مریم عسگری

بر اساس قوانین گمرکی هر مسافر در هر سال حق ورود ۸۰ دلار کالا به کشور را دارداما در هنگام ورود معمولا سختگیری نمی‌شود حتما برای شما هم پیش آمده است که هنگام ورود یا خروج از کشور در مورد اضافه بارهای ورودی یا خروجی با دردسرهایی مواجه شوید و ناچار به پرداخت جریمه بابت اضافه بارتان شوید.

این اتفاق که از عدم اطلاع مسافران در مورد میزان باری که می‌توانند همراه خود حمل کنند، اجناسی که در ردیف کالاهای مسافری قرار می‌گیرند یا نمی‌گیرند و... ناشی می‌شود باعث اعتراض مسافران شده است.مسافرانی که بنا به دلایلی با مفاهیم و قوانین گمرکی آشنا نبوده و چنین اعتراضی به حجم کالاهای وارداتی یا خروجی را نقض حریم شخصی می‌دانند!

در حالی‌که ورود کالای مسافری هم مانند ورود تجاری کالا دارای قوانین و مقرراتی است که عدم توجه به این قوانین به اعمال قانون و جریمه و... ختم می‌شود.

براساس اعلام گمرک جمهوری اسلامی ایران، به طور کلی گمرک قوانین خاصی برای ورود و خروج کالا توسط مسافران خروجی، ورودی، مقیم خارج از کشور و زائران مکان‌های زیارتی در نظر گرفته است که باید آنها را مورد توجه قرار داد. از آنجا که بحث ما ورود و خروج کالاهای دیجیتالی است، از سایر موارد صرف‌نظر کرده و به این مقوله می‌پردازیم.

قوانین مربوط به کالای مسافری

براساس اعلام گمرک جمهوری اسلامی ایران، مسافران ایرانی یا غیرایرانی که از خارج از کشور یا از مناطق آزاد تجاری، صنعتی به کشور وارد می‌شوند، علاوه بر اسباب سفر و اشیای شخصی مستعمل همراه خود که به شرط غیرتجاری بودن (ورود با تعداد بیشتر از دو تا سه عدد) از پرداخت پایه حقوق ورودی معاف هستند، می‌توانند در سال یک بار کالا به ارزش حداکثر ۸۰ دلار با معافیت از پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی به شرط غیرتجاری بودن مازاد بر ارزش مذکور را با پرداخت حقوق گمرکی و دو برابر سود بازرگانی وارد و ترخیص کنند.

یک کارشناسان بخش واردات گمرک جمهوری اسلامی ایران در این باره به «دنیای‌اقتصاد» گفته است، سقف واردات کالای مسافری حدود ۸۰دلار تعیین شده است. البته در این مورد استثنا‌هایی نیز وجود دارد. به‌عنوان مثال ممکن است مسافر یک عدد گوشی تلفن همراه، به عنوان هدیه همراه خود وارد کشور کند که ارزش بالاتر از ۸۰دلار داشته باشد. در این صورت گمرک ایرادی نمی‌گیرد.

وی در مورد ایرانیان مقیم خارج از کشور نیز گفت: این افراد می‌توانند لوازم خانه و اشیای شخصی و دیجیتالی یا غیردیجیتالی مستعمل را وارد کشور کنند. البته به شرطی که لوازم و اشیای مزبور از کشور و محل اقامت مسافر حمل و یک ماه قبل تا نه ماه بعد از ورود مسافر به گمرک برسد.

این کارشناس گمرک در مورد مسافران خروجی هم گفت: مسافران خروجی هم می‌توانند علاوه بر وسایل سفر و لوازم شخصی کالاهای ایرانی به هر میزان و کالاهای غیرایرانی تا سقف مقرر در آیین‌نامه مسافران ورودی را همراه خود ببرند، مشروط به آنکه کالاها جنبه تجاری پیدا نکنند.

گمرک برای خبرنگاران و عکاسان هم قوانین ویژه‌ای دارد. براساس اعلام گمرک جمهوری اسلامی ایران، خبرنگاران و عکاسان خارجی هنگام ورود به کشور با ارائه کارت خبرنگاری معتبر می‌توانند کلیه وسایل و تجهیزات خبری خود را از جمله لپ‌تاپ، دوربین عکاسی و فیلمبرداری، ضبط‌صوت و سایر تجهیزات مورد نیاز را برای تهیه خبر در عرف بین‌المللی پس از ثبت در برگه اعلام ورود توسط گمرک وارد کشور کرده و هنگام خروج عینا از کشور خارج کنند.

