محمدحسین حمصیان

ما همه کم و بیش با سایت‌هایی نظیر Facebook آشنایی داشته یا در آن‌ها عضو هستیم و درصدی از وقت روزانه خود را به پرسه زدن در آن و پاسخگویی به حس کنجکاوی خود اختصاص می‌دهیم، اما... تا به حال به این فکر کرده‌ایم که این گونه‌سایت‌ها (Facebook، Yahoo۳۶۰، Orkut و ...) از کجا و به چه منظور پدید آمده و چرا این گونه مورد استقبال کاربران جهانی قرار گرفته‌اند؟ این همان نسل جدید وب، تحت عنوان وب۲ است که بسیاری از مفاهیم را دگرگون ساخته است. در یادداشت حاضر قصد دارم اندکی به عوامل پیدایش و رشد روزافزون وب۲ و نقش آن در ارتباطات آینده جوامع و سازمان‌ها بپردازم.با افزایش کاربردهای وب، طراحان آن روش‌های جدیدی را در ایجاد وب‌سایت‌ها به کار بستند که باعث راحت‌تر شدن دسترسی به داده‌ها برای کاربر و «مشارکت او در ایجاد داده‌ها» شود.مفهوم وب۲ اولین بار در یک همایش توسط معاون موسسه Oreilly مطرح شد. آن‌ها به دنبال نسل جدیدی از وب بودند که بتواند جذاب، کاربردی و قابل گسترش باشد. این گونه بود که کنفرانس وب۲ شکل گرفت و بحث‌های زیادی پیرامون این پدیده مطرح شد. امروزه جست‌و‌جوی این عبارت در گوگل بیش از ۱۰میلیون نتیجه را برمی‌گرداند! نمونه بسیار روشنی از این گونه سایت‌ها Wikipedia.org است که توسط کاربرانش گسترش پیدا می‌کند و مدیران این سایت تنها محیطی را برای استفاده از توانایی‌های کاربران فراهم ساخته‌اند. همه ما کم و بیش با این دایره‌المعارف غول‌پیکر آشنایی داریم و تاکنون حداقل یک بار آن را جهت کسب اطلاعات اولیه پیرامون یک موضوع برگزیده‌ایم. Wikipedia.org یک سایت وب‌دویی کامل است؛ یک دایره‌المعارف که هیچ مولف خاصی ندارد و با نیروی کاربرانش گسترش پیدا می‌کند، آن را مقایسه کنید با دایره‌المعارف «بریتانیکا» که یک سایت وب معمولی محسوب می‌شود، زیرا تعداد بسیار محدودی مولف هستند که مقالات آن را به روز کرده و روی سایت قرار می‌دهند و البته واضح است که همواره «مشارکت» برنده میدان خواهد بود. چرا که این مفهوم بسیار جذابی است که مشتری و تولید کننده در هم آمیخته و یکی شوند. در واقع در اینجا سرویس‌های وب هستند که از مشتریان خود یاد می‌گیرند!

یکی از مهم‌ترین اصول وب۲، نگاه کردن به بسته وب به عنوان یک پلت‌فرم است. براساس تحقیقات یک شرکت آمریکایی، بیش از یک‌میلیارد کاربر در سراسر جهان وجود دارند که رایانه شخصی و به دنبال آن سیستم عامل، نرم افزارهای کاربردی Microsoft office و حتی فضایی جهت نگهداری فایل‌هایشان ندارند، اما کاربر اینترنت هستند و با استفاده از Deviceهای گوناگون مانند موبایل و یا در کافی‌نت‌ها به فعالیت‌های اینترنتی خود می‌پردازند. وب ۲ به نیازهای این افراد پاسخ مستقیم داده است. در اصل این پدیده باعث بی‌نیازی بسیاری از کاربران از سیستم عامل شخصی شده و درست در همین جا بود که مفهومی به نام سیستم عامل جهانی شکل گرفت. کاربران با داشتن یک مرورگر روی هر دستگاهی و با اتصال به اینترنت می‌توانند از کلیه سرویس‌های لازم جهت کارهای روزمره خود بهره بگیرند. یکی از پیامدهای سیستم عامل جهانی، پایان چرخه سنتی تولید و عرضه نرم‌افزار است. نرم‌افزارهایی مانند MS office هر چند سال یکبار نسخه جدیدی را منتشر کرده و کاربران باید آنها را خریداری کنند تا از مزایای این به روز شدن سودمند شوند. اما برنامه‌های تحت وب هر ماه و گاهی هر روز آپدیت می‌شوند و به سرعت در دسترس همگان قرار می‌گیرند. و این همان مسیری است که شرکت‌های بزرگ نظیر Microsoft ، Google و .... به درستی آن را یافته و در آن قدم نهاده‌اند.اهمیت داده‌ها در وب ۲ تعامل مستقیم با کاربران بوده و این همان چیزی است که رشد روزافزون یک وب سایت را به ارمغان می‌آورد. آنچه Wikipedia را امروز به این نقطه رسانده است داده‌هایی هستند که کاربران آن طی سال‌ها در این سایت وارد کرده‌اند. این موضوع را در سایتی نظیر Amazon.com نیز در زمینه فروش کالا و کتاب می‌توان مشاهده نمود.

