ذهن به‌نظر نمی‌رسد) در خردادماه سال ۸۴ برای اعمال‌نظر حاضران در جلسه اسفندماه ۸۳ آماده شد که این شاید آغاز مانعی دیگر بر سر راه تصویب این سند بود.
پیش‌نویس سند کارت نسیم
کارت نسیم نامی‌است که در این سند به کارت هوشمند چندمنظوره داده شد، که از حروف اول نام معادل انگلیسی آن (National Smart Identification Module) اقتباس شده است.
در این سند نقاط ضعف، قدرت، تهدیدها و فرصت‌های پیش روی عملیاتی کردن این پروژه مورد بررسی قرار گرفته است.
آشنایی مردم با انواع کارت‌ها، وجود صنایع الکترونیکی سازنده کارت‌های هوشمند پیشرفته و بنیه علمی کشور در تحقیقات صنایع میکروالکترونیک به عنوان نقاط قوت این پروژه و در مقابل کمبود مراکز داده، عدم وجود زیرساخت ارتباطی و دسترسی مناسب و قابل اطمینان و همچنین عدم وجود قوانین و مقررات لازم به‌عنوان نقاط ضعف آن مطرح شده است.
همچنین در این سند از شروع اقدامات اجرایی تعدادی از پروژه‌ها و عدم هماهنگی میان آنها و محدودیت در ورود فناوری به‌علت تحریم از جمله تهدیدهای پیش روی پروژه یاد شده است.
اطلاعات موجود روی کارت نسیم
براساس پیش‌نویس سند کارت هوشمند چندمنظوره، اطلاعاتی که باید روی این کارت قرار گیرد به دو گروه قابل مشاهده و الکتریکی تقسیم شده است.
نام و نام‌خانوادگی، نام پدر، تاریخ و محل تولد، جنسیت، کد ملی، ملیت، نمونه امضا، اداره صادرکننده، عکس شهروند و اطلاعات فوریت‌های پزشکی از جمله اطلاعات قابل مشاهده و پیش‌بینی شده روی کارت نسیم خواهد بود، اما از اطلاعاتی که به‌صورت الکترونیکی روی این کارت درج خواهد شد می‌توان به آدرس محل سکونت به همراه کدپستی ۱۰ رقمی، گواهی لازم جهت شناسایی هویت، امضای الکترونیکی و عملیات رمزنگاری و همچنین اثر انگشت شهروند، اشاره کرد.
تلاش‌ها بینتیجه ماند
بالاخره نسخه نهایی پیش‌نویس سند کارت هوشمند چندمنظوره ملی (کارت نسیم) در شهریورماه سال ۸۴ برای ارائه به دولت آماده شد، اما از آن‌جایی که دولت نهم در آن زمان به‌تازگی فعالیت خود را آغاز کرده بود این سند در آن دوره در جلسات هیات دولت مطرح شد و متاسفانه تاکنون نیز مسکوت ماند.
اما براساس شنیده‌ها تاکنون اطلاعی از کم‌وکیف میزان پیشرفت این پروژه که به معاونت فناوری اطلاعات وزارت ارتباطات واگذار شده است در دست نیست. از سویی دیگر نیز شنیده میشود که وزارت کشور ارائه کارت هوشمند چند منظوره ای با نام ایران کارت یا کارت ملی ایران را در دستور کار خود داشته و قرار است آن را تا نیمه دوم سال ۸۷ عملیاتی کند.
ارائه کارت هوشمند چند منظوره در کشور
سید مهدی‌هاشمی معاون وزیر کشور در نخستین کنفرانس بین‌المللی شهرداری الکترونیک خاطرنشان ساخت، مراحل نهایی ارائه کارت هوشمند ملی در حال انجام است و ارائه این کارت از نیمه اول سال ۸۷ با عنوان ایران کارت یا ملی کارت در سطح کشور اجرایی می شود. وی خاطرنشان کرد: با استفاده از این کارت می‌توان از مشخصات شناسنامه‌ای، وضعیت سلامت، بهداشت، بیمه، گذرنامه، گواهینامه، وضعیت پرداخت‌های بانکی، سوخت، تحصیلات، دارایی‌ها، مالیات و جرایم فرد آگاه شد. با این حال و بر اساس شواهد موجود پروژه کارت هوشمند ملی برای باری دیگر از صفر آغاز شده و حتی شنیده شده که شورای عالی فناوری اطلاعات نیز در ارائه سندی پیرامون این موضوع به وزارت کشور نقش داشته است. حال این پرسش پیش می‌آید که آیا بهتر نبود به جای صرف هزینه‌های تحقیقاتی گزاف همان پروژه کارت هوشمند نسیم که تقریبا تا مراحل نهایی نیز انجام شده بود ادامه می‌یافت؟ و سوال دیگر آنکه آیا تمام جوانب امر در کارت هوشمند مورد بحث وزارت کشور پیش بینی شده تا در آینده باز هم شاهد ظهور کارت‌های جدید نباشیم یا...
آخرین خبر
فعالیت سامانه بانک اطلاعات الکترونیک از سال آینده
پورمحمدی وزیر کشور روز گذشته در همایش تبیین ویژگی‌های کارت شناسایی و کارکرد آن در دولت الکترونیک گفت: در حال حاضر پوشش کارت ملی در بسیاری از استان‌های کشور به ۹۵ تا ۹۷درصد رسیده است و تا پایان سال نیز این شبکه تکمیل میشود. پورمحمدی اظهار امیدواری کرد که ظرف مدت چهارسال آینده خدمات دولت الکترونیک کامل و فراگیر شود.وی اظهار داشت که سامانه بانک اطلاعات الکترونیک تا پایان سال‌جاری و زمان انتخابات، اسفندماه به اقصی‌‌نقاط کشور متصل و مرحله تکمیلی آن که کارت ملی هوشمند است در سال آینده آغاز به کار کند.وزیر کشور زمان نهایی شروع صدور کارت ملی هوشمند را نیمه دوم سال ۸۷ اعلام کرد.
ارسال نظر