ندا لهردی
غول بازار لوازم مصرفی الکترونیک که سال‌هاست حضور در خانه بسیاری از کاربران جهان را تجربه کرده است، در سال‌های اخیر پستی و بلندی‌های زیادی را پشت سر گذاشته است. سونی حالا در چه وضعیتی قرار دارد؟

آیا زمان برای «هوارد استرینگر» به عنوان مدیر عامل این غول الکترونیکی تنبل به سر آمده است؟ آیا او و جانشینش «کازائو هیرای» می‌توانند زمان را برای سونی به عقب بازگردانند؟ این سوالات به دغدغه این روزهای مدیران سونی و کارشناسان و تحلیل‌گران بازار محصولات دیجیتال و الکترونیکی تبدیل شده است.
هوارد استرینگر به عنوان رییس هیات‌مدیره و مدیر اجرایی سونی درباره سال ۲۰۱۱ می‌گوید: «امسال اولین سال پرداخت قرض‌ها و تسویه‌حساب بود و سال آینده هم سال دوم خواهد بود. او شش سال است که برای بازگرداندن سونی به روزهای رونق و شکوهش و ایجاد چشم‌اندازهای رشد جدید، تلاش می‌کند. این شرکت در حال حاضر انتظار دارد سود در گردش سالانه‌اش دست کم به ۲ میلیارد دلار برسد که این رقم بهترین سود در طول سه سال گذشته خواهد بود. گروهی از محصولات جدید این شرکت مانند تبلت، دوربین کامپکت ۲۴ مگاپیکسلی و PlayStation قابل حمل در این سال روانه بازار شدند. سونی همچنین در حال آماده شدن برای معرفی یک شبکه جهانی است که مانند یک پلتفرم دیجیتالی فیلم‌ها، موسیقی و بازی‌های کامپیوتری این شرکت را به تمام تلویزیون‌ها، تبلت‌ها، کامپیوترهای شخصی و گوشی‌های موبایل آن متصل می‌کند. او در آپارتمانش در طبقه چهاردهم یکی از برج‌های بزرگ شهر نیویورک در این مورد گفت: «صادقانه فکر می‌کردم که قرار است یک سال به یاد ماندنی را پیش رو داشته باشیم، اما اشتباه فکر می‌کردم.» این حس موفقیت قریب‌الوقوع در نهایت در نیمه‌شب روز یازدهم ماه مارس با یک پیام متنی ساده به سرعت از بین رفت. زلزله و سونامی در شرق ژاپن سونی را در آستانه یک پرتگاه بزرگ قرار داد.
با این حال اما او با تصور اینکه در آنجا به حضور او نیازی نیست به ژاپن نرفت و تنها از طریق تلفن متوجه شد که کسی از سونی آسیب ندیده است و کارمندان با تلاش نیروهای امدادی نجات پیدا کرده‌اند. کارگران مرکز تکنولوژی شرکت در منطقه سندایی سعی داشتند با استفاده از کانتینرها و قایق‌ها مصدومان و تا حد امکان تجهیزات را نجات دهند. در مقابل استرینگر تنها به نوشتن مقاله‌ای با عنوان «روح بلند ژاپنی هرگز تسلیم نمی‌شود» اکتفا کرد. زلزله و سونامی سونی را مجبور کرد تا ده کارخانه‌اش را به صورت موقتی تعطیل کند که این کار باعث توقف خط تولید محصولاتی مانند دیسک‌های Blu-ray، باتری‌ها و بعضی محصولات دیگر شد. این بحران به وضعیت مالی سونی هم سرایت کرد و چشم انداز سود در گردش 2 میلیارد دلاری را به کاهش سود خالص 1/3 میلیارد دلاری تبدیل کرد تا بزرگ‌ترین کسری درآمد این شرکت در طول شانزده سال گذشته رقم بخورد. حکایت شکست سونی به این ترتیب آغاز شد؛ حمله هکرها به شبکه PlayStation، افزایش نرخ ین، بحران اقتصادی در کشورهای بزرگ جهان، آتش گرفتن یکی از بزرگ‌ترین مراکز ارائه CD و DVهای موسیقی در شورش‌های شهر لندن و بالاخره سیل تایلند که به تعطیلی چند مرکز تولید سونی در بانکوک منجر شد. در نهایت اما در پاییز کازائو هیرای جانشین استرینگر و نه خودش، در یک کنفرانس مطبوعاتی درباره «حس بحران» در سونی صحبت کرد. در این زمان بود که سونی پیش‌بینی کرد در سال مالی منتهی به ماه مارس آینده این شرکت با کاهش درآمد 2/1 میلیارد دلاری مواجه خواهد بود. این شرکت همچنین با بیشترین میزان کاهش در قیمت سهامش در طول 24 سال گذشته مواجه شد. سرمایه بازار 17 میلیارد دلاری فعلی این شرکت تقریبا نصف آن چیزی است که در زمان انتخاب استرینگر به عنوان مدیر عامل سونی، بود.