مریم عسگری
مراکز خرید و فروش کامپیوتر طی سال‌های اخیر چه از لحاظ کمی و چه از نظر تنوع عرضه محصولات رشد چشمگیری داشته‌اند.

به طوری که امروزه ده‌ها مرکز خرید و فروش وسایل دیجیتالی و کامپیوتری در سطح شهرهای بزرگ وجود دارند و همچنین شاهد گسترده شدن حوزه فعالیت محصولات این گروه هستیم. به طوری‌که در مراکزی چون هایپرمارکت‌ها بخشی به عرضه محصولات دیجیتالی و کامپیوتری اختصاص یافته است.
البته در تهران رشد این مراکز و همچنین عرضه کالاهای دیجیتالی و کامپیوتری در هایپرمارکت‌ها و... محسوس‌تر بوده است و هر از چند گاهی شاهد اضافه شدن یک مرکز یا بازار فروش کامپیوتر به مجموعه هستیم. اما تقریبا هیچ یک از این مراکز از استانداردهای جهانی لازم بهره‌مند نبوده و با وجود اینکه این مراکز به عرضه کالاهای مدرن و تکنولوژیک می‌پردازند، اما به شیوه‌ای کاملا سنتی (چه از لحاظ سیستم توزیع و چه از لحاظ نحوه معاملات و...) اداره می‌شود.
کارشناسان می‌گویند به غیر از اعمال شیوه‌های سنتی تجارت در بازار خرده‌فروشی کامپیوتر، این مراکز از لحاظ فضا و ساختار نیز دچار ایرادات بسیاری هستند. ایراداتی که ما در این گزارش قصد پردازش آنها را داریم و سعی کرده‌ایم با استفاده از نظرات کارشناسان به این پرسش که استانداردهای جهانی از لحاظ ساختار و فضا و... در سطح جهانی چیست و بازارهای کامپیوتر ما در چه وضعیت قرار دارند پاسخ دهیم. پس اگر به این موضوع علاقه‌مندید این گزارش را بخوانید.


فضاهای غیر استاندارد برای عرضه کالاهای تکنولوژیک
اگر چه کارشناسان به رشد مراکز خرید و فروش کامپیوتر از لحاظ کمی و در پاره‌ای موارد از لحاظ کیفی اعتقاد دارند، اما نظر کلی آنها در رابطه با فضای کسب‌وکار فعالان این حوزه و بازاری که مصرف‌کننده و فروشنده با هم مواجه می‌شوند (بازار خرده‌فروشی) مثبت نیست و معتقدند، ایرادات بازارهای کامپیوتر ما به مراتب بیش از نقاط قوت است. به گفته آنها بازارهای کامپیوتر ما که اکثرا به طور تخصصی به عرضه کالاهای حوزه‌ آی تی و دیجیتال می‌پردازند از استانداردهای جهانی که کشورهای توسعه یافته از آنها پیروی می‌کنند برخوردار نبوده و حتی در برخی از موارد از استانداردهای کشورهای در حال توسعه نیز عقب‌تر است. از نظر آنها عدم تجهیز این مراکز به استانداردهای جهانی چه از لحاظ ایمنی و امنیتی و چه از لحاظ رفاهی و از منظر مشتری مداری از ایراداتی است که به بازار‌های کامپیوتر داخلی گرفته می‌شود. چرا که اکثر این مراکز خرید فاقد امکانات مهم و استانداردهایی ‌چون،سیستم توزیع و حمل‌ونقل مناسب چه در سطح عمده و چه در سطح خرده‌فروشی، عدم تجهیز به پارکینگ عمومی‌، عدم تجهیز به سیستم مجهز اطفای حریق و ضد سرقت به معنای واقعی، عدم برخورداری از امکانات رفاهی برای مشتری مانند اینترنت بی‌سیم رایگان برای تست دستگاه و... هستند. علاوه بر اینها گروهی به موقعیت قرارگیری این مراکز اعتراض داشته و می‌گویند، قرارگیری این مراکز در نقاط مرکزی شهر که در محدوده طرح ترافیک قرار دارد و در پاره‌ای موارد شمال شهر از ایرادات اساسی برای چنین بازاری با مشتریان فراوان به حساب می‌آید.
در این باره سهیل ترکان، مدیر اجرایی شرکت فراسو در این باره به «دنیای‌اقتصاد» گفت: یکی از ایرادات مهمی که می‌توان به بازارهای کامپیوتر گرفت موقعیت قرارگیری این مراکز تخصصی است. چرا که اکثر این مراکز در مرکز شهر و در محدوده طرح ترافیک واقع شده‌اند و فاقد پارکینگ عمومی هستند. یکی دو مرکز که در محدوده خارج از طرح ترافیک واقع شده‌اند نیز فاقد پارکینگ عمومی هستند و در مناطق شلوغ و پرترافیک واقع شده‌اند. به این ترتیب خریدار برای مراجعه به بازار با مشکل مواجه می‌شود. به گفته وی، برای خریداری که قصد خرید یک ماوس 15 تا 20 هزار تومانی را دارد صرف ندارد 5 هزار تومان یا بیشتر صرف پرداخت کرایه کند تا به بازار کامپیوتر برسد! وی همچنین افزود: در ایران مرز بین مراکز عمده و خرده‌فروشی مخدوش است و ما عرضه‌کنندگان تخصصی داریم که کار عمده فروشی و خرده فروشی را با هم انجام می‌دهند و این یک ایراد بزرگ است!
