وقتی دنیای مجازی هم زرد می‌شود

مینا صباغی

طی چند سال اخیر بشر قدم در دنیای جدیدی گذاشته است که بدون شک یکی از مهم‌ترین دستاورد‌های آن تحول و دگرگونی در نحوه ارائه اطلاعات است.

وبلاگ یا بلاگ‌نویسی نمونه‌ای از این تحول رسانه‌ای است که با توجه به دوسویه بودن وب و تنوع خواسته استفاده‌کنندگان، موردتوجه علاقه‌مندان زیادی قرار گرفته است.

در وبلاگ‌نویسی نیز مثل هر رسانه دیگری، بعد از کسب اعتماد عمومی دو جهت‌گیری متفاوت بروز کرد.

این رسانه که در ابتدای شکل‌گیری با هدف حفظ ارزش‌های خبری و رسالت اطلاع‌رسانی به وجود آمد، به تدریج و در پی جلب اعتماد مخاطب به سمت وبلاگ‌نویسی درآمدزا و تجاری گرایش یافت به طوری که برخی وبلاگ‌ها به مرور زمان و با شهرتی که پیدا کردند محلی برای معرفی کالا و تبلیغات برخی شرکت‌ها شدند. البته برای تحقق سریع‌تر و دستیابی راحت‌تر به سود مالی، برخی وبلاگ‌ها به سمت روش‌های خاصی کشیده شده‌اند، به طوری که بعضی از این وبلاگ‌ها به جنبه هیجانی و جنجالی در این زمینه توجه بیشتری نشان دادند، از همین رو عده‌ای از بلاگرها به دنبال اعتمادی که از سوی مخاطبان به دست آوردند برای دستیابی به اهداف مالی خود به وبلاگ‌نویسی تجاری و در پی آن به وبلاگ‌نویسی زرد روی آورده‌اند.

کانون‌های تبلیغاتی مطمئن‌ترند

«مسعود چنگیزی»، مدیرعامل بلاگ اسکای در این زمینه می‌گوید: بازاریابی اینترنتی که از طریق برخی وبلاگ‌ها صورت می‌گیرد از نظر میزان درآمد متفاوت هستند. در ایران نیز این موضوع هنوز به طور جدی شکل نگرفته است.

به اعتقاد وی، بهترین کاری که برای تجارت در وب، برخی از سایت‌ها انجام داده‌اند، تشکیل کانون تبلیغاتی است، به طور مثال گوگل نیز در این زمینه کانون تبلیغاتی راه‌اندازی کرده که شرکت‌های مختلف می‌توانند تبلیغات و آگهی خود را در وبلاگ‌های متعددی که گوگل معرفی می‌کند قرار دهند، البته این کانون‌های تبلیغاتی برحسب تعداد بازدیدکنندگان درصدی را به عنوان درج آگهی دریافت می‌کنند.

همچنین «محمود اروج‌زاده»، مدیر مسوول ماهنامه دنیای کامپیوتر استفاده از فضای وبلاگ را برای آگهی درآمدزایی چندان مناسب نمی‌داند و می‌گوید: «از وبلاگ به عنوان یک وسیله تبلیغاتی مناسب نمی‌توان نام برد. البته این موضوع تنها به وبلاگ‌های ایرانی مربوط نمی‌شود. بلکه به طور معمول درآمدزایی از طریق وبلاگ در کل جهان بسیار محدود بوده و چندان فراگیر نیست. به گفته وی برخی از وبلاگ‌های پربیننده و معتبر تا حدودی برای فعالیت در زمینه تجاری و درآمدزایی گزینه خوب و مناسبی به نظر می‌رسند.

موضوع وبلاگ‌نویسی با هدف درآمدزایی و تجارت به شکل‌های گوناگون ظهور کرد. «علیرضا‌شیرازی»، مدیر عامل بلاگفا در زمینه سیر و تحول وبلاگ‌نویسی در ایران می‌گوید: «وبلاگ‌نویسی از ابتدا با هدف درآمدزایی و جنبه مالی شکل نگرفت، بلکه گذشت زمان و شرایط جدید برخی بلاگرها را (تعداد محدود) به سمت بلاگ‌نویسی تجاری سوق داد.

در همین زمینه برخی از شرکت‌ها برای معرفی و شناساندن بیشتر محصولات خود به بلاگ‌نویسی و تبلیغ غیرمستقیم روی آوردند که در این راستا به شرکت‌های تولیدکننده نرم‌افزارهای کامپیوتری می‌توان اشاره کرد. این شرکت‌ها با کمک کارکنان خود برای کسب اعتبار بیشتر و تبلیغات غیرمستقیم در زمینه نرم‌افزار، وبلاگ‌نویسی را برگزیدند.