با این حال اما بسیاری از کارشناسان معتقدند که مشکلات سونی حالا دیگر ماورای بلایای طبیعی و تاثیر نوسان نرخ ارز است، تولیدکننده پخش‌کننده‌های واکمن و تلویزیون‌های ترینیترون سال‌هاست که دیگر مانند گذشته فرهنگ پاپ را هدایت نمی‌کند. سونی در حوزه الکترونیک موفق شد، در حالی که اینترنت و عناصر دیجیتال رواج دارند و همه چیز بر اساس آن‌ها جلو می‌رود. iPodها، موبایل‌های هوشمند و تبلت‌ها به مرکز توجه افراد برای گزینه سرگرمی‌شان در زندگی روزمره تبدیل شده‌اند. سونی اما برای ورود به هر کدام از این عرصه‌ها تاخیر زیادی داشت. حتی محصول اصلی سونی یعنی دستگاه‌های تلویزیون به یک بار سنگین برای این شرکت تبدیل شده‌اند. سونی در طول هشت سال گذشته بیش از 5/8 میلیارد دلار را در حوزه تلویزیون از دست داد و انتظار می‌رود این روند رکود در بازار تلویزیون‌هایش دست‌کم تا سال 2013 ادامه داشته باشد. رقابت در این حوزه شدت گرفته است تا جایی که شرکت‌هایی مانند Samsung و Vizio آنقدر قیمت تلویزیون‌هایشان را کاهش دادند تا اینکه یکی از مدیران سونی اعلام کرد این شرکت در چند سال اخیر مبلغی کمتر از هزینه ساخت و صادرات را بابت فروش هر تلویزیون می‌گیرد.


با اینکه سونی کمتر از ده سال است به عصر اینترنت پیوسته، اما هنوز به عنوان یک تولید کننده بزرگ و کم کار با 168 هزار و 200 نفر کارمند و بیش از 2 هزار محصول از هدفون گرفته تا پرینترهای پزشکی و تجهیزات تولید فیلم‌های سه‌بعدی هالیوودی شناخته می‌شود. «جف لاف» یکی از تحلیلگران موسسه تحقیقاتی Macquarie Capital Securities در توکیو می‌گوید: «هرگز توجه کرده‌اید که سونی 9 مدل مختلف تلویزیون 46 اینچ را در آمریکا می‌فروشد و با همکاری Ericsson بیش از 40 گوشی موبایل متنوع عرضه می‌کند و این کار به چه هزینه و انرژی نیاز دارد؟» در مقابل یکی از سخنگویان سونی گفته بود که تعداد گوشی‌های موبایل تولیدی آنها کاهش یافته و به تولید 15 مدل مختلف تلویزیون 46اینچ در Samsung اشاره کرده بود.با این همه به عقیده بسیاری از کارشناسان، زمان برای استرینگر به عنوان مدیر عامل سونی به پایان رسیده است. او 69 ساله است و آخرین برنامه سه ساله‌اش برای این شرکت در ماه مارس سال 2013 به پایان می‌رسد، زمانی که احتمالا هیرای (بر اساس پیش بینی افراد نزدیک به این شرکت) جانشین همیشگی استرینگر خواهد شد. استرینگر اما معتقد است که این تغییر هرگز به سادگی اتفاق نمی‌افتد. قوانین ژاپن و فرهنگ مردمش درباره طول دوره اشتغال، شرکت‌ها را برای بستن کارخانه‌ها و افزایش حقوق دریافتی افراد محدود می‌کند. این موضوع برای سونی به عنوان یکی از قدیمی‌ترین شرکت‌های ژاپنی اهمیت بیشتری هم دارد. استرینگر در این مورد می‌گوید: «مردم معمولا به من می‌گویند لازم نیست از سونی بروید. چرا می‌خواهید این کار را بکنید؟ سونی شرکتی است با آینده روشن و امن. برای کسی در سن و سال من سخت است تا پیش بینی پیروزی و موفقیت را بکنم، اما اگر واقعا بتوانیم از تجمع اموال و سرمایه‌هایمان استفاده کنیم، یک شرکت بسیار قدرتمند خواهیم بود.»