از وزن‌کشی تا جست‌وجو

اگرچه کارشناس بخش واردات گمرک به «دنیای‌اقتصاد» اعلام کرده است که ماموران مستقر در مسیرهای ورودی و خروجی به ویژه در فرودگاه‌ها با اعتماد بر اظهارات مسافران نسبت به ورود یا خروج کالاهای آنها اقدام می‌کند، اما گروهی از مسافران نسبت به عملکرد ماموران گمرک در فرودگاه‌ها اعتراض داشته و می‌گویند، با وجودی که مبادی ورودی و خروجی به انواع تجهیزات بررسی و ارزیابی کالاهای همراه مسافر مجهز است، اما باز هم ماموران گمرک چمدان‌های مسافران را باز کرده و نسبت به کنترل کالاهای ورودی یا خروجی سختگیری زیادی می‌کنند تا جایی که موجب اعتراض و ناراحتی مسافران را فراهم می‌آوردند.

کارشناس بخش واردات گمرک جمهوری اسلامی ایران، در این باره به «دنیای‌اقتصاد» اعلام کرد، این به هیچ وجه مورد قبول نیست که گمرک اموال همه مسافران را مورد ارزیابی دقیق قرار می‌دهد. می‌گفت: ما به اظهارات مسافر اعتماد می‌کنیم و اینگونه نیست که مسافران را مورد بازرسی بدنی و... قرار دهیم. البته در برخی از موارد و به دلیل مشاهده موارد مشکوک ما بازرسی بدنی و... را انجام می‌دهیم. اما اساس کار ما اعتماد به خود اظهاری مسافران است.

اعتراض واردکنندگان رسمی

ورود کالای مسافری به بازار به ویژه در مورد کالاهای کامپیوتری و دیجیتالی موضوعی است که موجبات اعتراض گروهی از واردکنندگان کالاهای کامپیوتری و دیجیتالی را فراهم آورده است.

به گفته کارشناسان و فعالان بازار ورود این کالاها، آن هم به چنین شیوه‌ای به نوعی زیر سوال بردن فعالیت واردکنندگان رسمی و حتی غیررسمی کالا به بازار است. آنها که نسبت به این موضوع اعتراض دارند می‌گویند، چرا باید در شرایطی که ما به عنوان واردکننده با مصائب و مشکلات وارداتی بی‌شماری مواجه هستیم، گروهی بدون پرداخت مالیات و حقوق گمرکی و حق انبار گمرک و... کالا را به بازار وارد کرده و سود سرشاری نیز عایدشان شود.

مهدی بکائی، مدیرعامل شرکت سیب گستران پارسیان، این عدالت نیست که واردکننده رسمی کالا را با هزار سختی و مشقت وارد بازار کند و در مقابل یک مسافر چند نمونه را که اکثرا گل کالاست را بدون پرداخت حقوق گمرکی و سایر هزینه ها وارد بازار کند! به گفته وی، شاید بهتر باشد گمرک تغییری در قوانین و مقررات ورود کالای مسافری دهد و اعلام کند که هر مسافری که بیش از ۸۰ دلار کالا وارد کشور کند، باید بابت اضافه کالاها حقوق گمرکی پرداخت کند. وی گفت: این شیوه رایج در همه دنیاست و در همه جا مسافر بابت واردات یا خروج هر کالایی با ارزش بالای ۸۰ دلار باید گمرکی و مالیات پرداخت کند.

-کارشناس بخش واردات گمرک در این باره به «دنیای اقتصاد»گفت، ما منکر این اتفاق و سوءاستفاده برخی از مسافران نیستیم. ولی نمی‌توانیم همه مسافران را تفتیش بدنی کنیم یا همه چمدان‌ها را بگردیم.

سهم مسافری‌ها از بازار

گمرک جمهوری اسلامی ایران قادر به ارائه آمار و ارقام در رابطه با واردات کالای مسافری نیست.

این پاسخی است که کارشناس بخش واردات گمرک به «دنیای‌اقتصاد» در رابطه با حجم واردات کالاهای مسافری در بازار کامپیوتر

و... داد.

اما فعالان بازار و واردکنندگان می‌گویند، حجم کالاهای مسافری در بازار در حد چشمگیری نیست. اما تاثیر زیادی روی بازار ما می‌گذارد. چرا که نمونه‌های مسافری اکثرا کالاهای جدیدی هستند که گل کالا بوده و مورد تقاضای علاقه‌مندانی قرار می‌گیرند که قیمت برایشان اهمیتی ندارد.

بکائی، مدیرعامل شرکت سیب گستران پارسیان در این باره گفت: سهم کالاهای مسافری در بازار در حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد است و این موضوع برای بازار ما و واردکنندگان رسمی خطرناک است. اما گروهی از کسبه بازار و فعالان حجم کالاهای مسافری را در بازار کامپیوتر در حدود ۵ تا ۱۰ درصد اعلام کردند و گفتند کالاهایی نظیر گیفت کارت، رم و... همچنین گوشی‌های اپل و سامسونگ از نمونه‌هایی هستند که به طور مسافری وارد بازار شده‌اند.