این مفهوم با ارزش نخستین گام در جهت دگرگونی کامل ارتباطات انسانی و جوامع بشری خواهد بود. تحول به‌طور حتم ظهور خواهد کرد، اما مدیریت درست و به موقع، این تغییر را به فرصتی بی‌نظیر بدل خواهد نمود.عصر آینده عصر ارتباطات غیرمستقیم و شبکه‌های اجتماعی مجازی خواهد بود، بنابراین نگاه هوشمندانه به این موضوع چشم‌انداز جدیدی را در مسیر برنامه‌ریزی جهت سازماندهی و استفاده بهینه از این ارتباطات برای ما روشن خواهد ساخت. یکی از این موارد، کاربرد وب ۲ در ارتباطات درون سازمانی خواهد بود. امروزه ارتباطات موثر درون سازمانی یکی از عوامل مهم و موثر در رشد و ارتقای هر سازمان و شریک شدن پرسنل در اهداف سازمانی محسوب می‌شود. ارتباط مدیران با کارمندان، کارمندان با کارمندان و مدیران با مدیران. هریک از انواع ارتباطی فوق، مفهومی است که تثبیت کلمه مشارکت را درون سازمان معنا می‌بخشد و هم‌فکری جمعی را در حل مسائل و مشکلات سازمان و ارائه ایده‌های جدید و موثر به ارمغان می‌آورد.سایت‌های وب۲ درون سازمان می‌تواند متشکل از اجزای زیر باشد:فهرست ایده‌ها: فضایی جهت به اشتراک گذاشتن ایده‌های کلیه پرسنل و اعمال نظر سایرین در مورد هر یک. ایده‌های انتخاب شده می‌تواند پیرامون مسائل داخلی و اهداف استراتژیک سازمان‌ها به مدیران آنها یاری رساند.

فعالیت‌ها: هریک از پرسنل و مدیران می‌توانند با به اشتراک گذاشتن موضوع فعالیت‌های غیرسری خود، دیگران را در جهت پیشبرد فعالیت خود شریک سازند و از نظرها و تجربیات آنها بهره جویند.

تبادل نظر استراتژیک: مدیران سازمان می‌توانند با قراردادن برنامه‌های استراتژی بلندمدت و کوتاه‌مدت غیرسری نظرات کلیه پرسنل را پیرامون هریک دریافت کرده و نیز کارمندان را با این اهداف همسو و شریک سازند.

مشکلات سازمان: می‌توان حل مشکلات سازمان را به خرد جمعی سپرد و کل سازمان را در جهت رفع آنها بسیج نمود.

بازار: می‌توان در بازرگانی نیز از وب۲ بهره برد. تهیه لیست از بازار هدف توسط کلیه کارمندان و به اشتراک گذاشتن تجربه هر یک پیرامون آنها می‌توان به گنجینه‌ای گرانبها برای سازمان مبدل شود.نکات فوق تنها بخشی از موارد استفاده این بستر در سازمان‌ها بوده و می‌تواند به کلیه بخش‌ها و قسمت‌های سازمان نفوذ کرده و آنها را در بر گیرد. به طور کلی مشاهده می‌کنید که کلیه این موارد به صورت بنیادی مفاهیم کلیدی مدیریت موثر درون یک سازمان را به نمایش می‌گذارد. از جمله مشارکت پرسنل در مشکلات دستاوردهای سازمان، همسو شدن اهداف کارمندان با سیستم، اطلاع لحظه به لحظه مدیران از وضعیت انگیزشی کارکنان و سهولت در تصمیم‌گیری برای مدیران.به هر ترتیب اکنون که ما در عصر ارتباطات قرار گرفته‌ایم، در گرو برقراری هر چه موثرتر ارتباطات پویا خواهد بود و در این مسیر کسی موفق خواهد بود که به بهترین شکل از مفهوم ارتباط به کمک کلیه ابزارهای موجود بهره جوید و یکی از بهترین ابزار وب۲ خواهد بود.