سیامک غنیمی فرد، مدیر عامل شرکت نقش نیز در این باره به «دنیای اقتصاد» گفت: دسترسی به مراکز خرید و فروش کامپیوتر و عدم تجهیز این مراکز به حداقل امکانات رفاهی نظیر پارکینگ، استاندارد نبودن ‌اندازه فروشگاه‌ها (کوچک بودن فروشگاه‌ها) عدم وجود شرکت‌های مسوول بابت ارائه خدمات پس از فروش مناسب و ایجاد فضای فکری و بدون استرس برای مشتری، عدم تجهیز مراکز به سیستم‌های ایمنی و امنیتی و... از ایرادات بازار کامپیوتر ماست.وی همچنین افزود: عدم تجهیز مراکز خرید و فروش کامپیوتر به اینترنت بی‌سیم نیز یک نقص به حساب می‌آید. اما این اتفاقی است که در اکثر کشورها حتی کشورهای توسعه یافته نیز مشاهده می‌شود و این ملاک استاندارد بودن یا نبودن مراکز خرید و فروش کامپیوتر نیست.
کوروش عباسی، مدیر روابط عمومی شرکت آواژنگ نیز در این باره به
«دنیای اقتصاد» گفت: به غیر از ایرادات ساختاری از لحاظ فضا و میزان امنیت و... که به آن اشاره شده است، بازار ما با ایرادات دیگری مواجه است که به‌ اندازه ساختار و فضا مشکل ساز است. از نظر وی، فروشنده محور بودن بازار کامپیوتر ما مشکلی اساسی و مهم است که باید به آن پرداخته شود. وی معتقد است در تمام دنیا این مشتری است که در بازار حرف اول و آخر را می‌زند و نیاز مشتری است که به بازار سمت و سو می‌دهد. اما در ایران برعکس این اتفاق رخ می‌دهد و این فروشنده است که به علت فقر آگاهی خریدار بازار را در دست دارد. وی که معتقد است از لحاظ استانداردهای جهانی در مورد بازارهای کامپیوتر در حد کشورهای عقب‌مانده هستیم، می‌گوید: بازار کامپیوتر ما بازاری بزرگ است که بزرگی بازار باعث شده است مدیریت و نظارت بر آن سخت شود.
بکائی، مدیرعامل شرکت سیب گستران پارسیان نیز با تایید غیراستاندارد بودن بازار‌های کامپیوتر از لحاظ امکانات ایمنی و. .. به «دنیای اقتصاد» گفت: به غیر از ایرادات ساختاری بازار ما با مشکل وجود فروشندگان و فعالان صنفی بدون دانش و اختلاط صنفی مواجه است. به گفته وی تغییر راحت کاربری یکی دیگر از ایراداتی است که باید به بازار گرفت که اینها ناشی از عدم کنترل و نظارت روی بازار است.
بازار تخصصی یا عمومی!
طی سال‌های اخیر شاهد هستیم که کالاهای کامپیوتری از حوزه تخصصی خود خارج شده و پا به مراکز خرید و فروش عمومی نظیر هایپر مارکت‌ها و... گذاشته است.
اگر چه این موضوع از نظر برخی از کارشناسان حرکتی مثبت است، اما گروه دیگری از کارشناسان نسبت به این موضوع واکنش نشان داده و می‌گویند چنین اقدامی به بازار تخصصی کامپیوتر ما صدمه می‌زند.
مدیر اجرایی شرکت فراسو که از موافقان این طرح است در این باره به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: تخصصی بودن بازار کامپیوتر از تفاوت‌های مهم بازار ما با کشورهای توسعه‌یافته است.به گفته وی در اکثر کشورهای توسعه یافته اکثر کالاهای کامپیوتری مورد نیاز خریداران در سوپرمارکت‌های بزرگ و مراکز عمومی عرضه می‌شوند و کالاهای فوق حرفه‌ای و تخصصی در مراکزی تخصصی در خارج از شهر عرضه می‌شوند. ولی در ایران مراکز کاملا تخصصی هستند. مثلا بازار ایرانیان و علاءالدین اکثرا به عرضه موبایل و پایتخت به عرضه کامپیوتر می‌پردازد که از نظر من ماهیت وجود چنین مراکز تخصصی زیر سوال است. به گفته ترکان، این موضوع که در ایران برخی از مراکز عمومی در ایران شروع به عرضه کالاهای کامپیوتری کرده‌اند بسیار خوب و حرکتی مثبت است و فکر می‌کنم بازار کامپیوتر ما به سمت عمومی شدن پیش می‌رود.غنیمی فرد نیز با بیان این مطلب که عرضه کالاهای کامپیوتری در مراکز عمومی اقدامی مثبت است، گفت: این اتفاق خوب است اما من با این نظر که وجود بازار تخصصی نقطه ضعف ماست مخالف هستم. به گفته وی، وجود بازار تخصصی لازم است اما عرضه کالاهای کامپیوتری در مراکز عمومی هم خوب است!