وی همچنین تعداد افرادی را که از طریق بلاگ‌نویسی درآمدزایی می‌کنند، محدود اعلام می‌کند و می‌گوید: «بلاگ‌نویسی غیرمستقیم بهترین شیوه برای کسب درآمد از این طریق است که نسبت به روش‌های مستقیم وبلاگ‌نویسی زرد در ایران کمتر کاربرد دارد.

افزایش وبلاگ‌نویسی زرد

هرچند که تجارت و درآمدزایی غیرمستقیم در بلاگ‌ها به علت اعتبار بیشتر نتیجه خوبی را به همراه دارد، ولی گرایش برخی بلاگ‌ها به سمت روش‌های به اصطلاح زودبازده مانند بلاگ‌نویسی به روش تبلیغ مستقیم وبلاگ‌نویسی زرد، از اقبال روش غیرمستقیم تا حدودی کاسته است؛ البته این دو روش در دستیابی برخی بلاگ‌ها برای کسب درآمد بیشتر چندان موفق نبوده‌اند.

مدیر عامل بلاگفا در این مورد توضیح می‌دهد و می‌گوید: «روش‌های مستقیم تبلیغ در بلاگ‌ها مدتی است که از سوی برخی از وب‌ها صورت می‌گیرد. از آنجا که این روش تعداد زیادی ویزیتور و بازاریاب را می‌طلبد تا حدودی می‌توان این روش را در زمینه بلاگ‌نویسی درآمدزا، شکست خورده اعلام کرد.

به اعتقاد شیرازی، بلاگ‌نویسی زرد نوع دیگری است که برخی بلاگرها برای کسب درآمد زودتر به آن روی آورده‌اند این نوع بلاگ‌ها چندان ارزشمند نیستند و بیشتر جنبه تفریحی و هیجان‌انگیز دارند؛ البته خیلی از افرادی که به بلاگ‌نویسی زرد برای کسب درآمد روی می‌آورند افراد غیرمتخصص و کم سن و جوان هستند که با استفاده از بیان مطالب غیر اخلاقی در بلاگ‌ها در این زمینه فعالیت می‌کنند.

برای نمونه برخی بلاگ‌ها برای جلب بیشتر بیننده و ارضای حس کنجکاوی آنها به بیان مطالبی چون «نمایش عکس‌های فلان بازیگر»، «عکس‌های خفن از ...» و ... می‌پردازند اما بعد از کلیک کردن صفحه، بیننده با صفحه‌ای مواجه می‌شود که تبلیغات یک محصول یا کالایی را نمایش می‌دهد.

«رضا نجفی»، مدیر فنی میهن بلاگ نیز به عمده‌ترین روشی که بلاگرها از طریق آن برای درآمدزایی استفاده می‌کنند، اشاره می‌کند و می‌گوید: بیشتر تبلیغاتی که در‌حال‌حاضر برخی بلاگرها برای کسب درآمد به آن می‌پردازند در زمینه معرفی نرم‌افزار و CDهای مختلف آموزشی است که بیشتر جنبه بازاریابی اینترنتی دارد. از آنجا که معامله نرم‌افزار و CD، قیمت پایینی دارند و هزینه پست آنها نیز کم است، همچنین در معامله این محصولات ریسک کمتری وجود دارد، بلاگرها ترجیح می‌دهند برای کسب درآمد (هر چند که چندان پر سود نیست) در این زمینه فعالیت کنند.

وی همچنین معتقد است افرادی که در زمینه فعالیت‌های تجاری و درآمدزا نیز فعالیت می‌کنند به مرور زمان از حالت بلاگ‌نویسی خارج می‌شوند و به تجارت الکترونیکی روی می‌آورند.

نجفی با اشاره به این نکته که در ایران تجارت الکترونیک از طریق بلاگ‌نویسی، هنوز به صورت علمی و صحیح اجرا نمی‌شود، ادامه می‌دهد: در ایران تجارت الکترونیک که در بلاگ‌ها وجود دارد از روش خاصی پیروی نمی‌کند به طوری که برخی بلاگرها برای کسب درآمد و افزایش آن به هر راهی اقدام می‌کنند. به طور مثال استفاده از عناوین عوام‌پسند و جنجالی برای معرفی محصولات و هدایت بیننده به سمت آن یکی از این راه‌ها است.

این در حالی است که در تمام کشورهای پیشرفته دنیا برای اینگونه تجارت از طریق بلاگ روش‌های علمی و کتاب‌های آموزشی وجود دارد.

درآمدزا نبودن، مشکل عمده بلاگ‌ها

اروج‌زاده در زمینه عمده مشکلات وبلاگ‌ها می‌گوید: «در زمینه مواردی چون جلوگیری از کپی‌رایت و کمک اقتصادی به شرکت‌های سرویس‌دهنده بلاگ‌ها، دولت چندان توجهی نشان نمی‌دهد و حمایت زیادی نمی‌کند از این رو اگر در این موارد حمایتی صورت نگیرد بدون شک به درآمدزا بودن وبلاگ‌‌ها نیز نمی‌توان امیدی داشت.»

چنگیزی نیز در این باره معتقد است وبلاگ‌نویس چندان مشکلی ندارد بلکه این شرکت‌های سرویس‌دهنده هستند که گاهی اوقات با مشکل مواجه می‌شوند.

خود بلاگ‌نویسان از نظر ابزاری که در اختیار دارد چندان محدودیتی ندارد، شاید بتوان گفت عمده مشکلی که بلاگرها می‌توانند داشته باشند در زمینه عدم کسب درآمد کافی از طریق بلاگ است یعنی درآمدزا نبودن بلاگ آنها است.

راه‌اندازی وبلاگ هزینه آنچنانی نمی‌خواهد

یک وبلاگ به ندرت اهداف مالی را دنبال می‌کند از جمله اهداف وبلاگ‌نویسان می‌توان به تمایل آنان به منظور برقراری ارتباط با دیگران، معرفی توانمندی‌ها و سرگرمی اشاره کرد و شاید هم ترکیبی از سه مورد یاد شده.

به طور معمول راه‌‌اندازی یک بلاگ از هزینه آنچنانی برخوردار نیست. مدیرعامل بلاگ‌اسکای در مورد هزینه راه‌اندازی یک وبلاگ می‌گوید: «درست کردن وبلاگ، ابزار و هزینه آنچنانی نمی‌خواهد، به طوری که خیلی راحت و بدون داشتن تخصص فنی در برنامه‌نویسی هم می‌توان یک وبلاگ راه‌اندازی کرد؛ چرا که برخی از سایت‌های سرویس‌دهنده وجود دارند که کارهای مقدماتی راه‌‌اندازی یک وبلاگ و فضای لازم آن را در اختیار بلاگر قرار می‌دهند. به اعتقاد وی کل هزینه‌ای که یک وبلاگ می‌تواند در طول سال داشته باشد حدود ۵۰ تا ۶۰هزار تومان است، البته این در صورتی است که برنامه و یا نرم‌افزار خاصی روی بلاگ نصب شود.»

نجفی نیز در این مورد توضیح می‌دهد و می‌گوید: شاید یک وبلاگ در روزهای اول راه‌اندازی با هدف تجاری و درآمدزایی فعالیت نکند؛ چرا که راه‌اندازی یک وبلاگ معمولی چندان هزینه‌ای ندارد بلکه فعالیت‌های جانبی است که برای یک وبلاگ هزینه در بر دارد. به طوری که اگر یک وبلاگ بخواهد به روز باشد و یا اینکه همیشه مطالب جدید و تازه‌ای برای ارائه داشته باشد نیازمند مقداری هزینه است که تعداد محدودی از بلاگرها برای کاهش هزینه به تبلیغات در بلاگ خود روی می‌آورند.

ایران با ۳میلیون وبلاگ

واژه وبلاگ برای اولین بار در سال ۱۹۹۷ توسط «جان بارگر» به کاربرده شد. تعداد وبلاگ‌ها در آغاز بسیار اندک بود به نحوی که تا سال ۱۹۹۹ تنها ۲۳ وبلاگ وجود داشت. این رقم در اواسط سال ۲۰۰۰ به بیش از ۱۰۰۰ عدد رسید. در حال حاضر به نوشته سایت ایتالیایی کاناوب بیش از ۲/۲۷میلیون وبلاگ فعال وجود دارد و روزانه بیش از ۷۵هزار وبلاگ به آنها افزوده می‌شود البته تعداد کل وبلاگ‌های فعال و غیرفعال شاید از ۱۰۰میلیون هم بیشتر باشد.

در ایران نیز نخستین وبلاگ‌ها از حدود ۵ سال پیش به وجود آمد. شیرازی تعداد تقریبی وبلاگ‌های موجود در ایران را حدود ۳میلیون عدد اعلام می‌کند و می‌گوید: «در حال حاضر از این تعداد بلاگ ایجاد شده به طور تقریبی یک‌میلیون فعال هستند البته این بدان معنا نیست که یک‌میلیون وبلاگ‌نویس داریم.

به اعتقاد وی از این تعداد بلاگ فعال حدود ۱۰درصد از طریق بلاگ‌نویسی فعالیت تجاری و درآمدزایی انجام می‌دهند.